Municipijum

Municipijum (latinski: municipium, pl. municipia) je izraz koji se u rimskoj državi koristio za tzv. drugu klasu gradova, čiji je status bio ispod kolonija (colonia). Municipijumi su imali vlastitu samoupravu, ali njihovi građani, za razliku od kolonija, nisu imali rimsko državljanstvo nego tek tzv. latinsko pravo (ius Latii). Municipijumi, za razliku od kolonija, obično nisu bili osnivani od Rimljana nego su nastajali tako što bi se već postojeće ne-rimsko naselje stavilo pod rimsku vlast.

Građani municipijuma su imali dužnosti rimskog državljana, koje su se ticale plaćanja poreza i vojne službe, ali nisu smjeli sudjelovati u političkom životu, tj. birati i biti birani na javne dužnosti. Izvršnu vlast u municipijuma su obično vršila četiri magistrata izabrana na godinu dana - dva duumvira i dva edila, dok su savjetodavnu vlast vršili dekurioni okupljeni u tijelo nalik na senat.

Municipijumi su izgubili svoje značenje kada je godine 212. car Karakala svim rimskim podanicima dao državljanstvo. Od tog izraza se, međutim, nastali izrazi za općinu u romanskim i drugim evropskim jezicima.

Dodjeljivanje statusa municipalitete imalo je za cilj razbiti rodovski način života, ali nikada nije značilo i potpunu romanizaciju. U izolovanim šumovitim predjelima nastavio se koristiti ilirski jezik a život nastavio u starim formama.