Crnogorska antifašistička skupština narodnog oslobođenja

Crnogorska antifašistička skupština narodnog oslobođenja (CASNO) je bilo najviše zakonodavno i izvršno telo Crne Gore, formirano za vreme Narodnooslobodilačkog rata. Osnovano je pod imenom Zemaljsko antifašističko vijeće narodnog oslobođenja Crne Gore i Boke.

Grb SR Crne Gore

Legitimacija Crnogorske antifašističke skupštine narodnog oslobođenja iz 1944. na ime Lidije Jovanović iz Podgorice.

Politički i vojni rukovodioci na zasedanju CASNO-a 18. aprila 1945.

Istorija

ZAVNO Crne Gore i Boke je osnovan na zasedanju narodnih predstavnika, održanom 15. i 16. novembra 1943. godine u Kolašinu. Ovo je ujedno bilo i prvo zasedanje ZAVNO-a, na kojem se konstituisalo kao najviše predstavničko i političko telo narodnooslobodilačkog pokreta Crne Gore i Boke. Za predsednika je bio izabran Niko Miljanić.

Odluke Drugog zasedanja AVNOJ-a, stalno jačanje Narodnooslobodilačkog pokreta u Crnoj Gori posle ovog zasedanja i razvoj narodne vlasti omogućili su nove korake u izgradnji državnosti Crne Gore.

Izvršni odbor ZAVNO-a Crne Gore i Boke je 3. januara doneo proglas u kojemu je pozvao stanovništvo na još odlučniju borbu protiv fašističkih okupatora i kvislinga.

Drugo zasedanje ZAVNO Crne Gore i Boke održano je 16. februara 1944. godine u Kolašinu. Na zasedanju je data puna podrška odlukama Drugog zasedanja AVNOJ-a.

Najznačajnije je bilo Treće zasedanje ZAVNO-a Crne Gore i Boke, sazvano i održano u Kolašinu od 13. do 15. jula 1944. godine. Na njemu je ZAVNO formiran u CASNO, koji se konstituisao u najviše zakonodavno i izvršno telo Crne Gore kao ravnopravne federalne jedinice u Demokratskoj Federativnoj Jugoslaviji. Izabrano je Predsedništvo Skupštine i ovlašćeno da imenuje Nacionalni komitet oslobođenja Crne Gore, kao najviši izvršni i naredbodavni organ, čim za to budu postojali uslovi. Do obrazovanja Nacionalnog komiteta, njegove je funkcije vršilo Predsedništvo, koje je rukovodelo svim poslovima narodne vlasti preko Narodnooslobodilačkih odbora. Odluke donesene na ovom zasedanju imale su po značaju i sadržini ustavotvorni karakter. Njima je izvršeno konstituisanje vlasti u Crnoj Gori kao federalnoj jedinici jugoslovenske državne zajednice.

Na Četvrtom zasedanju, održanom u oslobođenoj Crnoj Gori na Cetinju od 15. do 17. aprila 1945. godine, CASNO je pretvoren u Crnogorsku narodnu skupštinu kao najviši organ narodne vlasti i jedini zakonodavni organ. NOO-i su postali Narodni odbori, a sreske narodnooslobodilačke skupštine – sreske skupštine. Organizovana je prva narodna vlada na čelu sa Blažom Jovanovićem. Odlukom ove Skupštine, srezovi bjelopoljski i pljevaljski, nakon rasformiranja ZAVNO-a Sandžaka, uključeni su u sastav Crne Gore.

Obrazovanjem narodne vlade i daljom izgradnjom sistema narodne vlasti, na osnovu odluka Četvrtog zasedanja, okončan je proces uspostavljanja nove crnogorske državnosti.

Povezano

• Antifašističko veće narodnog oslobođenja Jugoslavije
• Zemaljsko antifašističko veće narodnog oslobođenja Sandžaka

Literatura

• Enciklopedija Jugoslavije (knjiga druga). „Jugoslavenski leksikografski zavod“, Zagreb 1982. godina.
• Ilustrirana povijest Narodnooslobodilačke borbe u Jugoslaviji 1941-1945. „Stvarnost“, Zagreb 1973. godina.