Ulcinjska solana
Ulcinjska solana se nalazi na krajnjem jugu Crne Gore, na granici sa Albanijom. Udaljena je vazdušnom linijom 1 km od Ulcinja i isto toliko od granice sa Albanijom. Nekada je na prostoru današnje Solane bilo Zoganjsko blato (“zog” na albanskom znači “ptica”), močvara sa slanom vodom nižeg saliniteta od morske, nastalom mješanjem mora s tekućom vodom, ili kišnicom.
| Ulcinjska solana | |
|---|---|
 | |
| Lokacija |  Crna Gora |
| Najbliži grad | Ulcinj |
| Koordinate | 41°55′0″N 19°17′0″E / 41.91667°N 19.28333°E |
| Površina | 14,77 km² (6 mi² ) |
| Osnivanje | 2019.[1] |
Stanari močvare, lagune, naselili su prostor prije nego što je ovdje nastao proizvod mora, Sunca i vjetra – morska so. Za ptice Solana je važan biodiverzitet: i za selice, i za one kojima je slano jezero stanište tokom cijele godine.[2]
O značaju ovog areala za svijet ptica govore podaci:
- 500 vrsta ptica nalazi se prostoru Evrope
- 350 vrsta ptica registrovano je u Crnoj Gori
- oko 250 vrsta ptica našlo je stanište u Solani, na prostoru od 1.492 ha. U regionu pa i šire postoje staništa gdje je broj registrovanih vrsta veći, ali ono što Solanu odvaja od svih ostalih je kvalitet vrsta i njihova brojnost. Rezultati zimskog cenzusa ptica koji se na Solani provodi od 1999. godine ukazuju na prisustvo oko 20.000 ptica svake godine, bez obzira da li su bazeni ispunjeni vodom ili ne.[3]
Historija uredi
Današnja solana počela se graditi u periodu 1926. do 1934. godine. Prva berba soli realizovana je 1935. godine i iznosila je 6.000 tona.[4] Rekordna berba od 41.882 tona zabilježena je 1952. godine, a 1959. solana se rekonstrukcijom proširuje na 9,3 km2. Razorni zemljotres 15. aprila 1979. godine jako je oštetio infrastrukturu. U procesu obnove, proširena je na 1.477 ha. Ulcinjska Solana je jedna od deset najvećih i jedna od najmlađih solana na Mediteranu.
Solana je decenijama imala važan i veliki uticaj na privredu grada Ulcinja. U istoriji ovog najstarijeg ulcinjskog preduzeća zabeleženo je da samo dva puta nije bilo berbe soli. Jednom je to bilo 1943. godine, za vrijeme Drugog svetskog rata, a drugi put 1964. godine, kada je dugotrajna kiša sasvim istopila slane kristale. Posle 80 godina proizvodnje, berba iz 2013. godine je bila posljednja, što je dovelo u opasnost cjelokupan ekosistem.
Zaštićeno područje uredi
Ulcinjske soline je najvažnije mjesto za zimovanje, gniježđenje i ishranu ptica na istočnoj obali Jadrana i ključno mjesto zaustavljanja ptica koje migriraju na Jadranskom preletnom putu. Sveukupno, 252 vrste ptica su zabilježene na lokaciji, od kojih je 20 globalno ugroženih. Pored toga, prisutni su i jedan ugroženi vodozemac (albanska vodena žaba), jedan gmaz (evropska barska kornjača) i jedan sisar (evropska vidra). Zbog prestanka proizvodnje soli, Lokalitet je u opasnosti od gubitka halofitne vegetacije, koja bi bila zamijenjena češćim vrstama vegetacije, što negativno utiče na biodiverzitet koji podržava.
Godine 2019. proglašena je močvarom od međunarodnog značaja i uvrštena na Ramsar svetsku listu močvarnih područja.[5]
Solana je 24. juna 2019. godine odlukom Skupštine opštine Ulcinj proglašena parkom prirode.[6][2]
Ptice uredi
Flamingosi uredi
Flamingosi se u svijetu ptica izdvajaju raskošnom pojavom. To su neobične ptice sa dugim nogama roze boje, tankim vratom i roza kljunom, čiji je vrh crn. Mogu da narastu do 145 centimetara. Raspon njihovih krila je od 140 do 170 centimetara. Imaju perje od najsvijetlijih do roskastih nijansi.
Najveći dio njihove ishrane čine sitni beskičmenjaci kao što je salamurski račić, a ta ishrana je bogata beta karotenom. Zbog toga im je perje ružičaste boje. Zanimljivo je da mužjaci imaju izražajnije boje perja, čak do nijansi crvene. Zimi, kada nema račića, oni se hrane crvima, larvama, malim puževima i školjkama.
Flamingosi su rijetke ptice koje mladunčad hrane mlijekom. Ptičije mlijeko je simbol raskoši, bogatstva.[7]
Jedino gnjezdilište flamingosa na istočnoj obali Jadrana je Solana u Ulcinju gdje ove ptice borave svih 12 mjeseci. Slana jezera su omiljeno stanište flamingosa. Flamingosi su još 2003. godine registrovani na području Solane. Tokom 2006. boravili su na Solani cijelo proljeće, od marta do maja, a u jesen iste godine registrovane su ptice sa delte rijeke Ebro u Španiji. Godine 2010. prvi put je zabilježen značajniji broj, kada je oko 180 jedinki ovdje provelo zimu. U novembru 2011. ornitolozi su zabilježili više od 450 flamingosa, novembra 2012. 735, da bi se u oktobru 2014. godine na solani registrovalo oko 2500 jedinki. Očitavanje prstenova ukazuje njihovu regionalnu povezanost sa Španijom, Francuskom, Italijom, Turskom, Tunisom i Alžirom.
Zbog poremećaja biodiverziteta izazvanog prestankom rada solane godine 2013. na solani se gnijezdilo svega oko 350 parova, zbog loših uslova gnežđenja, što podrazumeva uznemiravanja, krađe jaja ili nedostatka vode u bazenima. Te godine desio se incident u kom su pokradena sva jaja flamingosa. Poslednjih godina uslovi za boravak flamingosa, kao i drugih vrsta ptica, na Ulcinjskoj solani se popravljaju, pa se ove ptice ponovo gnijezde i donose na svijet svoje piliće na ovom području.
_immature_(20633157536).jpg)
Pelikani uredi
U skladu sa podacima sakupljenim od 2003. godine, Solana Ulcinj pokazuje da ima odlične uslove za ishranu i odmor globalno ugroženih pelikana u period od avgusta do novembra. Jata koja dolijeću na Solanu najčešće broje oko 50 jedinki. Najveći broj od 96 jedinki registrovan je 2005. godine. Pelikani na Solani provedu obično 4 mjeseca. Bazeni na kojima se regrutuju pelikani su najrasprostranjeniji, bez tamaris]a i trske u njima. Otvoreni pogled im omogućava zaštitu od predatora i uznemiravanja od strane čovjeka. Glavna hrana pelikana su ribe.
Ostale uredi
Čiope (lat. Apodidae) su porodica ptica izuzetno prilagođenih životu u zraku. Veoma su slične lastavicama, ali uopće nisu u srodstvu ni sa jednom vrapčarkom. Crna čiope (Apus apus) u Ulcinj dolaze uvijek oko 20. marta. Njihov dolazak kalendarski označava početak proljeća. To su ptice čija je dužina nepunih 20 centimetara, raspon krila oko 45 cm, težine do 35 grama, a može deset mjeseci da leti bez slijetanja. Ornitolozi su mišljenja da čiope imaju sposobnost da se hrane i spavaju u vazduhu. To objašnjavaju – dok je jedna polovina mozga ovih ptica aktivna, druga spava. Crna čiopa je jedan od simbola grada Dubrovnika. Za pticu godine proglašena je 2003. godine i to od strane Njemačkog saveza za zaštitu prirode (Naturschutzbund Deutschland, NABU) iz Bona.
Seoske laste (Hirundo rustica) i gradske laste (Delichon urbica) sa brojem od nekoliko hiljada koriste Solanu kao odmorište tokom povratka iz Afrike. Drveće tamariksa je malo za ove živahne ptice, pa one slijeću i odmaraju na nasipima.
Posmatranje ptica uredi
Evropski vikend posmatranja ptica (Eurobirdwatch) koju organizuje “Birdlife International” sa ornitološkim organizacijama zemalja Evrope tradicionalno se održava prvog vikenda oktobra. Cilj manifestacije je popularizacija posmatranja i istraživanja ptica, edukacija i podizanje svijesti javnosti o potrebi zaštite ptica i njihovih staništa. Procjenjuje se da u zemljama EU ima preko šest miliona ljubitelja posmatranja ptica, a u SAD čak oko 50 miliona ljudi. U Velikoj Britaniji, je 1889. godine formirano Kraljevsko društvo za zaštitu ptica, prvo takve vrste, danas ima tri miliona onih koji se bave proučavanjem ptica. Ornitolozi kažu da je posmatranje ptica u Velikoj Britaniji “nacionalni sport”.
Reference uredi
- ↑ „Ulcinjska solana”. Svjetska baza podataka zaštićenih područja - WDPA - www.protectedplanet.net. Pristupljeno 9. 2. 2021.
- ↑ 2,0 2,1 „Parkovi prirode u Crnoj Gori”. Svjetska baza podataka zaštićenih područja - WDPA - www.protectedplanet.net. Pristupljeno 9. 2. 2021.
- ↑ Posmatranje ptica Ulcinj - ulcinj.travel
- ↑ Vreme - digitalna.nb.rs - Pristupljeno 14.12.2021
- ↑ „Ulcinjska solila”. Ramsar Sites Information Service - rsis.ramsar.org. Pristupljeno 9. 2. 2021.
- ↑ „Odluka o proglašenju - Skupština Opštine Ulcinj - Pristupljeno 14.12.2021”. Arhivirano iz originala na datum 2021-06-11. Pristupljeno 2021-12-20.
- ↑ Ulcinjska Solana – carstvo flamingosa i još 250 drugih vrsta ptica - avetours-montenegro.com
