Telep

Telep
	Panoramski pogled na Telep
Grad	Novi Sad
	Telep Telep (Novog Sada) ; Koordinate: 45° 14′ 21" SGŠ, 19° 48′ 30" IGD

Telep je gradska četvrt locirana u zapadnom delu Novog Sada, koja zauzima površinu od 3,45 km².

Delovi i granice naselja

Mapa gradskih četvrti Novog Sada, na kojoj se vidi položaj Telepa

Naselje se sastoji iz dva dela:

1. Severni Telep - teritorija južno od Futoškog puta, zapadno od Bulevara Evrope i severno od Bulevara Patrijarha Pavla, čija trasa deli Telep na dva dela, a ova ulica predstavlja glavnu ulicu u naselju i centar Telepa.
2. Južni Telep - teritorija južno od Somborskog bulevara, severno od Podunavske ulice, zapadno od ulica Ribarsko ostrvo i Sima Matavulja i istočno od Šumske ulice.

Susedne gradske četvrti su: Novo Naselje i Satelit (na severu); Adice (na zapadu); Adamovićevo naselje, Liman 4 i Depresija (na istoku); i Kameničko ostrvo (na jugu).

Mesne zajednice

Na Telepu postoje 3 mesne zajednice:

1. Južni Telep, ova mesna zajednica obuhvata jugoistočni deo Južnog Telepa, kao i istočni deo izletničkog područja Kameničko Ostrvo, koje se ne smatra delom naselja Telep.
2. Nikola Tesla - Telep, ova mesna zajednica obuhvata istočni deo Severnog Telepa.
3. Bratstvo - Telep, ova mesna zajednica obuhvata zapadne delove Severnog i Južnog Telepa.

Ime i istorija naselja

Pravoslavna crkva na Telepu

Telep, Subotički bulevar (Bulevar Evrope)

U srednjem veku (13-16. vek), na ovom prostoru je postojalo naselje po imenu Sent Marton.

Naziv "Telep" na mađarskom jeziku označava naselje. Prvobitno ime današnjeg Telepa bilo je Daranjijevo naselje (na mađarskom: Darányi-telep), a između 1927. i 1944. godine, zvanični naziv Telepa bio je Adamovićevo naselje (ovo ime se koristilo kako za današnji Telep, tako i za današnje Adamovićevo naselje, što su danas dve zasebne gradske četvrti).

Daranjijevo naselje, iz koga je nastao današnji Telep, počelo je da se formira 1889. godine, na području današnjeg Adamovićevog naselja, da bi se posle 1890. godine proširilo i na područje današnjeg Telepa, na prostor oko sadašnje Somborske ulice, kojom se nekada pružala pruga koja je vodila za Sombor (tzv. Somborska pruga). Naselje je prvo obuhvatalo područje današnjeg Severnog Telepa, dok je Južni Telep počeo da se razvija posle 1902. godine.

Naselje u početku naseljavaju radnici koji rade na železnici, a kasnije se doseljavaju i ostali. U tadašnjem naselju pretežno stanovništvo je mađarsko, zatim srpsko, a bilo je i ostalih nacija. Gradska uprava je 1927-28. godine podigla školu Branko Radičević (danas škola Jožef Atila) i dve bogomolje - katoličku i reformatsku. 1931. godine, stanovništvo naselja brojalo je oko 9.000 žitelja. 1945. godine, dotadašnje jedinstveno naselje podeljeno je na zapadni deo koji se od tada zvanično naziva "Telep" i istočni deo, koji zadržava naziv "Adamovićevo naselje".

Srednjovekovno naselje Sent Marton na području današnjeg Telepa

Stanovništvo

Telep su nekada uglavnom naseljavali Mađari, a danas pretežno stanovništvo čine Srbi, pogotovo od kada je počela izgradnja stambenih objekata višeporodičnog stanovanja. Pored Srba, u naselju još uvek postoji brojna mađarska manjina. Prema podacima preduzeća JKP Informatika Novi Sad, na području Telepa živi 18.094 stanovnika (2010. godina), od čega u MZ "Južni Telep" 6.615, u MZ "Nikola Tesla - Telep" 5.437 i u MZ "Bratstvo - Telep" 6.042.^[1]

Kultura

Na Telepu postoje pravoslavna, katolička i kalvinistička crkva. Naselje je takođe kulturno središte novosadskih Mađara. 1945. godine, na Telepu je osnovan mađarski kulturni centar "Petefi Šandor", koji se bavi očuvanjem lokalne kulture novosadskih Mađara.

Obrazovanje

U naselju postoje tri škole:

Osnovna škola "Nikola Tesla"
Osnovna škola "Jožef Atila"
Gimnazija "Laza Kostić"

Zdravstvo

U severnom delu Telepa nalaze se dom zdravlja i Specijalna hirurška bolnica "Parks".

Privreda

Na severu Telepa, uz Futoški put, razvijena je privreda, a neka od značajnijih preduzeća su "Minakva", "Novitet", "Plastal", "Enterijer Janković", itd.

Na Futoškom putu se takođe nalazi supermarket "Univereksport".

Ulice

Neke značajnije ulice su: Somborski bulevar, Subotički bulevar (Bulevar Evrope), Futoški put, Jovana Popovića, Vršačka, Petefi Šandora, Heroja Pinkija, i dr.

Telep, Subotički bulevar (Bulevar Evrope)
Telep, Subotički bulevar (Bulevar Evrope)
Telep, Subotički bulevar (Bulevar Evrope)
Telep, Subotički bulevar (Bulevar Evrope)
Panoramski pogled na Telep
Panoramski pogled na Telep
Telep, najstariji deo Somborskog bulevara (pre rekonstrukcije)
Telep, najstariji deo Somborskog bulevara (pre rekonstrukcije)

Saobraćaj

Severnom granicom Telepa prostire se magistralni put M–7 Novi Sad – Bačka Palanka.

Glavne linije javnog gradskog prevoza koje saobraćaju na Telepu su autobusi broj 6 i 12. Autobuske linije broj 2, 7 i 9 takođe prolaze pored granica Telepa, a u blizini naselja saobraćaju i linije broj 4, 11A, 11B i 70.

Literatura

Milorad Grujić, Vodič kroz Novi Sad i okolinu, Novi Sad, 2004.
Jovan Mirosavljević, Novi Sad - atlas ulica, Novi Sad, 1998.
Jovan Mirosavljević, Brevijar ulica Novog Sada 1745-2001, Novi Sad, 2002.
Mr Agneš Ozer, Adamovićevo naselje, Enciklopedija Novog Sada, Sveska 1, Novi Sad, 1993.
Ferenc Uri, Telep, Enciklopedija Novog Sada, knjiga 28, Novi Sad, 2007.
Zoran Rapajić, Novi Sad bez tajni, Beograd, 2002.