Stojan Grujičić

Stojan Grujičić Jaruga (1919 — 1999) učesnik Narodnooslobodilačke borbe i narodni heroj Jugoslavije.

Grob Stojana Grujičića u Aleji zaslužnih građana na Novom groblju u Beogradu

Biografija

Rođen je 19. decembra 1919. godine u selu Međuvođu, kod Kozarske Dubice. U osnovnoj školi, koju je završio u rodnom selu, kod učitelja Miloša Šiljegovića (kasnije jednog od svojih komandanata), Jaruga je već tada postao poznat po nestašlucima. Siromašni roditelji nisu bili u stanju da ga školuju, pa je ostao u selu i bavio se zemljoradnjom. Kada je malo odrastao, pošao je u svet, kao i mnogi njegovi vršnjaci ispod Kozare. Jaruga najčešće radio kao fizički-sezonski radnik na gradilištima u Beogradu i Novom Sadu. Vojsku Kraljevine Jugoslavije je odslužio u artiljeriskoj, protivtenkovskoj jedinici.

Narodnooslobodilačka borba

Kada su, posle ustanka pod Kozarom, avgusta 1941. godine, stvorene partizanske čete, Jaruga je došao na Vitlovsku Kosu, i u Drugoj četi položio partizansku zakletvu. U svim njenim okršajima, posebno onim vođenim u novembru i decembru 1941. godine, Jaruga je pokazao izuzetnu hrabrost, kao i u vreme žestokih sukoba s Nemcima, januara i februara 1942. godine. Izvesno vreme je bio i kurir Prve partizanske vazduhoplovne baze u Međuvođu, koja je uspostavljena maja 1942. godine, dolaskom aviona Franje Kluza i Rudija Čajevca.

Probijajući obruč u ofanzivi na Kozari, jula 1942. godine, Jaruga je u vrlo teškoj situaciji uspeo da kroz neprijeteljske redove izvuče i artiljerisko odeljenje, koje se sastojalo od protivtenkovskog topa od 45 mm. Samo dan ranije, ovaj top je zaplenjen na Patriji i odmah upotrebljen u istoj borbi, kada su uništena dva nemačka tenka. Pošto je uspeo da se, sa topom, izvuče iz obruča, Jaruga je odmaoh dejstvovao prema neprijatelju koji se nalazio na cesti Dubica-Prijedor i time olakšao izvlaćenje snaga odreda, zbega i ranjenika. Tih dana primljen je u članstvo Komunističke partije Jugoslavije.

U borbama koje je vodila Peta krajiška kozarska udarna brigada od svog osnivanja, septembra 1942. godine u Podgrmeču i bihaćkoj operaciji, duž utvrđenja prema Bosanskom Novom i Ljubiji, pri ponovnom prelasku brigade na Kozaru i žestokim okršajima kod Klašnica, usiljenom maršu prema reci Sani i u borbama tokom Četvrte neprijateljske ofanzive, Jaruga je bio jedan od prvih partizanskih artiljeraca. Kao nišandžija, tukao je Nemce kod Benkovca, januara 1943. godine. Iz neposredne blizine dočekao je tenkove na cesti kod Lušci Palanke i ako je imao samo tri granate uništio je dva tenka.

Jaruga je često napuštao borbeni zaklon svoje baterije, nekad s dozvolom, a nekad i samovoljno, da bi išao na bunkere, privlačio se nečujno, bacao bombe i vraćao one već jednom bačene, tukao mitraljezom i kundakom puške.

Učestvovao je u mnogobrojnim borbama koje je Jedanaesta krajiška udarna brigada vodila na području Kozare i Podgrmeča, od svog formiranja 8. septembra 1943. godine. Jaruga se s izviđačkom četom, kao njen komandir, često provlačio kroz neprijasteljske redove. Na Hambarinama, kod Ljubije, uvukavši se neprimetno u neprijateljsku pozadinu, dočekao je u zasedi petoro kola s ustašama i ratnim materijalom. Posebno se istakao u akciji na drumu Dragotinja-Brezičani, avgusta 1943. godine, kada je razbijen motorizovani bataljon nemačke „Tigar“ divizije i ubijeno 143, a zarobljeno 42 neprijateljska vojnika. U oslobođenju Kozarca, 9. jula 1944. godine, zbog izvanredno efikasnog gađanja neprijateljskih utvrđenja, Jarugu je pohvalio Štab brigade.

Za nesebičnu požrtvovanost u borbi protiv neprijatelja, i mnogobrojne podvige, na smotri Jedanaeste krajiške udarne brigade, 18. oktobra 1944. godine, Petar Vojinović, komandant Četvrte krajiške udarne divizije, pročitao je ukaz Predsedništva AVNOJ-a o dodeljivanju Ordena narodnog heroja Stojanu Grujičiću Jarugi. Zahvaljujući na visokom priznanju, Jaruga je tada rekao: „Nastojaću da ga još više opravdam“.

Nastojeći da još više opravda odlikovanje koje mu je dodeljeno, tokom oslobođenja Busovače kod Travnika, aprila 1945. godine, kao zamenik komandanta Četvrtog bataljona Jedanaeste krajiške udarne brigade, učinio je poslednji i najveći podvig u ratu - čisteći, s grupom boraca, minsko polje, osetio je da je jedna mina aktivirana. U tom trenutku samo je stigao da dovikne borcima da legnu, a sam je obema rukama snažno stegao minu, koja je već uveliko šištala. Osvestio se u bolnici, bez obe ruke ispod laktova i jednog oka. Bilo je to šesto Jarugino ranjavanje.

Posle oslobođenja Jugoslavije, izvesno vreme ja bio u Jugoslovenskoj armiji, a onda je penzionisan kao ratni-vojni invalid. Iako teški invalid bio je veoma aktivan u udruženju ratnih-vojnih invalida i Saveza boraca NOR-a.

Umro je 7. februara 1999. godine i sahranjen je u Aleji zaslužnih građana na Novom groblju u Beogradu.

Nosilac je Partizanske spomenice 1941. i drugih jugoslovenskih odlikovanja. Ordenom narodnog heroja odlikovan je 25. septembra 1944. godine.

Literatura

• Narodni heroji Jugoslavije. „Mladost“, Beograd 1975. godina.