Van (jezero)
Jezero Van (turski: Van Gölü, armenski: Վանա լիճ, kurdski: Behra Wanê) je najveće jezero u Turskoj i drugo po veličini jezero na Bliskom istoku.[1] Ono jedno od najvećih jezera na svijetu bez odljeva, tako da se ono i za najoštrijih zima ne smrzava, zbog visokog saliniteta, osim plićeg sjevernog dijela koji se ponekad zaledi.
| Van Van Gölü | |
|---|---|
 Satelitska snimka jezera Van | |
| Lokacija | |
| Položaj | Istočna Anadolija |
| Države |  Turska |
| Koordinate | |
| Hidrografija | |
| Vrsta | slano |
| Površina | 3 700 km² |
| Volumen | 607 km³ |
| Aps. visina | 1 640 m |
| Dužina | 119 km |
| Širina | 80 km |
| Dubina | 451 m |
| Hidrologija | |
| Pritoke | Bendimahi, Zilan, Karasu, Micinger |
Jezero je bilo poznato i drevnim grčkim geografima kao Thospitis Lacus ili Arsissa Lacus, njegovo današnje tursko ime - Van Gölü, dolazi od imana prijestolnice kraljevstva Urartu - Van, ili Chauon, koje je izraslo na istočnoj obali jezera između 10. i 8. vijeka pne.[1]
Hidrografija uredi
Jezero Van leži u planinskom dijelu Istočne Anadolije na nadmorskoj visini od 1640 m[2]na granici sa Iranom. Ono je najniži dio ogromnog bazena omeđenog visokim planinama sa juga i istoka i kompleksom vulkanskih planina na zapadu. U nekom trenutku tokom pleistocena (tj. prije 2 600 000 do 11 700 godina), lava iz vulkana Nemrut izlila se 60 km u smjeru jugozapada i blokirala izljev jezerskih voda u rijeku Murat i tako pretvorila bazen jezera u depresiju bez izljeva.[1]
Jezero ima površinu od 3713 km² i ima 119 km na svom najdužem dijelu.[1]Prosječna dubina jezera je 171 m, a maksimalna zabilježena dubina je 451 metara.[2] Ukupna dužina obale je 430 km, a volumen 607 km3.[2]
Jezero Van fizički je podijeljeno na dva dijela, veći - glavni dio na jugu - spojen je sa mnogo plićim i manjim sjevernim dijelom uskim prolazom. Obale jezera su uglavnom strme i stijenovite, južna obala je vrlo krivudava i erodirana. Glavni dio jezera je znatno dublji nego sjeverni dio, s prosječnim dubinama iznad 100 m.[1]
Slivno područje jezera Van ima 15 000 km², a to je gotovo najveći unutarnji bazen u Turskoj, osim onog u centralnoj Anadoliji. Jezero se napaja oborinskim vodama i kišnicom uz nekoliko pritoka, od kojih su najveće rijeke Bendimahi i Zilan, koje teku sa sjevera, i Karasu i Micinger, koje uviru u jezero s istočne strane.
Jezero Van ima sezonske varijacije razine vode od oko 50 cm godišnje. Najniža razina je tokom zimskih mjeseci, a počinje rasti nakon što se u proljeće počnu kopniti snijegovi po okolnim planinama, tako da jezero ima najvišu razinu voda u julu.[1]
Jezerski otoci uredi
Jezero ima brojne otoke, od kojih je najveći Adir na sjeveru na kom se nalazi armenski manastir, manji su Çarpanak na istoku i Akdamar i Kuş na jugu.[1]
Fauna uredi
Boćate vode jezera nisu pogodne za piće a ni za navodnjavanje, najzastupljenije soli u jezeru su natrijev karbonat i natrijev sulfat.[1]Jedina vrsta ribe koja živi u toj alkalnoj vodi je Chalcalburnus tarichi, zrakoperka iz reda šarenki (Cypriniformes), slatkovodna riba koja se privikla na slanu vodu.[1]
Klima uredi
Jezero Van se nalazi u planinskom kraju, koji ima oštru kontinentalnu klimu. Prosječne temperature u julu su između 22 i 25 °C, a u januaru između -3 °C do -12 °C. Za osobito hladnih zimskih noći temperatura dosegne -30 °C. Jezerske vode ipak ponešto ublažavaju klimu, pa je u provincijskom centru Van, na istočnoj obali jezera, prosječna temperatura u julu 22,5 °C, a u januaru -3.5 °C. Prosječna godišnja količina oborina u slivu jezera Van, varira od 400 do 700 mm.
Po jezeru se odvija redovni promet putničkih brodova između obalnih gradova Van (istok) - Tatvan (zapad) - Erciş (sjever) a u gradiću Tuğ na jugozapadnoj obali nalazi se i malo brodogradilište.[1]
Izvori uredi
- ↑ 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 „Lake Van” (engleski). Encyclopædia Britannica Online. Pristupljeno 30. 05. 2012.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 Degens, E.T.; Wong, H.K.; Kempe, S.; Kurtman, F. (June 1984), „A geological study of Lake Van, eastern Turkey”, International Journal of Earth Sciences (Springer) 73 (2): 701–734, DOI:10.1007/BF01824978, arhivirano iz originala na datum 2009-06-16, pristupljeno 2012-05-31
