Carstvo Songhai
Carstvo Songaj bilo je jedno od najvećih carstava 16. veka u zapadnoj Africi. Usmena predaja kaže da je kraljevstvo Songaj u 7. veku osnovao el Jaman, hrišćanin, no u 11. veku njegovi vladari su prešli na islam. U 14. veku kraljevstvom je zavladalo Carstvo Mali, no 1464. ratnički kralj imenom Soni Ali pobunio se i zauzeo glavni grad Malija Timbuktu, te je tako Songaj ponovo postao nezavisan. Carstvo Songaj nastavilo je zatim da povećava svoje bogatstvo i moć sve dok unutarnje podele uz marokansku invaziju nisu dovele ovo carstvo do propasti 1591. godine.
| ' Songhai Carstvo Songaj | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||
| Geografija | |||||||
| Glavni grad | Gao[1] | ||||||
| Društvo | |||||||
| Religija | islam | ||||||
| Vladavina | |||||||
| Oblik vladavine | apsolutna monarhija | ||||||
| Osnivanje | oko 1340. | ||||||
| Prestanak | 1591. | ||||||
| Događaji | |||||||
| rađanje države u gradu Gau | oko 1000. | ||||||
| nezavisnost od Carstva Mali | 14. vek | ||||||
| propast carstva | 1591. | ||||||
| Prethodnici i naslednici | |||||||
| Prethodile su: | Nasledile su: | ||||||
| [[Datoteka:|22x20px|border]] | [[Datoteka:|22x20px|border]] | ||||||
Granice carstva uredi
Carstvo Songaj bilo je na vrhuncu od 1464. do 1591. godine, a u početku je zauzimalo istu površinu kao i prethodno zapadnoafričko carstvo mali. Glavni grad Songja bio je Gao i otuda se širio prema istoku zauzimajući teritorije država Hausa u današnjoj Nigeriji.
Songajski vladari uredi
Jedan od dva najveća songajska vladara bio je Soni Ali (1464-1528). Nakon što je Soni Ali utemeljio Carstvo nizom osvajačkih pohoda, Aski Muhamed ga učvrstio i proširio.
Askia Muhamed uredi
Kad je Soni Ali umro 1492. godine, nasledio ga je njegov sin Soni Bare. Međutim, Bare je bio slab vladar i 1493. svrgnuo ga je Aski Muhamed, bivši general u vojsci Sonija Alija. Muhamed je proširio carstvo do njegovih najvećih granica i kontrolisao trgovačke putove u severnoj Africi. Utemeljio je učinkovitu upravu i sve što je stekao zaštitio stalnom vojskom i flotom ratnih kanua.
Transsaharska trgovina uredi
Iz trgovačkih centara u Carstvu Songaj, kao što je bio Valata, grad u oazi, roba je pustinjom Saharom putovala na karavanama kamila do zemalja na severu Afrike, posebno u Maroko, Alžir i Libiju. Odande je put mogla da nastavi prema Evropi, Arabiji i Kini.
- Trgovačka roba
Afrika je oduvek bila bogata prirodnim bogatstvima, kao što su bakar, so i zlato. Bogatstvo Carstva Songaj temeljilo se na trgovini zlatom s Arabijom i Evropom. Songajski trgovci trgovali su i s drugim domaće uzgojenim proizvodima kao što su smokve, datule, kola orasi (stimulans) i slonovača. Zauzvrat su kupovali grnčariju, svilu, biserje i kauri školjke.
- Reka Niger
Reka Niger prolazila je Songajskim carstvom u smeru istok - zapad. Imala je presudnu ulogu u usponu carstva, kao i u vreme dominacije Carstva Mali u razdoblju od 12. do 15. veka. Trgovci su posedovali flote kanua za prevoz robe između različitih trgovačkih centara duž reke Niger, npr. Džene, Timbuktu i Gao.
Religija i obrazovanje uredi
Songaj se ponosio velikim učenjacima, među kojima je bio i Ahmad Baba (r. 1556) koji je napisao više od 50 knjiga o islamskoj tradiciji i obiman rečnik. Najvažnije religijski i obrazovni centar u ovom carstvu bio je Timbuktu.
- Timbuktu
Poznat kao sveti grad Sudana, Timbuktu je imao tri velike džamije: Džingereber, Sidi Jaja i Sankore u kojima su se nalazile veličanstvene kopije Kurana. Imao je i univerzitet, te 180 škola.
Pad carstva uredi
Marokanci su želeli da kontrolišu izvore zapadnoafričkog zlata. Godine 1591, marokanski sultan Ahmed el Mansur (1578-1603) poslao je veliku vojsku da zauzme Songajsko carstvo. Marokanci su zauzeli Timbuktu kojim su vladali više od sto godina. Ubrzo nakon toga Maroko je preuzeo i ostatak carstva[2].
Hronologija uredi
| Godina | Istorijski događaji |
|---|---|
| 1464. | Soni Ali osvaja Timbuktu, nekoć središte Carstva Mali. |
| 1473. | Soni Ali osvaja trgovački grad Džene. |
| 1492. | Soni Bare, sin Sonija Alija, odbija da se preobrati na islam. |
| 1493. | Građanski rat; Sonija Barea svrgava s vlasti musliman Aski Muhamed. |
| 1496. | Aski Muhamed hodočasti u Meku. |
| 1528. | Askiju Muhameda svrgava s vlasti njegov stariji sin Musa. |
| 1588. | U vreme borbe Askijinih naslednika za nasleđe, izbija građanski rat. |
| 1591. | Marokanska vojska nanosi poraz songajskoj vojsci u bitki kod Tondibe nedaleko od grada Gaa. |
Izvori uredi
- ↑ Bethwell A. Ogot, Africa from the Sixteenth to the Eighteenth Century, (UNESCO Publishing, 2000), 303.
- ↑ http://www.historyfiles.co.uk/KingListsAfrica/AfricaNiger.htm History Files
Spoljašnje veze uredi