Povelja kralja Dabiše braći Semković
Povelja kralja Dabiše braći Semković, kojom je 17. maja 1395. godine bosanski kralj darovao braću Semković, čuva se u Britanskoj biblioteci u Londonu. Na sajtu Britanske biblioteke vodi se pod naslovom : CONFIRMATION by Stephen Dabisha, King of Servia and Bosnia, of a grant of the fief of Umikolo to Joupan Wlessimir Semikowitch; 1395. Attested by the Princes of Bosnia and Khilm. With Great Seal. Britanski muzej (nekada jedna ustanova sa bibliotekom) je povelju otkupio 27. jula 1878. god. od Vilijama Renča. Kod njega se nalazila od izbijanja srpsko-turskog rata 27. jula 1876.[1]
Put do muzeja uredi
Početkom XIX vijeka povelja se nalazila kod pomorskog kapetana Nikole Vučetića, tada nastanjenog u Trstu. O njoj je prvi pisao Pavle Solarić i tekst objavio 1815. god. u Veneciji.
Službenik Britanske ambasade objavio je u Carigradu 19. januara 1878. prilog pod naslovom A Servian Document, posvećen povelji u prevodu na francuski. U tekstu je naveo da je original povelje napisan na koži, starim srpskim pismom (old Servian charaters) i da ima veliki pečat, na kojem je sa jedne strane prikazan konjanik, a na drugoj kralj koji sjedi ispod baldahina. U Carigradu se povelja nalazi od početka Srpskog rata (Servian war).
Mjesec dana kasnije na tekst se osvrnuo engleski slavista William Richard Morfill, koji je konstatovao da se radi o potvrdi darovanja posjeda županu Vlesimiru. Potvrdu je izdao Stefan Dabiša, sin Miroslava, brata Tvrtka I, i vladao je do 1396. godine; bio je ban ali je takođe uzeo i titulu kralja Srbije.
Nije poznato kako, ali do povelje je došao Vilijam Renč, skupljač starina, britanski diplomata, i prodao muzeju.
Za nju se ponovo saznalo 1966. god. na jednom međunarodnom kongresu, gdje je Đuro Basler čuo da se povelja nalazi u Britanskom muzeju. Kasnije je Pavao Anđelić, preko Marijane Vencel, došao do fotografije povelje, na osnovu koje je i priredio izdanje iz 1970. god.
Istorija uredi
Osmanski napad na Bosnu 1394. godine završen je pobjedom bosanske vojske. Ubijeno je više od 5.000 Osmanlija, a neki vojnici iz osmanskih redova su dopali u bosansko zarobljeništvo.[2] Događaj je opisan u darovnici od 2. aprila iste godine, kojom je kralj Dabiša darovao poimenično nepoznatom vlastelinu Vojnićevo i Gudeljevo polje u imotskoj župi pored Posušja. Ime tog vlastelina je biskup Ivan Tomko Mrnavić kasnije promijenio u ime svoga fiktivnog pretka, kneza Gojka Mrnavića.
Taj sukob se odigrao negdje na Glasinačkom polju kod Sokoca, istočno od današnjeg Sarajeva, a otvoreno je pitanje da li je osmanski napad tada predvodio skopski krajišnik Pašajit ili lično sultan Bajazid I, kako to izričito stoji u darovnici.
U sukobu je sudjelovao i župan Vukmir Semković s braćom pa im je kralj Dabiša 17.maja 1395. potvrdio selo Kolo u Duvnu, između ostalih zasluga i zbog njihovog hrabrog držanja u bojevima protiv Turaka, u kojima su se borili “ne štedeći svojih glava”.[3] Početak teksta, (u grubom prevodu sa francuskog) glasi:
- U ime Oca, Sina i Svetoga Duha, Amen. Mi, Stefan Dabiša, milošću Božjom Kralja Srbije, Bosne, primorja Humske zemlje, Donjih i zapadnih zemalja, Usore i Podrinja – Neka znaju svi o tome, da je, milošću Moga Gospoda Isusa Hrista, nasledio kraljevsku vlast gore navedenih zemalja, Mi smo našli da Naš otac i Naš predak je dao selo i oblast Kolo precima župana Vukmira Semkovića, kao nagradu za njihove podvige i pružene usluge dok se bore protiv neprijatelja....
Literatura uredi
- Pavao Anđelić - Povelja bosanskoga kralja Stjepana Dabiše u Britanskom muzeju, Radovi ANUBiH XXXV. Odjeljenje društvenih nauka 12, Sarajevo 1970, 285–288
Izvori uredi
- ↑ „Srđan Rudić: Kako je povelja kralja Stefana Dabiše braći Semković dospela u Britansku biblioteku”. Istorijski institut Beograd, Istorijski časopis, knj. LXIX (2020) str. 99–106. Pristupljeno 9. 11. 2023.
- ↑ „Svetozar Ćorović: Istorija srpskog naroda - Bosna kao stožer nove srpskohrvatske države”. INTERNET IZDANJE IZVRŠNI PRODUCENT I POKROVITELJ Tehnologije, izdavaštvo i agencija Janus Beograd, novembar 2001. Pristupljeno 9. 2. 2023.
- ↑ „Emir O. Filipović - Filozofski fakultet, Odsjek za historiju, Sarajevo: Bosna i Turci za vrijeme kralja Stjepana Dabiše – Neke nove spoznaje”. Istorijski institut, Beograd, 2016, 273-301.. Pristupljeno 9. 2. 2023.
