Seleuk iz Seleukije
Seleuk iz Seleukije (grčki: Σέλευκος ο Σελεύκειος, latinski: Seleucus); rođen oko 190. pne. bio aktivan u 150-tim pne.. Bio je helenistički astronom i filozof iz okoline Seleukije u Mesopotamiji, značajan po tome što je podržavao heliocentričku teoriju planetarnih kretanja.[1][2][3]
Ličnost uredi
Seleuk je poznat iz zapisâ Plutarha, Strabona i Ecija. Bio je Haldejac, rođen u Seleukiji na Tigru u Vaviloniji.[4][5][6]
Heliocentrizam uredi
Od vremena Heraklida Pontskog (387 - 312. pne.), donje planete (Merkur i Venera) su povremeno nazivane solarne planete, jer se one ne udaljavaju od Sunca više od nekog određenog ugla.
Seleuk je podučavao oko 150. pne. i poznat je kao jedini sledbenik (ili je jedini poznati sledbenik) heliocentričke teorije Aristarha sa Samosa, koja je tvrdila da se Zemlja obrće oko svoje ose i istovremeno se kreće oko Sunca.[7][8] Plutarh tvrdi da je Seleuk bio prvi koji je rezonovanjem dokazao heliocentrički sistem, ali nije poznato koje je argumente koristio. O novije vreme su predložena dva moguća pravca kojima je Seleuk išao:
Plime uredi
Prema Luću Rusou, Seleukovi argumenti za heliocentričku teoriju su verovatno bili povezani sa fenomenom plime[9]. Seleuk je ispravno teoretisao da plime izaziva Mesec, mada je verovao da pri tome posreduje pneuma. Primetio je da plime variraju u vremenu i snazi u različitim delovima sveta.
Prema Strabonu (1.1.9.), Seleuk je bio prvi koji je rekao da plime potiču od Mesečevog privlačenja i da visina plime zavisi od položaja Meseca u odnosu na Sunce[10].
Računski model uredi
Prema Bartel Leendert van der Waerden-u, Seleuk je mogao dokazati heliocentričku teoriju određivanjem konstanti geometrijskog modela za istu, te razvojem metoda za izračunavanje položaja planeta na osnovu tog modela, kako je i Nikola Kopernik učinio nekih 17 stoleća kasnije. Seleuk je mogao koristiti trigonometrijske metode kakvi su postojali u njegovo vreme, jer bio je Hiparhov savremenik[11].
Reference originala uredi
- ↑ Index of Ancient Greek Philosophers-Scientists
- ↑ Seleucus of Seleucia (c. 190 BC-?), The SAO/NASA Astrophysics Data System (ADS)
- ↑ Seleucus of Seleucia (ca. 190-unknown BC), ScienceWorld
- ↑ Otto E. Neugebauer (1945). "The History of Ancient Astronomy Problems and Methods", Journal of Near Eastern Studies 4 (1), p. 1-38.
the Chaldaean Seleucus from Seleucia
- ↑ George Sarton (1955). "Chaldaean Astronomy of the Last Three Centuries B. C.", Journal of the American Oriental Society 75 (3), p. 166-173 [169].
the heliocentrical astronomy invented by Aristarchos of Samos and still defended a century later by Seleucos the Babylonian
- ↑ William P. D. Wightman (1951, 1953), The Growth of Scientific Ideas, Yale University Press p.38, where Wightman calls him Seleukos the Chaldean.
- ↑ Russell, Bertrand — History of Western Philosophy (2004) - p.215
- ↑ Nisu nam poznata imena drugih antičkih astronoma ili naučnika koji su podržavali heliocentrički sistem: Hiparh i kasnije Ptolomej su doprineli uspehu geocentričkog sistema; međutim u delima Plutarha i Seksta Empirika čitamo o "Aristarhovim sledbenicima", tako da je verovatno da je bilo još ljudi, za koje ne znamo, koji su podržavali heliocentrički model.
- ↑ Lucio Russo, Flussi e riflussi, Feltrinelli, Milano, 2003, ISBN 88-07-10349-4.
- ↑ Bartel Leendert van der Waerden (1987). "The Heliocentric System in Greek, Persian and Hindu Astronomy", Annals of the New York Academy of Sciences 500 (1), 525–545 [527].
- ↑ Bartel Leendert van der Waerden (1987). "The Heliocentric System in Greek, Persian and Hindu Astronomy", Annals of the New York Academy of Sciences 500 (1), 525–545 [527-529].