Vigovci
Vigovci (engleski: Whigs) je naziv za nekadašnju političku partiju u Parlamentu Engleske, Škotske i Irske poznatoj po velikom rivalstvu sa isto tako nestalom Torijevskom partijom, tokom 18. vijeka. [1]
| Vigovci
Whigs
| |
|---|---|
| |
| Lider | Robert Walpole (1676. - 1745. Henry Pelham (1743. - 1754.) |
| Osnovana | 1678. raspuštena 1868. |
| Naslednik | Liberali, Piliti |
| Sedište | London |
| Ideologija | vigizam liberalizam |
Historija uredi
Vigovci su isprva bili samo parlamentarna frakcija, u partiju su se počeli profilirati oko 1679., kad se rasplamsala borba oko zakona o isključenju Jamesa, tadašnjeg vojvode od Yorka (kasnijeg kralja Jamesa II.), kao pretedenta na engleski tron, protiv čeg su oni odlučno bili, jer je bio rimokatolik.[1]
Slavna revolucija (1688. - 1689.) znatno je ublažila podjele između dviju rivalskih partija, za što bile zaslužne obje strane. Nakon nje većina Torijevaca prihvatila je nešto Vigovske doktrine da je bolja ograničena ustavna monarhija, od apsolutizma baziranog na božanskom pravu.[1]
Za vladavine kraljice Anne, Torijevci su bili opozicija sastavljena od aristokracije koja se zalagala za vjersku toleranciju i proširenja po svijetu, u to vrijeme ta partija se počela identificirati sa anglikanizmom i seoskim plemstvom s druge strane Vigovska baza bila je zemljišna aristokracija udružena sa financijskim interesima bogate srednje klase.[1]
Nakon smrti Anne 1714, George I došao na prijestolje kao kandidat Vigovaca, gotovo istovremeno - 1715. je torijevski lider Henry John, Prvi vikont od Bolingbroka, pobjegao u Francusku, to je partiji totalno uništilo političku moć .[1] Pa su nakon tog, gotovo punih 50 godina nestali sa političke scene, za to vrijeme vladala je jedna aristokratska grupa, povezana rodbinsko - poslovnim interesima, koji su se istina predstavljali kao Vigovci, ali to je bilo više zbog uspomena na tradiciju, nego što je bila realnost. S druge strane čvrsti Torijevci, diskreditirani su kao Jakobiti, odnosno kao grupa koja traži vraćanje Stuartovog nasljednika na prijestolje.[1]
Ali je i pored svih nevolja oko 100 torijevskih lordova ostalo u Donjem domu Parlamenta pa su i nadalje imali neku težinu u politici.[1]
Za vladavine Georga III (1760. - 1820.) nestalo je političkih partija u parlamentu, pa nisu postojali ni Vigovci, osim grupa simpatizera.[1] Obnova partijskog života počela se oblikovati tek nakon 1784., kad su iskrsle duboke političke dileme, oko američke revolucije.[1]
Nakon 1784. William Pitt Mlađi pojavio se kao lider nove Torijevske partije, koja je širem smislu zastupala interese državne aristokracije, trgovačke klase, i funkcionere državne administracije.[1] Za razliku od njih Vigovci su ovaj put bili u opoziciji na čelu s Charlesom James Foxom, oni su u to vrijeme zastupali su interese vjerskih disidenata, industrijalaca i svih onih koji su tražili izborne, parlamentarne i filantropske reforme.[1]
Francuska revolucija i Napoleonski ratovi uskoro su dodatno zakomplicirali podjelu između partija. Velik dio umjerenijih Vigovaca napustio je Foxa i pridružio se Pittu. Nakon 1815. i razdoblja partijske konfuzije, na kraju su se iskristarizirale konzervativna struja Roberta Peela i Benjamina Disraelia i liberalna lorda Johna Russella i Williama Gladstonea, koje su se stopile sa Konzervativnom i Liberalnom partijom.
Nakon tog ime Vigovac više ništa ne znači u svijetu politike, dok se Torijevcima i danas zovu pripadnici suvremene Konzervativne partije.[1]
Etimologija uredi
Riječ Whig po kojoj su Vigovci dobili ime, vjerojatno je škotsko galska, izvorno je značila konjokradica, kasnije se odnosila na škotske prezbiterijance, a neformalno i na buntovnike koji su htjeli svrgnuti s trona dotadašnje gospodare i sami preuzeti vlast, za koju su tvrdili da im pripada.[1]
S druge strane riječ Tory bila je irskog porijekla koja je značila papinski odmetnik, a odnosila se na sve one koji su podržavali nasljedno pravo Jamesa II. na engleski tron unatoč tome što je bio rimokatolik.[1]
