Srbi u Severnoj Makedoniji

Srbi su autohton narod sa statusom nacionalne manjine u Severnoj Makedoniji.

Srbi u Severnoj Makedoniji
Ukupna populacija
Regioni sa značajnim brojem pripadnika
 Severna Makedonija 40.000 (2008)
Jezik/ci
srpski
Religija
Srpska pravoslavna crkva
Srodne etničke grupe
Južni Slaveni

Istorija

uredi
 
Izveštaj o zločinima nad Srbima u Makedoniji od strane Bugara, Arnauta i Turaka 1906. godine

Srbi imaju dugu istoriju na teritoriji današnje Severne Makedonije. Deo Stare Srbije i antičke Makedonije (koji čine današnju Severnu Makedoniju) je bio deo srednjevekovnog Srpskog carstva. Izuzetan primer srednjevekovne srpske arhitekture, Crkva Sv. Georgi (zadužbina kralja Milutina), nalazi se u selu Staro Nagoričane.

Posle pada većeg dela Balkana pod osmansku vlast svi pravoslavni hrišćani na poluostrvu našli su se u okviru jedne države. Kako su hrišćani bili u podređenom položaju i bez načina očuvanja mnogih tradicija iz ranijih vekova, u mnogim krajevima gubi se ili slabi sećanje na srednji vek i srednjovekovnu srpsku državu. Stoga u 19. veku mlade države Srbija i Bugarska ulažu mnogo sredstava kako bi pridobile hrišćane na prostoru Vardara.

Poslednjih decenija uviđa se stalni pad broja Srba, najviše prouzrokovan asimilacijom u većinske i etnički bliske Makedonce. Prema poslednjim popisima tempo smanjivanja je bio sledeći (u zagradi udeo u ukupnom stanovništvu Severne Makedonije):

1971. 46.465 (2,85%)
1981. 44.613 (2,30%)
1991. 42.755 (2,10%)
1994. 39.620 (2,04%)
2002. 35.939 (1,78%)

Srbi danas

uredi
 
Etnički sastav Republike Makedonije (popis 2002.) - naselja sa srpskom većinom naznačena svetlo plavom bojom
 
Jezički sastav Republike Makedonije (popis 2002.) - naselja sa srpskom većinom naznačena svetlo plavom bojom
 
Osvećivanje monumentalne Spomen – kosturnice, povodom 25. godišnjice od Kumanovske bitke, oktobra 1937. na brdu Zebrnjak

Po popisu iz 2002. u Severnoj Makedoniji živi približno 36.000 Srba i oni se mogu podeliti u tri skupine:

  • autohtono ("staro") srpsko stanovništvo živi mahom na severu države, oko Kumanova i severno od Skoplja, gde postoji niz sela u kojima čine većinu ili značajnu manjinu. Između datih Srba i okolnih Makedonaca ne postoji oštra razlika, a mesni govor je na razmeđi srpskog i makedonskog jezika (tj. torlački);
  • planski kolonizovani Srbi živi i u nekoliko malih seoskih zajednica u dolini Vardara, naročito u oblasti Đevđelije i Negotina. Dato stanovništvo je naseljeno posle Prvog svetskog rata iz delova današnje Južne Srbije namesto iseljenog turskog stanovništva;
  • Značajan broj Srba živi i po značajnijim gradovima, gotovo svuda u zanemarljivom udelu. Dato stanovništvo je različitog porekla i sa izrazitom tendencijom asimilacije u Makedonce (posebno po pitanju jezika). Veoma je brojna srpska zajednica u Skoplju (oko 5% ukupnog stanovništva), gde su se Srbi tokom celog 20. veka veka naseljavali kao kadrovi u brojnim upravnim službama. Slično tome, i po drugim gradovima su Srbi najčešće dolazili kao kadrovi (naročito vojni), pa su oni danas obično obrazovaniji i "urbaniji" od proseka za datu sredinu.
Stanovništvo po opštinama
Opština Srpsko stanovništvo Udeo Naselja sa srpskim stanovništvom
** - srpska većina, * - značajna srpska manjina (>10%)
Opština Kumanovo 9.062 8,6% Kumanovo, Bedinje*, Brzak*, Gornje Konjare*, Donje Konjare*, Karabičane**, Ljubodrag*, Novo Selo**, Rečica**, Suševo**, Tabanovce**, Tromeđa**, Umin Dol**, Četirce**
Opština Aerodrom 3.085 4,3% Skoplje (deo)
Opština Čučer-Sandevo 2.426 28,6% Čučer-Sandevo**, Banjani*, Brodec*, Gornjani*, Kučevište**, Pobožje*
Opština Karpoš 2.184 3,7% Skoplje (deo)
Opština Gazi Baba 2.097 2,9% Skoplje (deo)
Opština Centar 2.037 4,5% Skoplje (deo)
Opština Đorče Petrov 1.730 4,2% Skoplje (deo), Vučji Dol
Opština Kisela Voda 1.426 2,5% Skoplje (deo)
Opština Butel 1.033 2,9% Skoplje (deo)
Opština Staro Nagoričano 926 19,1% Staro Nagoričano**, Algunja**, Miglence**, Malotino*, Nikuljane**, Puzajka*
Opština Ilinden 912 5,7% Mralino*, Mrševci*
Opština Valandovo 630 5,4% Balinci*, Josifovo*, Marvinci**
Opština Negotino 627 3,3% Negotino, Dubrovo*, Krivolak*, Pepelište*, Timjanik*, Tremnik*
Opština Čair 621 1,0% Skoplje (deo)
Opština Tetovo 621 1,0% Tetovo
Opština Bitolj 540 1,0% Bitolj
Opština Veles 540 1,0% Ivankovci*, Rudnik*
Opština Bogdanci 525 6,0% Bogdanci, Selemlija**
Opština Petrovec 416 5,0% Ognjanci*, Gradmanci*, Divlje*
Opština Rosoman 409 9,9% Rosoman*, Kruševica**, Palikura*, Sirkovo*
Opština Lipkovo 370 1,4% Matejče
Opština Đevđelija 367 1,6% Đevđelija
Opština Ohrid 360 0,7% Ohrid
Opština Dojran 277 8,0% Stari Dojran*, Novi Dojran*, Sretenovo*, Crničani**
Opština Demir Kapija 132 2,9% Korešnica*

Religija

uredi

Srbi u Severnoj Makedoniji su pravoslavne veroispovesti. Mada je Srbima priznato pravo nacionalne manjine, oni ne uživaju i verske slobode. Verska tolerancija u odnosu na srpsku zajednicu gotovo da ne postoji. Zbog raskola koji se dogodio, sveštenstvu Srpske Pravoslavne Crkve je zabranjeno vršenje crkvene službe.

Spomenici

uredi

Povezano

uredi

Spoljašnje veze

uredi