Kurdski jezik

Kurdski jezik (kurdski: kurdî, کردی) je deo šire porodice iranskih jezika iz indoevropske jezičke porodice. Kurdskim jezikom govori danas između 25 i 30 miliona ljudi, većinom na teritoriji naseljenom Kurdima u Iraku, Turskoj, Siriji, Iranu kao i kurdskoj dijaspori širom sveta.

kurdski
كوردی, Kurdî, Kurdí, Kördi
Države	Turska, Iran, Irak, Sirija, Jermenija i Azerbejdžan
Regije	Bliski istok, južna i centralna Azija
Broj govornika	25–30 miliona Kurda
Jezična porodica	indoevropski indoiranski iranski zapadnoiranski severozapadnoiranski kurdski
Pismo	persijsko pismo (kurdsko) u Iraku i Iranu, latinica u Turskoj, Siriji i Jermeniji
Službeni status
Službeni	Irak (zajedno sa arapskim jezikom) Iran (reguonalni)
Priznat manjinski jezik	Jermenija
Jezični kodovi
ISO 639-1	ku
ISO 639-2	kur
ISO 639-3	kur – inkluzivni kod Individualni kodovi: ckb – Sorani kmr – Kurmadži sdh – Južnokurdijski jezik lki – Leki jezik
Linguasphere	58-AAA-a (Kurmadži) + 58-AAA-b (Sorani) + 58-AAA-c (Južnokurdijski jezik)

Koreni

Kurdski jezik pripada severozapadnoj grupi iranskih jezika. Najsrodniji jezici kurdskom su jezik Belučistana i jezici jugozapadne grupe iranske porodice.

Historija

Nema mnogo pouzdanih podataka o kurdskom jezku pre perioda arapskih osvajnja. Tek od 15-16. veka poznati su prvi pesnici koji pišu na svom maternjem kurdskom jeziku:Ali Hariri, Ahmed Hani, Melaje Džaziri, Faki Tajran i drugi. Kroz dug period borbe kurdskog naroda za slobodu i autonomiju tekla je i borba za priznanje jezika.

Sadašnji status

Danas kurdski jezik ima zvanično priznat status jedino u Iraku, dok u ostalim državama gde se govori u znatnom broju nema taj status ili je čak zabranjen. Ukupan broj ljudi kojima je kurdski maternji jezik teško je proceniti: procene se kreću od 25 do 30 miliona. Najveći broj njih živi u Turskoj (11-15 mil), Iraku (5-7 mil), Iranu (6-8 mil) i Siriji (oko 2 mil).

Dijalekti

Primjer kurdskog govora.

Postoje tri važnija dijalekta kurdskog jezika:

1. Severni dijalekat, nazvan Kurmandži (Kurmanji)

2. Centralni dijalekat, nazvan Sorani (Sorani)

3. Južni dijalekat, glavni predstavnici su govori Fejli i Kalhori

Kurmandži dijalekat

Zastupljen je uglavnom u Turskoj i Siriji, procena je da oko 12-17 miliona ljudi govori ovim dijalektom. Za pisanje uglavnom koriste modifikovanu verziju turskog latiničnog pisma.

Sorani dijalekat

Sorani dijalekat je zastupljen u istočnom Iraku i zapadnom Iranu. Broj Kurda koji govori Sorani dijalektom je između 10 do 12 miliona. Kao alfabet iranski i irački Kurdi uglavnom koriste modifikovani persijski alfabet.

Južni dijalekat

Južni dijalekat kurdskog jezika uglavno je zastupljen u južnim i srednjim delovima Iraka i Irana i sastoji se od većeg broja poddiajlekata od kojih su najpoznatiji Fajli i Kalhori.

Kurdski alfabet

Zbog geografske rasprostranjenosti u raznim državama i kulturama kurdski jezik danas ima čak tri alfabeta: persoarapski, latinicu i ćirilicu. Persoarapski alfabet se koristi još od srednjeg veka pod uticajem srodnog persijskog jezika. Latinično pismo je u upotrebu u Turskoj, srodno turskom latničnom pismu sa nekim dodatnim slovima. Ćirilica je korišćena u Sovjetskom Savezu za pripadnike Kurda koji su živeli uglavnom u Jermeniji. Pored toga u novije vreme ima i pokušaja da se stvori jedinstvan alfabet za sve Kurde-osnova mu je latinično pismo.

Fonologija

• Samoglasnici

Kurdski jezik ima sledeće samoglasnike:

	prednji		centralni		zadnji
	kratak	dug	kratak	dug	kratak	dug
zatvoren	i	iː	ʉ		u	uː
srednji	e	eː	ə		o
otvoren			a

• Suglasnici kurdskog jezika su:

	Dvousneni	Usnenozubni	Zubni	Prednjenepčani	Palatal	Zadnjenepčani	Uvular	Faringalni	Glotal
Nazalni	m		n			ŋ
Eksplozivni	p b		t d			k g	q
Strujni		f v	s z	ʃ ʒ	ç	x ɣ		ħ ʕ	h
Afrikate				ʧ ʤ
Laterali			l ɫ1
Flep			ɾ
Tril			r
Sonanti		ʋ			j

Povezano

• Kurdi
• Iranski jezici

Vanjske veze

• Kurdska akademija
• Omniglot