Tabačka džamija u Visokom

Tabačka džamija u Visokom nalazi se na lijevoj obali rijeke Fojnice u centru Viskog, Bosna i Hercegovina. Komisija za očuvanje nacionalnih spomenika, na sjednici održanoj od 7. do 11. oktobra 2003. godine je donijela odluku da se džamija i mezarje (groblje) uz džamiju proglasi za nacionalni spomenik BiH.^[1] Ovu odluku Komisija je donijela u sljedećem sastavu: Zeynep Ahunbay, Amra Hadžimuhamedović (predsjedavajuća), Dubravko Lovrenović, Ljiljana Ševo i Tina Wik.

Historija uredi

Tabaci su zanatlije koji se bave štavljenjem koža, a njihove radionice se zovu tabhane. U Bosni i Hercegovini prisustvo ovog zanata zabilježeno je u prvoj polovini XVII vijeka. Kasnije se razvijao pa je osnovan i tabački esnaf sa upravom, na čijem čelu je stajao esnaf-majstor ili ćehaja. Visočki tabaci su imali i svoj bajrak sa dva tuga, što je dokaz da je ovaj zanat bio jako brojan.

Pretpostavlja se da je džamija izgrađena najkasnije u prvoj polovini 17. vijeka. Osim u Visokom, tabaci su izgradili džamije još u Sarajevu, Banjoj Luci, Mostaru i Tešnju.

Prvobitna džamija je tokom istorije nekoliko puta stradala, u požarima i poplavama. Posljednja poplava desila se 1871. godine kada je rijeka Fojnica odnijela i tabhanu i stupe i džamiju. Nakon poplave, 1872. godine izgrađena je džamija u današnjem obliku.^[2]

U toku rata u Bosni i Hercegovini znatno je oštećena. Restauratorsko-konzervatorski radovi i uređenje prostora oko džamije trajala je od 2005. do 2015. godine, i još uvijek nije završena u potpunosti.^[3]

Opis uredi

Pripada tipu jednosprostornih džamija sa sofama i drvenom munarom. Osnova je približnih dimenzija 9,00x9,00 m. Džamija je pokrivena četvorovodnim krovom sa crijepom. Ranije je za njeno pokrivanje najvjerovatnije korištena drvena šindra. Na glavnoj, ulaznoj fasadi nalazi se trijem sa sofama i ukupno 15 drvenih stubova. Dimenzije ovog prostora su 9,00x4,50 m. Ima visoku drvenu munaru osmougaone osnove i visine 15 metara. ^[4] Šerefa je pravilnog osmougaonog presjeka, sa osam drvenih stubova završenih velikim lučnim otvorima. Visina parapeta na šerefi iznosi 90 cm. Krov munare je šatorast sa strehom prepuštenom 35 cm. Munara je pokrivena pocinčanim limom i završena alemom sa dvije jabuke. Tijelo munare je pokovano borovim daskama čiji su spojevi sakriveni lajsnama.

Oko džamije se nalazi manji harem sa dvadeset nišana koji potiču sa početka XIX vijeka. Po tipu su zastupljene forme aginskih, ulemanskih i derviških nišana.