Manuel I od Portugala
Manuel I (Alcochete, 31. maj 1469.- Lisabon, decembar 1521.) znan po nadimku Venturoso (Srećko) bio je kralj Portugala koji je vladao od 1495. do 1521.[1]
| Manuel I | |
|---|---|
| |
| Manuelov portret | |
| Portugalski kralj | |
| Vladavina | 1495. - 1521. |
| Krunidba | 27. oktobar 1495 |
| Prethodnik | João II |
| Nasljednik | João III |
| Supruga | Isabel od Aragona (1497-1498) Maria od Aragona (1500.-1517.) Leonora od Austrije (od 1518.) |
| Djeca | Miguel da Paz, Manuel III, Isabela od Portugala, Beatriz od Savoje, Luís od Beje, Fernando od Guarde, Afonso (kardinal), Henrique I, Duarte od Guimarãesa, Carlos, Maria od Viseua |
| Dinastija | Aviz |
| Otac | Fernando vojvoda od Viseua |
| Majka | Beatriz od od Viseua |
| Rođenje | , 31. maj 1469 Alcochete, Portugal |
| Smrt | decembar 1521 Lisabon, Portugal |
| Pokop | Mosteiro dos Jerónimos |
| Potpis | 
|
| Vjera | Katolik |
Njegovu vladavinu obilježila je deportacija svih Maura i Židova koji su odbili preobraćenje, politika neutralnosti u francusko-španjolskom sukobu i nastavak istraživanja novih pomorskih puteva prema Indiji i Brazilu.[1]
Biografija uredi
Manuel je imao sreću što je uopće dospio na tron; jer je rođen kao 9 dijete vojvode Fernanda, mlađeg brata kralja Afonsa V. Jedna od Manuelovih sestara udala se za Afonsova sina budućeg kralja Joãa II., a druga za moćnog vojvodu od Bragançe. Kad je João II zavladao dao je ubiti Bragançu pod optužbom za izdaju, kasnije je ubio i jedinog preživjelog Manuelova brata pod optužbom za zavjeru.[1]
Za razliku od tog prema Manuelu se ponašao zaštitnički, proglasivši ga Vojvodom od Beje. Kad mu je umro jedini zakoniti sin Afonso (prestolonasljednik) 1491., proglasio je Manuela prestolonasljednikom i održao riječ iako se pred kraj dvoumio između njega i svog vanbračnog sina Jorgea.[1]
Odmah po stupanju na tron 1495., Manuel je pomilovao prognane Bragançe i vratio im konfiscirane domene. Sretan trenutak njegove vladavine bio je povratak ekspedicije Vasca da Game iz Indije jer se odtad Portugal obogatio na trgovini orijentalnim začinima.
Slijedeću ekspediciju za Indiju 1500., Manuel je povjerio Pedru Álvaresu Cabralu koji je plovivši uz Zapadnu Afriku, doplovio do Brazila. Cabral je poslao jedan brod za Lisabon da o tom otkriću obavijesti dvor i nastavio plovidbu do Rta dobre nade i Indije.[1] Usput su njegovi mornari podizali feitorie (trgovačke stanice), koje su omogućile drugim pomorcima da lakše dođu do cilja. Njegovi istraživači došli su do Labradora 1499.,Newfoundlanda 1500. i istražili brazilsku obalu.[1]
Manuelu je pravo na te novootkrivene zemlje potvrdio Vatikan i Španjolci, sa kojima je u to vrijeme imao prisne odnose, jer su mu sve tri supruge bile su Španjolke. Prva Isabel od Aragona, bila je najstarija kći aragonskog kralja Fernanda II i Izabele Kastiljske. Zbog nje je Španjolcima obećao (kao uvjet za brak) da će protjerati Židove, iako je dobar dio njih primio njegov predhodnik João II nakon što su istjerani iz Španjolske 1492. Zbog tog je u decembru 1496. naredio Židovima i muslimanima da se preobrate ili napuste Portugal u roku od 10 mjeseci.[1]
Brakom sa Isabel postao je nasljednik španjolske krune, kad je umro njen brat Juan. Zbog tog je sa ženom posjetio Toledo i Zaragozu i položio zakletvu na vjernost španjolskoj 1498. Ipak je ta mogućnost personalne unije otpala, kad mu je žena pri porodu prvog sina Miguela umrla. Manuel se ubrzo nakon tog u oktobru oženio Isabelinom mlađom sestrom Mariom, sa kojom je imao devetero djece.[1]
Portugal je učvrstio svoj položaj na Orijentu kad je podigao utvrdu - Cochi 1503. na tlu današnje Indijske države Kerala. Manuel je 1505. poslao Francisca de Almeidu da bude vicekralj te indijske kolonije. Almeidu je nasljedio Afonso de Albuquerque, koji je 1510. zauzeo Gou 1510., a nakon tog 1511. i Malakku na Malajskom poluotoku, pa su do 1513. Portugalci stigli do Kine.[1]
Ambiciozni Albuquerque je imao veliki plan za križarski rat protiv muslimana, tako blokira Crveno more i zauzme Meku. Realizacija se otegla jer se većina evropskih kraljevina nije odazvala, konačno je pala u vodu kad je Albuquerque 1515. poginuo kod Goe.[1]
Trgovina sa Indijom donjela je Manuelovom dvoru veliko bogatstvo, pa mu je vladavina protekla bez većih trzavica, jer je dobar dio svojih hidalga (oko 5,000) obilato nagrađivao pa se nisu bunili. Manuel je bio marljiv, umjeren, ljubitelj muzike koji je većinu vremena provodio u Lisabonu, u kom je izgradio palaču i u Sintri. Osnovao je i podigao Samostan Jerónima i Toranj u Belému i tako postao rodonačelnik novog stila koji je u 19. vijeku nazvan Manuelinski stil.[1]
Za njegove vladavine se centralizirala državna uprava. Komisija kraljevskih funkcionera izvršila je reviziju gradskih povelja koje su dotad izdali njegovi predhodnici, standardizirala lokalne privilegije i racionalizirala poreze. Manuel je 1515. naredio svom kraljevskom vijeću da revidira kodeks zakona i 1512. izdao novi kodeks Ordenações Manuelinas (revidiran 1521.) Njime je proširena mreža kraljevskih sudova, pa je sudije (corregedores) dobio svaki distrikt, ali je crkvu i viteške redove izuzeo od nekih obaveza. Oštro je kaznio odgovorne za masakr nad Židovima 1506.[1]
Manuel se posljednji put oženio 1518. sa Leonorom od Austrije, sestrom cara Karla V, sa kojom je dobio jednu kćer. Umro je u Lisabonu 1521. i pokopan je u Samostanu Jerónima.[1]
