Sporazum 815
Sporazum 815. (bugarski: Договор от 815) je naziv za mirovni sporazum koga su godine 815. u Carigradu sklopili Bizantsko Carstvo pod carem Lavom V Armencem na jednoj, i Bugarska pod kanom Omurtagom na drugoj strani. Njime su na tri decenije prekinuti bizantsko-bugarski ratovi, a Bugari stekli značajne teritorije i hegemoniju nad velikim dijelom Balkana, zbog čega se tadašnji period bugarske historije naziva Prvo bugarsko carstvo.
Sporazum je uslijedio nakon višegodišnje eskalacije oružanog sukoba, u kojima su Bugari pod kanom Krumom zabilježili značajne uspjehe protiv Bizantinaca, uključujući zauzimanje Serdike (današnja Sofija) 809. godine, te nanošenje katastrofalnog poraza bizantskoj vojsci u Vrbiškom prijevoju kada je poginuo bizantski car Nikifor I. Nakon Krumove smrti, njegov sin Omurtag je nastavio agresivnu politiku prema Bizantu, ali je zaustavljen pred vratima Carigrada; nakon toga su obje strane, smatrajući da su previše materijalno i moralno iscrpljene, pristale započeti pregovore.
Omurtag je svoje emisare na bizantski dvor poslao početkom 815. godine, a nakon toga je sklopljen mirovni sporazum. To je učinjeno na ceremoniji na kojoj su bugarski izaslanici pristali dati zakletvu po kršćanskim, a car Lav po paganskim običajima. Kasniji bizantski historičari su zbog toga žestoko kritizirali Lava V, smatrajući takvu gestu nedopustivim poniženjem za jednog kršćanskog cara.
Tekst sporazuma nije sačuvan, ali su ga historičari kasnije djelomično rekonstuirali na osnovu kasnijih izvora. Prema njima se bugarska granica pomakla na jug, te je izvršena velika razmjena zarobljenika.
Iako je sporazum bio u bugarsku korist, i u Bizantu je dočekan sa olakšanjem, jer se država našla u velikoj krizi, vezanoj uz novo izbijanje unutrašnjih ikonoboračkih sukoba, tako i uz novu, agresivnu politiku Abasidskog Kalifata, koji je ponovno pokrenuo osvajačke pohode protiv bizantskih teritorija, prvenstveno na Mediteranu. Bugarski kan Omurtag se, pak, morao suočiti sa velikim brojem novih kršćanskih podanika, te je tu religiju nastojao suzbiti progonima čija je žrtva bio i njegov najstariji sin Enravota. Usprkos toga, odnosi dviju država su ostali tako dobri da je 820. Omurtag sklopio sporazum o savezu i međusobnoj pomoći sa carem Mihailom II Amorijcem.
Literatura uredi
- Zlatarski, Vasil (1971) [1927]. „Part I. The Huno-Bulgarian dominance (679-852). II. Territorial expansion and rising of political importance. 2. Change of the foreign and domestic policy of Bulgaria” (bugarski). History of the Bulgarian state in the Middle Ages. Volume I. History of the First Bulgarian Empire. (2 izd.). Sofia: Nauka i izkustvo. OCLC 67080314.