Wałbrzych (njemački: Waldenburg) je sa svojih 111,356 stanovnika[1] drugi po veličini grad (nakon Wrocława) u Donjošleskom vojvodstvu.

Wałbrzych
Kolaž atrakcija grada
Kolaž atrakcija grada
Kolaž atrakcija grada
Koordinate: 50°46′N 16°17′E / 50.767°N 16.283°E / 50.767; 16.283
Država  Poljska
Vojvodstvo Donjošlesko
Povjat Wałbrzych
Vlast
 - gradonačelnik Roman Szełemej
Površina
 - Ukupna 84.7 km²[1]
Visina 350[1]
Stanovništvo (2019.)
 - Grad 111,356[1]
 - Gustoća 1,315 stan. / km²[1]
Vremenska zona UTC+1 (UTC+2)
Poštanski broj 58-300, 58-309, 58-314 i 58-316[1]
Karta
Wałbrzych na mapi Poljske
Wałbrzych
Wałbrzych
Pozicija Wałbrzycha u Poljskoj

Geografske karakteristike

uredi

Wałbrzych leži na jugozapadu Poljske, u kotlini Srednjih Sudeta pored češke granice. Do graničnog prelaza sa Češkom u Golińsku ima 17 km a do Wrocława 78 km.[2]

 
Zamak Książ
 
Koksara Victoria

Historija

uredi

Današnji grad je niknuo u srednjem vijeku kao slavensko utvrđeno naselje - Lasogród, njegovi zemljani bedemi još su bili vidljivi početkom 19. vijeka kad su uklonjeni zbog širenja grada.[3]

Wałbrzych je prvi put dokumentiran 1426., ali se pretpostavlja da je status grada dobio još početkom 15. vijeka.[3] Početkom 14. vijeka Wałbrzych je postao feud porodice Schaffgotch, nakon tog je par puta mjenjao gospodare sve do 1808. kad je ukinut feudalizam.[3]

Tokom 15. i 16. vijeka grad je prosperirao na manufakturnoj proizvodnji tkanina. Krajem 16. vijeka počeo se iskapati kameni ugalj, to je postao glavni izvor prihoda, tako da je početkom 19. vijeka u Wałbrzychu i okolici radilo 54 rudnika (tad se svako okno tretiralo kao samostalni rudnik).[3]

Industrijski razvoj grada počeo je 1818. kad je podignuta predionica koja je prva u Šleskoj imala mehaničke razboje.[4]

Pravi razvoj zahuktao se krajem 19. vijeka, kad su na bazi ugljena podignute koksara i tvornice kemikalija i nekoliko predionica.[4] Željeznica iz Wrocława prema Češkoj došla je do grada 1880., a 1898. proradila je prva tramvajska linija.[3]

Za Drugog svjetskog rata pored grada je podignut Koncentracioni logor Gross-Rosen[4], grad i logor oslobodile su jedinice Crvene armije 8. maja 1945.[3] Od tad je dio Poljske, do 1948 su gotovo svi njemački stanovnici grada protjerani, a na njihovo mjesto doseljeni Poljaci iz Ukrajine.[3]

Od 1975. do 1999. bio je administrativni centar vlastitog vojvodstva Wałbrzych.[3]

Privreda

uredi

Nakon zatvaranja rudnika početkom 1990-ih, ekonomija grada bazira se na tekstilnoj, prehrambenoj i kemijskoj industriji, uz nešto manjih pogona koji proizvode elektroniku, staklo, porculan i keramiku.[4]

Znamenitosti

uredi

Najveća znamenitost grada leži 8 km južno od centra, to je zamak Książ, najveći takav objekt u Poljskoj sa 415 soba, koji se počeo graditi u 13. vijeku, a nakon tog je obnavljan i dograđivan sve do 20-ih prošlog vijeka.

Regionalni muzej ima kolekcije porculana i eksponate povezane sa rudarstvom.[4]

Pobratimski gradovi

uredi

Izvori

uredi
  1. 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 Poland: Dolnoslaskie (engleski). City population. Pristupljeno 29.01. 2021. 
  2. „Lokalizacja” (poljski). Urząd Miejski w Wałbrzychu. Pristupljeno 1.02. 2021. 
  3. 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 3,6 3,7 „Historia” (poljski). Urząd Miejski w Wałbrzychu. Pristupljeno 01.02. 2021. 
  4. 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 „Wałbrzych” (engleska). Encyclopaedia Britannica. Pristupljeno 1.02. 2021. 

Vanjske veze

uredi