Alba Iulia
Alba Iulia (njemački: Karlsburg ili Carlsburg, nekad Weißenburg, mađarski: Gyulafehérvár, turski: Erdel Belgradı ili Belgrad-ı Erdel), od slavenskog: Belgrad[2]) je jedan od najstarijih gradova u Rumunjskoj od 63,536 stanovnika[1], svega par dekada prije 1992. grad je imao - 71,168 stanovnika.[1]
Alba Iulia
| |
|---|---|
 | |
| Koordinate: 46°04′N 23°34′E / 46.067°N 23.567°E | |
| Država |  Rumunjska
|
| Okrug | Alba |
| Vlast | |
| - gradonačelnik | Mircea Hava |
| Površina | |
| - Ukupna | 103.65 km²[1] |
| Visina | 25 |
| Stanovništvo (2011.) | |
| - Grad | 63,536[1] |
| - Gustoća | 613[1] |
| Vremenska zona | UTC+2 (UTC+3) |
| Službene stranice www.apulum | |
| Karta | |
  Alba Iulia | |
Alba Iulia je administrativni centar istoimenog okruga (judet) Alba.[2]
Geografske karakteristike uredi
Alba Iulia leži u centru Rumunjske, duž obala rijeke Moriš, udaljena oko 270 km od Bukurešta.[2]
Historija uredi
Alba Iuliu izabrali su Rimljani koji su 10 km od današnjeg centra grada izgradili svoj kastrum - Apulum (koji je kasnije prezvan u Alba Iulia). Njegovi ostatci vidljivi su još i danas, a dobar dio vrednijih artefakata čuva se u regionalnom muzeju.[2] Da je Apulum bio važan grad u Daciji navodi i Ptolomej u 2. vijeku. Od 9. do 11. vijeka grad je nosio slavensko ime Belgrad.[2] Njegovo staro rimsko ime prvi put je dokumentirano 1097., ali se upotreba imena - Alba Iulia nastavila u latinskim dokumentima i tako osigurala opstanak tog imena.
Između 1542. - 1690., Alba Iulia bila je prijestolnica Kneževine Transilvanije. Upravo se u Alba Iuliji - 1599. tadašnji vlaški knez Mihaj Hrabri (Mihai Viteazul) proglasio vladarom Vlaške, Transilvanije i Moldavije i tako po prvi put u historiji ujedinio tri velike rumunjske provincije.[2]
Zbog tog je Alba Iulia dobila mitsko mjesto u rumunjskom nacionalizmu, ali je odigrala i važnu ulogu u formiranju rumunjskog jezika jer su tu proradile prve štamparije.[2] Zbog svega toga je upravo Alba Iulia odabrana za mjesto u kom je 1. decembra 1918. proglašeno ujedinjenje Kneževine Transilvanije i Kraljevine Rumunjske.[2]
Konačno i rumunjski kralj Ferdinand I i kraljica Marija bili su okrunjeni u pravoslavnoj sabornoj crkvi - 1922.[2]
Znamenitosti uredi
Od historijskih znamenitosti Alba Iulia ima romaničku katoličku katedralu iz 13. vijeka, utvrdu iz 18. vijeka i Biblioteku Batthyáneum, koju je 1784. osnovao katolički biskup Ignatius Batthyány.
U njoj se čuvaju brojne inkunabule i stari rukopisi velike vrijednosti, od kojih je najvredniji - Codex Aureus iz 8. vijeka.[2]
Privreda uredi
Od industrije Alba Iulia ima tvornicu prehrambenih proizvoda, obuće, kože, građevinskog materijala i vinariju.[2]
Gradovi prijatelji uredi
Izvori uredi
Literatura uredi
- The Ancient History of Herodotus (Translated by William Beloe) (1859). Derby & Jackson.
- Eutropius, Abridgment of Roman History (Translated by John Selby Watson) (1886). George Bell and Sons.
- Hitchins, Keith (2014). A Concise History of Romania. Cambridge University Press. ISBN 9780521872386.
- Pohl, Walter (2013). „National origin narratives in the Austro-Hungarian Monarchy”. u: Geary, Patrick J.; Klaniczay, Gábor. Manufacturing Middle Ages: Entangled History of Medievalism in Nineteenth-Century Europe. BRILL. str. 13–50. ISBN 9789004244870.
Vanjske veze uredi
- Službene stranice grada Arhivirano 2003-12-03 na Wayback Machine-u (en)
- Alba Iulia na portalu Encyclopædia Britannica (en)