Njemačka – razlika između verzija
Uklonjeni sadržaj Dodani sadržaj
Reverted 1 edit by 109.92.84.114 (talk). (TW) |
|||
Red 60:
== Povijest ==
[[Njemački jezik]] i „Germanizam“ traju više od tisuću godina, ali je država po imenu Njemačka formirana kao moderna [[nacionalna država]] tek [[1871]]. godine, kada je [[Pruska|Pruskom]] vodila Njemačke države do pobjede nad Francuskom. To razdoblje i poredak nazivaju se drugi rajh (Reich).
O ranoj njemačkoj povijesti, zna se iz [[arheologija|arheoloških]] nalazišta i zapisa o bitkama s [[Rimsko Carstvo|Rimskim Carstvom]]<ref name="Claster">Jill N. Claster: ''Medieval Experience: 300–1400''. NYU Press 1982, p. 35. ISBN 0-8147-1381-5.</ref>. Germanska plemena širila su se iz [[Skandinavija|Skandinavije]] prema jugu u [[1. stoljeće pne.|1. stoljeću pne.]] Sukobljavali su se s [[Rimljani]]ma, o čemu je pisao [[Tacit]] u [[knjiga|knjizi]] Germania. Oko [[260.]] godine, germanska plemena, probila su rimsku granicu (Limes Germanicus) dok nisu suzbijeni<ref name="Cambridge ancient history">The Cambridge Ancient History, vol. 12, p. 442. ISBN 0-521-30199-8.</ref>.
Prvi Rajh, poznatiji kao [[Sveto Rimsko Carstvo]] Njemačke nacije, je potekao od [[Karlo Veliki|carstva Karla Velikog]] ([[843]]), koga je osnovao [[Karlo Veliki]] [[25. prosinca|25. decembra]] [[800]]. godine, a koji je trajao sve do [[1806]]. Tokom ovih 1000 godina, [[Njemci]] su uspješno proširili svoj uticaj uz pomoć [[Katoličanstvo|Katoličke Crkve]].
[[Datoteka:Balduineum Wahl Heinrich VII.jpg|thumb|thumb|200px|Prinčevi elektori [[Sveto Rimsko Carstvo|Svetog Rimskog Carstva]].]]
Godine [[1530]], pokušaj [[Protestantizam|protestantske reformacije]] Katoličke Crkve je propao, što je dovelo do formiranja nove, Protestantske crkve, koja je postala nova službena religija u mnogim njemačkim državama. Ova događanja su dovela do [[Tridesetogodišnji rat|Tridesetogodišnjeg rata]] ([[1618]]), koji je, kada se završio [[Vestfalskim mirom]] ([[1648]]), učinio da Njemačka postane [[Ekonomija|ekonomski]] iscrpljena i politički nestabilna. Ovakva situacija je onemogućila da Njemačka ponudi efikasan otpor Napoleonu i Sveto Rimsko Carstvo je prakticki nestalo [[1806]]. Poslije pada Napoleona je osnovana Njemacki savez, [[konfederacija]] ''(Deutscher Bund).'' gdje je glavnu reč i utjecaj imalaAustrija. Između [[1815]]. Konfederacija se sastojala od mnoštva malih država (39).
U [[Francusko-Pruski rat|Francusko-Pruskom ratu]] ([[1870]]), Pruska je porazila Francusku. Međutim, u [[Prvi svjetski rat|Prvom svjetskom ratu]] ([[1914]]), kada je [[invazija]] na Francusku kao dio plana brzog svladavanja saveznickih protivnika propala (izmedju ostalih i na Verdunskom frontu) Njemacka sa svojim saveznicima gubi rat i potpisuje bezuvjetnu kapitulaciju u kojoj je prisiljena pristati na prihvacanje teze o iskljucivoj njemackoj krivici za rat. Ta po mnogima nepravedna ponizavajuca i sramotna kapitulacija bila je samo uvod u jos vecu katastrofu drugog svjetskog rata.
Drugi Rajh je proklamiran u [[Versaj]]u, [[18. siječanj|18. januara]] [[1871]], poslije poraza Francuske. Ovo je uglavnom bio rezultat [[Oto fon Bizmark|Ota fon Bizmarka]], njemačkog najprominentnijeg državnika [[19. vek]]a, koji je bio poznat kao „kulturni borac“ protiv katoličanstva i borac za socijalne reforme.
[[Datoteka:Wernerprokla.jpg|thumbnail|300px|right|Osnivanje moderne Nemačke, Versaj, 1871.]]
Drugi njemački Rajh je okončan Prvim svjetskim ratom, kada je njemački car bio prinuđen da abdicira. Posle [[revolucija|revolucije]], konstituirana je demokratska [[Vajmarska Republika]]. Velika ekonomska moć Njemačke je ostvarena zahvaljujući razultatu [[Versajski mir|Versajskog mira]] i [[Velika depresija|Velike depresije]], što je dovelo do odbacivanja demokracije od strane i lijevo i desno orjentiranih njemačkih građana. Na dvaput održanim izborima [[1932]], [[Nacisti]] su dobili 37,2% glasova u julu/srpnju, a 33% u studenom/novembru. 30. januara/siječnja [[1933]], [[Adolf Hitler]] je imenovan za [[kancelar]]a Njemačke, a [[23. marta/travnja 1933]]. godine njemački parlament je ukinuo ustav Vajmarske Republike.
Treći Rajh je trajao od 1933. do [[1945]]. i bio je utemeljen na [[Nacional-socijalizam|nacional-socijalizmu]], odnosno nacizmu. [[1934]]. Hitler je preuzeo apsolutnu kontrolu nad vladom, kada je de fakto postao i predsjednik Njemačke. Nakon [[Aneksija|aneksije Austije]] ([[1938]]), [[politika]] anektiranja susjednih teritorija, dovela je do [[Drugi svjetski rat|Drugog svjetskog rata]], koji je u Europi otpočeo [[1. rujan|1. septembra]] [[1939]]. kada je Njemačka okupirala Poljsku. Njemačka i njeni saveznici su imali veliku i dobro organiziranu [[vojska|vojsku]] koja kratkotrajno preuzima kontrolu nad gotovo cijelim teritorijom Europe.
Poslije [[Operacija Barbarosa|operacije Barbarosa]] (napada na [[Sovjetski Savez]]) [[22. jun/lipanj]]a [[1941]]. otvoren je drugi front na istoku, kao i napada na [[SAD|Sjedinjene Države]], kada je prekršen dogovor o nenapadanju Njemačke na SAD, od strane Hitlera ([[11.12.]] [[1941]].). Od [[1941]]. do 1945. nacistička Nemačka, uz pomoć susjednih kolaboracionista, sistematski je ubila 6 milijuna [[Jevreja]] u [[Holokaust]]u. Režim je isto tako ubijao [[Romi|Rome]], [[homoseksualci|homoseksualce]] i mentalno retardirane osobe i druge nesposobne ljude, ali i politički nepodobne građane (naročito [[komunist]]e i [[socijalist]]e, ali i [[Religija|religiozne]] vođe). [[8.5.]]a [[1945]]. godine Njemačka je kapitulirala poslije okupacije [[Berlin]]a od strane ruske [[Crvena Armija|Crvene Armije]], a prije ulaska ruskih trupa u Berlin, Hitler je izvršio samoubojstvo.
[[Rat]] je rezultirao velikim gubitkom teritorija, etnički je očišćeno 15 milijuna Nijemaca sa tih prostora, a sljedećih 45 godina bivša država će biti podijeljena na Zapadnu Njemačku i Istočnu Njemačku. Tijekom 1948. i 1949. tokom [[Berlinska blokada|Berlinske blokade]], saveznička vojska dopremala je hranu i sirovine u Zapadni Berlin, koji je sporazumom velikih sila pred kraj Drugog svetskog rata postao zapadna enklava okružena istočnom nemačkom..
Građani [[Zapadni Berlin|Zapadnog Berlina]] su postali proamerički orijentirani. To je bio rezultat mnogih činjenica, uključujući i jak njemački antikomunizam, američki [[Maršalov plan]] za rekonstrukciju [[Europa|Evrope]] poslije rata, osnivanje Europske unije, i generalno podržavanje prisustva zapadne vojske u Zapadnom Berlinu. Rekonstruirana [[Zapadna Njemačka]] je ponovno postala svjetska najveća ekonomska sila.
Amerikanci su kontrolirali Zapadnu Nemačku, a Sovjeti su kontrolirali [[Njemačka Demokratska Republika|Njemačku Demokratsku Republiku]], koja je bila jedna u nizu socijalističkih satelita Sovjetskog Saveza i članica [[Varšavski pakt|Varšavskog pakta]], sa kontrolom slobodnog kretanja njenih stanovnika. Iznenadno, [[13. kolovoz|13. avgusta]] [[1961]]. godine, [[Istočna Njemačka]] je postavila [[Berlinski zid]] između Istočnog i Zapadnog Berlina, i potpuno zatvorila granicu prema Zapadnoj Njemačkoj što je onemogućilo normalno cirkuliranje ljudi. [[Vili Brant]], zapadnoberlinski gradonačelnik i zapadnonemački kancelar, su pokušali da smire tenzije, ali njegovo političko priznavanje gubitka Istočne Njemačke je dovelo do kontroverzi, neki Nijemci su smatrali da je izdajnik, dok su mnogi drugi (naročito mladi ljudi) mislili da je [[heroj]].
Poslije pada komunizma u Europi, Njemačka se ponovno ujedinila ([[1990]]), što je dovelo do ekonomskih problema koji se osjećaju i danas. Berlin je ponovno postao glavni grad. Porodice, koje su bile dugi niz godina rastavljene, ponovo su se spojile. Kao dio postkomunističkog procesa, otvoreni su dosijei tajne policije.
Zajedno sa Francuskom, nova Njemačka igra glavnu ulogu u Europskoj uniji. Nemačka je država koja se zalaže za zajedničku evropsku politiku, odbranu i sigurnost. Kancelar se konstantno poziva na sastanke Savjeta bezbjednosti Ujedinjenih nacija.
== Politika ==
| |||