Sazviježđe

(Preusmjereno sa stranice Zviježđa)

konstelacija (kasnolat. constellatio: sazviježđe, zviježđe), skupina zvijezda koje su prividno povezane u posebne zvjezdane skupove. U trodimenzionalnom prostoru većina zvijezda koje vidimo su relativno povezane, ali se nerijetko grupišu u nebeskoj sferi noćnoga neba. Ljudi su kroz historiju grupisali zvijezde u sazviježđa prema tome koliko su daleko jedna od druge. "Neslužbeno" sazviježđe je poznato kao asterizam. Zvijezde u sazviježđu ili asterizmu rijetko imaju bilo kakve veze jedna s grugom, a kad se gledaju sa Zemlje čini se da su vrlo blizu jedna drugoj, iako su na velikim međusobnim udaljenostima. Grupisanje zvijezda u sazviježđa je u biti proizvoljno, jer su razne kulture na razne načine imenovale sazviježđa, mada njih nekoliko očitijih teže da se često vrate u upotrebu, kao npr. Orion i Scorpius (Škorpion).

Internacionalna Astronomska Unija (IAU) dijeli nebo na 88 službenih sazviježđa s preciznim granicama, tako da svaki pravac se pridružuje tačno jednom sazviježđu. U sjevernoj nebeskoj hemisferi većina naziva su preuzeta iz antičke grčke tradicije i tako prešli u upotrebu i u srednjem vijeku. Dvanaest sazviježđa iz južne nebeske hemisfere Grci nisu bili u stanju promatrati, te su njihove nazive u upotrebu uveli holandski moreplovci Pieter Dirkszoon Keyser (Piter Dirkson Kejser) i Frederick de Houtman (Frederik de Hautman) u XVI vijeku, a prvi ih je katalogizirao Johann Bayer (Johan Bajer).

Prvih dvanaest su tzv. znakovi zodijaka. Sem ovih dvanaest Ptolomej je naveo drugih 36 (kojih sada broji oko 38, zbog podjele Argonautske lađe ili Argo Navisa). Mnogo ranije ova je lista dopunjavana, kao prvo da popuni praznine među Ptolomejevim znacima (jer Grci su smatrali nebom i sazviježđa i tamni prostor između njih), i drugo da "popune" južno nebo da bi evropski istraživači putovali tamo gdje bi ih mogli vidjeti.

Druga predložena sazviježđa nisu uvedena u upotrebu, pa ni najznačajnije Quadrans Muralis ili Zidni Kvadrant (sada dio Volara ili Bootesa) prema kome su kvadrantidski meteori dobili ime. Isto tako i sazviježđe Argo Navis je bilo preveliko tako da je podijeljeno na nekoliko raznih sazviježđa.

Razni drugi manje službeni znaci su postojali pored sazviježđa zvanih asterizmima, poput Velikog Medvjeda (poznatog i kao Velika kola) i Malog medvjeda (Malih kola).

Lista sazviježđa

uredi
Podjela neba na zviježđa

U znakove zodijaka spadaju:

Prema Ptolomejevih 36 koji sada ima 38:

Novih 38 sazviježđa:

Razni drugi manje službeni znaci su:

Stari asterizam, Coma Berenices, je sada službeni naziv sazviježđa.

Vanjski linkovi

uredi

Vanjski linkovi

uredi