Zbornik dokumenata i podataka o narodnooslobodilačkom ratu
Zbornik dokumenata i podataka o narodnooslobodilačkom ratu Jugoslovenskih naroda (skraćeno Zbornik NOR) predstavlja kapitalan izdavački poduhvat Vojnoistorijskog instituta JNA u Beogradu u 174 knjige.
Na prikupljanju i prevođenju dokumentacije za ovaj zbornik radio je tim stručnjaka četiri decenije. U Zborniku je objavljena većina poznatih dokumenata svih zaraćenih strana u Jugoslaviji tokom Drugog svetskog rata. Edicija se sastoji od 174 knjige i podeljena je u petnaest tomova. Prva knjiga, Borbe u Srbiji 1941, izdata je u Beogradu 1949, a poslednja, tom XV, knjiga 1, O učešću hortijevske Mađarske u napadu i okupaciji Jugoslavije 1941-1945, izdata je 1986. godine u Beogradu i Budimpešti. Knjige objavljene 1973. i kasnije nose nešto izmenjen naslov koji glasi Zbornik dokumenata i podataka o narodnooslobodilačkom ratu naroda Jugoslavije.
Edicija sadrži bibliografske reference, podatke o nastanku dokumenata i o mestu njihovog čuvanja, indekse, kao i fotokopije pojedinih dokumenata. Dokumenti slovenačkih, makedonskih, nemačkih, italijanskih, mađarskih, bugarskih, britanskih i američkih jedinica i ustanova prevedeni su na srpskohrvatski jezik. Osim dokumenata iz zbirke Vojnoistorijskog instituta u Beogradu (danas Vojni arhiv Srbije), zbirka sadrži i jedan broj dokumenata u dokumente u posedu Nacionalnog arhiva u Vašingtonu od kojeg je Institut dobio njihove snimke na mikrofilmu.
Knjige Zbornika uredi
Knjige su po tomovima klasifikovane na sledeći način:
- tom I, knjige 1-21. Borbe u Srbiji 1941-1945
- tom II, knjige 1-15. Dokumenta Vrhovnog štaba Narodnooslobodilačke vojske Jugoslavije 1941-1945
- tom III, knjige 1-10, Borbe u Crnoj Gori 1941-1945
- tom IV, knjige 1-35, Borbe u Bosni i Hercegovini 1941-1945
- tom V, knjige 1-39, Borbe u Hrvatskoj 1941-1945
- tom VI, knjige 1-19, Borbe u Sloveniji 1941-1945
- tom VII, knjige 1-4, Borbe u Makedoniji 1941-1944
- tom VIII, knjige 1-3, Dejstva na Jadranu 1942-1945
- tom IX, knjige 1-9, Partijsko-politička dokumenta 1941-1945
- tom X, knjige 1-2, Jugoslovensko ratno vazduhoplovstvo u narodnooslobodilačkom ratu Jugoslavije 1942-1945
- tom XI, knjige 1-4, Operacije Jugoslovenske armije
- tom XII, knjige 1-4, Dokumenti Nemačkog Rajha 1941-1945
- tom XIII, knjige 1-3, Dokumenti Kraljevine Italije 1941-1943
- tom XIV, knjige 1-4, Dokumenti četničkog pokreta Draže Mihailovića 1941-1945
- tom XV, knjiga 1, O učešć́u hortijevske Mađarske u napadu i okupaciji Jugoslavije 1941-1945.
Ocene uredi
Američki istoričar George Lepre ovako ocenjuje Zbornik dokumenata NOR:
Nesumnjivo najvredniji izvor sa partizanske strane je neverovatan serijal Zbornika dokumenata i podataka o narodnooslobodilačkom ratu jugoslovenskih naroda, koji je objavio jugoslovenski Vojnoistorijski institut u više od desetak tomova, koji ukupno sadrže preko stotinu knjiga. U ovim knjigama je reprodukovana cela sačuvana arhiva jugoslovenskih partizana, kao i znatan broj zarobljenih nemačkih, italijanskih, hrvatskih i četničkih dokumenata. Zbirku jednostavno morate videti da biste poverovali.[1]
– George Lepre
Nasuprot njemu, ravnogorski autor Aleksandar Dinčić tvrdi da su "ovi zbornici lažni", posebno kada su podaci o četnicima u pitanju. Svoju tvrdnju zasniva na poređenju jednog nemačkog dokumenta od 20. februara 1943. sa drugim nemačkim dokumentom od 15. novembra 1943. godine, u kojima su gubici neprijatelja različito klasifikovani.[2]
Izvori uredi
- ↑ Lepre, George (1997). HIMMLER'S BOSNIAN DIVISION - The Waffen-SS Handschar Division 1943-1945. Atglen, PA, USA: Schiffer Publishing. "Undoubtedly the most valuable source from the Partisan side was the Yugoslav Military History Institute's incredible Zbornik dokumenata i podataka o narodnooslobodilačkom ratu jugoslovenskih naroda series, published in over a dozen tomes consisting of more than one hundred volumes. Reproduced in these books whole the surviving records of the Yugoslav Partisans, as well as scores of captured German, Italian, Croatian, and Četnik documents. The set simply has to be seen to be believed."
- ↑ „Лажни зборници НОР-а”. Arhivirano iz originala na datum 2014-01-03. Pristupljeno 2013-12-12.