Wikipedija

Vranište (Gora)

Za ostale upotrebe, v. Vranište (razvrstavanje).


Koordinate: 42° 02′ 38" SGŠ, 20° 37′ 48" IGD Vranište[n 1] je naselje u opštini Gora na krajnjem jugu Kosova i Metohije. Po zakonima privremenih institucija Kosova ovo naselje je u sastavu opštine Dragaš. Atar naselja se nalazi na teritoriji katastarske opštine Vranište površine 1387 ha. Nekada je bilo i sedište opštine Vraništa u Gorskom srezu. U njemu je sedište lokalne samouprave, koja funkcioniše po srpskim zakonima.[2]

Vranište
Osnovni podaci
Država  Srbija
Pokrajina Kosovo i Metohija
Upravni okrug Prizrenski
Opština Gora
Stanovništvo
Stanovništvo (2022) ▲ 979
Geografija
Koordinate 42°02′38″N 20°37′48″E / 42.0439°N 20.6300°E / 42.0439; 20.6300
Nadmorska visina 961 m
Vranište na mapi Srbije
Vranište
Vranište
Vranište (Srbije)
Ostali podaci
Poštanski kod 38420
Pozivni broj 029
Registarska oznaka PZ

Vranište je goransko, danas muslimansko selo srpskog govornog područja. Nalazi se na brdu u podnožju planine u regionu Gore, na mestu gde uspon nije prevelik. Kroz naselje prolazi asfaltirani put, koji se otvara u centralni javni prostor (gde s vremena na vreme, taksi sačekuje putnike). U nekim delovima, naselje je zbijeno, ali se proteže i širi sa obe strane puta. Postoji veliki broj tradicionalnih kuća, koje su u vrlo lošem stanju.[3]

Istorija uredi

Nekada je selo bilo pravoslavno.[4][5] Prvi put se pominje u povelji manastira Svetih Arhanđela kod Prizrena, u kojoj Stefan Dušan 1348. godine osnovao manastir i dao mu mnoga sela u posed.[6] U Vraništu su sačuvani ostaci starog hrišćanskog groblja i tri crkvišta. Izvan sela se nalaze ostaci crkve za koju se misli da je bila manastir.[4][5]

Infrastruktura uredi

Samo 30% stanovništva se snabdeva vodom (iz bunara). U naselju ne postoji pošta, a pokrivenost mobilne telefonije je odlična.[3]

Obrazovanje uredi

U selu se nalazi Osnovna škola „25. maj“, sa školskom upravom u Kosovskoj Mitrovici.[7] Škola ima 5 nastavnika, 4 učionice, biblioteku i mogućnost pristupa internetu. Školska zgrada zauzima površinu od 286 m² i nalazi se u solidnom stanju.[3]

Običaji uredi

Đurđevdan[8] se obeležava u regionu Gore proslavama sa tradicionalnom muzikom i narodnim nošnjama. Glavno mesto susreta 6. maja je u blizini sela Vranište.

Predanja uredi

Tvrdi se da je početkom 20. veka u selu još uvek živela jedna pravoslavka, kojoj su njeni poislamljeni sinovi odredili kutak u sobi gde će na svoj način obavljati hrišćanski obred.[4][5]

Demografija uredi

Vranište ima goransku etničku većinu. Prema popisu aprila 2011. godine u naselju živi 563. stanovnika, od čega su 548 Goranci.[1] Sve do 1981. godine se registruje porast broja stanovnika. Jedno je od 12 naselja opštine, koje od 1981. godine beleži opšte smanjenje broja stanovnika, što je prema autorima plana za razvoj opštine Dragaš za period 2012—2022, po programu Ujedinjenih nacija za razvoj, posledica „strmine terena, koja otežava pristup za produktivnu poljoprivredu i poslove“, s obzirom da se nalazi u „brdovitoj oblasti u centralnom delu opštine“. Struktura stanovništva Vraništa ukazuje na starenje stanovništva, sa većinom stanovnika starosti 50—64 godina.[3]

Broj stanovnika na popisima:

Naselje ima 15 registrovanih preduzeća sa 18 zaposlenih.[3]

Napomene uredi

  1. ↑ Vranište - alb. Vranishtë, nema albanskog stanovništva.[1]
  2. ↑ Prema podacima islamske zajednice 2007. godine u selu Vranište registrovano je 2.100 stanovnika, od čega su 290 stalni stanovnici.[3]

Reference uredi

  1. ↑ 1,0 1,1 Gora pres: „Gora na popisu stanovništva 2011. godine“, 8.1.2013, pristup 25.5.2013
  2. ↑ Fond Slobodan Jovanović: „Gora - leto napunilo sela“ Arhivirano 2014-11-08 na Wayback Machine-u, Zoran Vlašković, 17.8.2011, pristup 25.5.2013
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 Vlada samozvane republike Kosovo - : „Program Ujedinjenih nacija za razvoj - Očuvanje biološke raznolikosti i projekat upravljanja održivim korišćenjem zemljišta u opštini Dragaš Plan razvoja opštine Dragaš za period između 2012. i 2022. godine - nacrt verzija za javnu konsultaciju“[mrtav link], Michael Voit, Crystal Whitaker, Maria Elena Zuniga Barrientos - direktor projekta, Dragaš, oktobar 2012, pristup 25.5.2013
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 „Kosovo i Metohija”. kosovo-metohija.150m.com. 2006.. Arhivirano iz originala na datum 2016-03-04. Pristupljeno 25.5. 2013. 
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 Kosovo i Metohija: „Pravoslavne svetinje na Kosovu i Metohiji“[mrtav link], pristup 25.5.2013
  6. ↑ Projekat Rastko - Zbornik radova sa Okruglog stola SANU - knjiga 50: „Sačuvani i razoreni kulturno-istorijski spomenici u šarplaninskim župama Gori i Sredskoj i delu Prizrenskog Podgora“, Milan Ivanović, format PDF, pristup 25.5.2013
  7. ↑ Digitalna škola: „Lokacija školskog objekta“ Arhivirano 2013-10-29 na Wayback Machine-u
  8. ↑ Projekat Rastko: „Goranske narodne pesme“, Harun Hasani, ISBN 86-7019-005-2, Priština 1987, pristup 25.5.2013

Spoljašnje veze uredi

Izvor: https://sh.wikipedia.org/w/index.php?title=Vranište_(Gora)&oldid=41589048