Stepa Stepanović
Stepa Stepanović (Kumodraž 12. mart 1856. - Čačak 27. april 1929.) je srpski vojskovođa koji se smatra jednim od najvećih junaka srpske vojne istorije.
| Stepa Stepanović | |
|---|---|
| 11 March [S.K. 28 February] 1856 – 29. april 1929 (starost 73) | |
 Stepa Stepanović | |
| Mjesto rođenja | Kumodraž, Srbija |
| Mjesto smrti | Čačak, Kraljevina SHS |
| Pripadnost | Srbija |
| Godine službe | 1874 – 1919 |
| Čin | Vojvoda (vojni čin) (Feldmaršal) |
| Komande | Srpska 2. armija |
| Bitke/ratovi | Srpsko-bugarski rat, Prvi balkanski rat, Drugi balkanski rat, Prvi svetski rat |
| Odličja | Karađorđev krst sa zvezdom, Takovski krst |
Stepa Stepanović se srpskoj vojsci priključio 1874. godine kao pitomac Artiljerijske škole. Učesnik je srpsko-turskih ratova (1876-1878.), kao pitomac-narednik, kasnije potporučnik. Već tada bio je zapažen kao hrabar i istrajan vojni starešina, koji je u kritičnim momentima ulazio u streljački stroj da ličnim primerom hrabri svoje vojnike, zbog čega je odlikovan Takovskim krstom s mačevima.
U periodu između bitaka na Slivnici i kod Kumanova obavljao je dužnosti komandanta bataljona, puka, brigade i divizije i pomoćnika načelnika Glavnog generalštaba. Dva puta bio je i ministar vojske. U tom periodu Srpska vojska je u organizacionom, stručnom, materijalnom i moralnom pogledu bila dobro pripremljena za predstojeće ratove. U Prvom balkanskom ratu (1912-1913.) Stepa Stepanović je komandovao Drugom armijom, koja je sa pravca Custendil-Dupnica ugrozila desni bok turske Vardarske armije i njeno odstupanje pretvorila u panično bekstvo.
Dugotrajno ratovanje pod Jedrenom, njegovo zauzimanje, kao i zarobljavanje više od 60.000 Turaka samo su neki od uspeha Druge armije i njenog komandanta. U Drugom balkanskom ratu, armija pod Stepinom komandom požrtvovano je branila nišavsku zonu sa utvrđenim logorom u Pirotu. Kada je počeo Prvi svetski rat, kao zastupnik odsutnog načelnika Štaba Vrhovne komande Radomira Putnika, znalački je rukovodio mobilizacijom i koncentracijom Srpske vojske. Posle Putnikovog povratka u zemlju, ponovo preuzima dužnost komandanta Druge armije i sa njenim glavnim snagama izvodi marš-manevar preko Kočeljeva i Tekeriša. U strahovitom noćnom sudaru, na istočnim padinama Cera, porazio je 21. diviziju austrougarskog 8. korpusa i praktično rešio ishod Cerske bitke. U najtežim trenucima tog sudara, nalazio se u prvim borbenim redovima divizije. Za tu savezničku pobedu nad Centralnim silama, 29. avgusta 1914. godine, unapređen je u čin vojvode.
Njegova armija je u bici na Drini požrtvovano branila Mačvu, uspešno odbijala više koncentričnih napada nadmoćnijih austrougarskih snaga, prikovala Poćorekovu Petu armiju za obale Drine i Save i mesecima iscrpljivala i trošila njene snage.
U Kolubarskoj bici (od 16. novembar do 15. decembar 1914.) Druga armija je na desnoj obali Kolubare najpre zaustavila neprijateljski napad, a zatim učestvovala u manevarskim poduhvatima vojvoda Radomira Putnika i Živojina Mišića, što je dovelo do sloma austrougarske Balkanske vojske.
Za vreme invazije na Srbiju u jesen 1915. godine, Stepina armija je, u sadejstvu sa Timočkom vojskom, osujetila pokušaj bugarske Prve armije da kroz nišavsku zonu prodre u pozadinu glavnih snaga Srpske vojske angažovane na severnom frontu protiv austrougarskih i nemačkih armija i time umnogome doprinela propadanju Makenzenovih planova o brzom okruženju i uništenju Srpske vojske. Iako je imao značajnu ulogu u reorganizaciji Srpske vojske na Krfu i njenim prvim uspesima na frontu kod Gornićeva, na Kajmakčalanu i oko Bitolja, najveći uspeh vezan je za proboj solunskog fronta i izbacivanje Bugarske iz rata. Tu tešku i složenu operaciju Stepina armija izvela je na način nepoznat u dotadašnjoj istoriji ratovanja. Njene trupe su u nezadrživom naletu probile neprijateljski utvrđeni front na Dobrom polju i Kozjaku i u sadejstvu sa Prvom armijom i savezničkim snagama, bez predaha, gonile razbijene bugarske i nemačke trupe sve dok, 29. septembra 1918. godine, nisu prinudile Bugarsku na kapitulaciju i otvorile put za konačno oslobođenje Srbije. Ta vešto izvedena operacija i prva saveznička pobeda, koju je izvojevala Srpska vojska u Cerskoj bici, uvrstile su ga u red najvećih vojskovođa Prvog svetskog rata i srpske ratne istorije.
Uprkos tome, slavni vojvoda i u danima trijumfalnog povratka u otadžbinu ostao je skroman, nije se otimao o titule, parade i odlikovanja. Iz vojne službe se povukao u jesen 1919. godine.
Povezano
urediVanjske veze
uredi- Stepa Stepanović (srpsko nasleđe) Arhivirano 2008-02-18 na Wayback Machine-u
