Titov voz na Oštrelju
44°28′56″N 16°19′48″E / 44.48222°N 16.33000°E
Titov voz na Oštrelju nalazi se na području opštine Bosanski Petrovac, Bosna i Hercegovina. Proglašen je za nacionalni spomenik BiH[1]
Lokacija uredi
Nalazi se u blizini centra naselja Oštrelj, 25–30 m desno od magistralnog puta Bosanski Petrovac – Drvar, u blizini nekadašnjeg šumskog kolosjeka koji vodi prema Javorovoj kosi – Osječenici, uskotračne Štainbajsove željezničke pruge koja je povezivala Drvar sa Srneticom.
Historija uredi
Za vrijeme Drugog svjetskog rata prugu na području Oštrelja koristili su partizani u nekoliko navrata.[2] U upravi željeznica NDH u Zagrebu cijelo vrijeme je bila označena crvenom bojom – ne radi. Vrhovni štab NOVJ, sa Josipom Brozom Titom, 8. oktobra 1942. godine iz pravca Mliništa dolazi na Oštrelj i smješta se u manju kompoziciju. Oštrelj je tada bio u sastavu slobodne teritorije Bihaćke republike. Obuhvat Bihaćke republike zauzimao je dužinu od 250 km i širinu oko 80 do 100 km. U tom trenutku ova lokomotiva sa kompozicijom bila je jedini voz koji je saobraćao na teritoriji Europe koja nije bila okupirana od strane Njemačke.
Opis uredi
Parna lokomotiva oznake znov n. 12 Maffei 2438/1904 je proizvedena u njemačkom preduzeću Krauss-Maffei 1904. godine. Lokomotiva je imala maksimalnu brzinu 25 km/h. Oznaka osovina po njemačkoj notifikaciji bila je B´Bt-n4v(12). Vozila je isključivo na Steinbeisovim/Šipadovim prugama.
Poštanski, dvoosovinski metalni vagon Dn 5202, u kojem je bio smješten Josip Broz Tito, dug je 7,90 m. Tokom Titovog boravka na Oštrelju u oktobru 1942. godine, vagon je bio podijeljen na dva dijela. U jednom dijelu nalazila se metalna peć, nepomična klupa i polica. U drugom odjeljenju nalazila se jedna šira nepomična klupa (krevet), polica, stol i četiri stolice. Poštanska kola su izvana bila obojena zelenom bojom, a iznutra obložena celuloznim papirom sive boje proizvedenim u tvornici celuloze u Drvaru. Tokom Drugog svjetskog rata ova kola su sa namještajem izgorjela.
Prilikom restauracijskih i konzervacijskih poslova izvođenih tokom 2006. i 2007. godine, voz je dobio izgled iz ratnog perioda (ćirilični natpis Proleterka, zvijezde petokraka na lokomotivi, brojčane oznake – nazivi lokomotive i vagona). Voz se nalazi u blizini nekadašnjeg šumskog kolosjeka koji je vodi prema Javorovoj kosi – Osječenici.
Sadašnje stanje uredi
Voz se nalazi u dobrom stanju
Literatura uredi
- Vladimir Dedijer, Dnevnik 1941-1945. Beograd: 1954
Reference uredi
- ↑ „Partizanski – Titov voz na Oštrelju”. Komisija za očuvanje nacionalnih spomenika. Pristupljeno 9. 2. 2016.
- ↑ „Jovo Došen, PARTIZANSKE ŽELJEZNICE”. Opštinski odbor SUBNOR, 1974 -PETROVAC U NOB, knjiga 6. Pristupljeno 9. 2. 2016.
