Baskijski jezik
Baskijski jezik( baskijski: euskara, katkad i euskera[1][2] ili eskuara[3]) Ne pripadan grupi indoevropskih jezika. Danas se govori na sjeveru Španije, u autonomiji Pais Basko, u sjevernoj zoni autonomije Navara i u jugoistočnom djelu Francuske (francuski Pais Basko).
Baskijski jezik je jedini preromanski jezik koji još uvijek postoji na iberijskom poluostrvu. Bio je od velikog utjecaja za razvoj vokalnog sistema španskog ili kastiljanskog jezika. U prvoj polovini XX vijeka je pao u duži period dekadecije, zbog represije i zabrane od strane španskih vlasti (na čelu sa španskim diktatorom Franciskom Frankom), a i opadanja interesovanja među mlađim generacijama. Krajem pedesetih i početkom šezdesetih godina XX vijeka, počinje ponovni oporavak i oživljavanje baskijskog jezika kao simbola nacionalne svijesti baskijskog naroda.
Uspostavljanjem demokratske vlasti u Španiji i novog ustava 1978. godine, kao i statuta Gernike kojim se reguliše vlast u Pais Basku, baskijski jezik postaje koslužbeni jezik u Španiji i postepeno se vraća u javni život. Jedinstveni baskijski jezik (euskara batua) se razvija od 1968. godine, iz potrebe sjedinjavanja različitih dijalekata radi uspostavljanja jedinstvene linguističke forme. Iako je skoro od nastanka baskijske književnosti postojala polemika oko standardizacije, tek se pedesetih godina XX vijeka definitivno započelo s njom. Na sastanku kongresa Aranđacu, 1968 godine, koji je sazvala Akademija, napravio se definitivan plan za jedinstveni baskijski jezik. Danas je euskara batua zvanična verzija jezika u obrazovanju i književnosti, administraciji, štampi i elektronskim medijima.
Prvi zapisi na baskijskom jeziku pronađeni su u manastiru San Milan od Kogolje, koji se nalazi u Riohi (čije područje je danas poznato u svijetu po odličnim vinima). Tu su se takođe našli i prvi zapisi kastiljanskog jezika. Danas se smatra da je baskijski jedini jezik iz porodice pre-indoevropskih jezika u zapadnoj Evropi, koji je preživio invaziju indoevropskih jezika počevši od XIII vijeka pne.
Od riječi euskara su nastali mnogi od pojmova kojima baskijci definišu sami sebe, ističući njima jezik koji govore, kao na primjer, euskaldun (baskijac koji govori baskijski kao maternji jezik) ili Euskalerija - zemlja gdje žive oni koji govore baskijski, pojam koji se takođe često koristi kao sinonim za baskijski narod. Za označavanje svih drugih jezika baskijci koriste izraz erdara, i za baskijca koji ne govori baskijski jezik se koristi izraz erdaldun, koji, iako u svom opštem značenju ima sličnosti sa izrazom varvarin, ne posjeduje nikakve ponižavajuće primjese.
