Vasilj Gaćeša
Vasilije Vasilj Gaćeša (1906 — 1942), učesnik Narodnooslobodilačke borbe i narodni heroj Jugoslavije.
| VASILj GAĆEŠA | |
|---|---|
 | |
| Profesija | zemljoradnik |
| Član KPJ od | 1941. |
| Učešće u ratovima | Narodnooslobodilačka borba |
| U toku NOB-a | komandant Banijskog odreda i član Glavnog štaba Hrvatske |
| Narodni heroj od | 6. decembra 1944. |
Biografija uredi
Rođen je 1. novembra 1906. godine u selu Vlahović kod Gline na Baniji. Potiče iz seljačke porodice. Još kao dečak od osam godina ostao je bez oca. Iako je njegov brat Đuro bio stariji, imanje je vodio Vasilj. Već kao mladić poznat je kao otresit i odlučan, često se sukobljavao sa žandarima. Još pre Drugog svetskog rata, Vasilj se družio s komunistima svog kraja, pa je i zbog toga često proganjan od tadašnjih vlasti.
Kapitulacija jugoslovenske vojske zatekla ga je u Šibeniku u činu rezervnog artiljerijskog podnarednika. Gaćeša je uspeo da se, preko Bosne, vrati kući i donese dve ručne bombe. Već u aprilu i maju 1941. godine, žandari i ustaše ga svakog dana traže, ali im on izmiče, krijući se u šumama. Saznavši za direktive Komunističke partije Jugoslavije o podizanju ustanka, sa drugim komunistima svoga kraja okuplja ljude, savetuje ih da ne veruju ustaškoj vlasti i da prikupljaju oružje. Sredinom jula 1941. godine, s Gaćešom je bilo već 30 ustanika naoružanih lovačkim puškama, kuburama kremenjačama i ponekom vojničkom puškom.
Partijsku odluku donesenu u šumi Abez kraj Vrginmosta, 19/20. jula da se podigne ustanak na Baniji i Kordunu, sprovodi već 23/24. jula, kada s ustanicima raspoređenim u tri grupe napada železničku stanicu i opštinu u Grabovcu Banskom. Uništava žandarmerijsku posadu, železničku stanicu i oduzima 12 pušaka s municijom. Već u ovoj akciji Gaćeša je ostavio snažan utisak na sve borce i ispoljio posebnu prisebnost u situaciji koja je nastala sutradan, bežanjem naroda od ustaških zločina. 24. jula, okuplja prvu grupu partizana Banije u Šumarici, kod Jovina groba. Vodi brigu o životu izbjeglog naroda iz sela Vlahovića, Grabovca, Drenovca, Šušnjara i Luščana i u tu svrhu organizuje rad pekara, mlinova, straže, zemunice i druge potrebe za život u šumi.
Na konferenciji vojno-partijskih delegata Korduna i Banije u Petrovoj gori, 19/20. septembra 1941. godine, Baniju predstavlja komandant Vasilj Gaćeša. Istog dana primljen je i za člana KP Jugoslavije. U septembru je iz okoline Siska u Šamaricu došla grupa partizana-Hrvata, što je imalo izuzetan značaj za razvitak ustanka u ovom kraju.
Banijci su imali i prvi top koji je napravio seoski majstor Simo Jednak. U napadu su uvek koristili svoje topove, kojih je, krajem 1941, bilo oko dvadeset. Vasilj Gaćeša postao je član Glavnog štaba NOP odreda Hrvatske oktobra 1941. godine, na konstituitivnoj sednici u selu Vučkovići, na Petrovoj gori. Sa svojim odredom napadao je ustaško-žandarmerijske i domobranske posade u Bačugi, Gvozdanskom Vlahoviću, Malom Gracu, Klasniću, Žirovcu, Obljaju, Zrinju i drugim mestima. Decembra 1941. godine postaje komandant Banijskog partizanskog odreda.
Posebno teške, ali uspešne borbe vodi zimi i u rano proleće 1942. godine, iako je sve jedinice uputio preko Une za Bosnu, Vasilj s proleterskom četom i junakom Banije, Nikolom Demonjom, nanosi neprijatelju teške poraze na Baniji. Aprila 1942. godine, Gaćeša je, posle postavljene zasede ustašama u Trnovcu, otišao sa svojim izmorenim, izgladnelim i promrzlim borcima u selo Brubanj. Tu je u noći 29. aprila, opkoljen od ustaša sa jednim vodom boraca i posle borbe prsa u prsa je ubijen. Njegovo telo preneto je u Trnovac, u podnožje Šamarice i 1. maja 1942. godine sahranjeno uz počasni plotun Demonjine proleterske čete.
Naslijeđe uredi
U znak sjećanja, ime Vasilja Gaćeše nosila je Prva brigada Sedme udarne banijske divizije.
Ukazom Predsjedništva Antifašističkoga vijeća narodnog oslobođenja Jugoslavije, 6. prosinca 1944. godine, među prvim borcima Narodnooslobodilačke vojske, proglašen je za narodnoga heroja.
Literatura uredi
- Narodni heroji Jugoslavije. „Mladost“, Beograd 1975. godina.
Spoljašnje veze uredi
|
Segment isključivo posvećen Narodnooslobodilačkoj borbi. |
- Novossti.com: Zaboravljen banijski heroj Vasilj Gaćeša, 25. VI 2011, pristupljeno 23. juna 2012.