Sandžak (1943–1945)

Sandžak;
Zastava	Grb
	; Područje u nadležnosti Zemaljskog antifašističkog veća narodnog oslobođenja Sandžaka (ZAVNOS-a), 1943-1945. godine.
Geografija
Kontinent	Evropa
Region	Balkan
Zemlja	Jugoslavija
Glavni grad	Pljevlja
Društvo
Zvanični jezici	srpskohrvatski
Valuta	Jugoslovenski dinar
Vladavina
Oblik vladavine	socijalizam
Osnivanje	1943.
Prestanak	1945.
Događaji
	Portal:SFRJ

Sandžak je od 1943. do 1945. godine, u okviru novog socijalističkog poretka koji se izgrađivao u Jugoslaviji, bio tretiran kao zasebna političko-teritorijalna jedinica Jugoslavije. U tom periodu, vrhovnu vlast na oslobođenoj teritoriji Sandžaka činilo je Zemaljsko antifašističko veće narodnog oslobođenja Sandžaka (ZAVNOS), najvažnije narodno predstavničko, zakonodavano i izvršno telo i političko rukovodstvo NOB-a u Sandžaku.

Osnivačka skupština ZAVNOS-a održana je 20. i 21. novembra 1943. u Pljevljima. U to vreme, područje Sandžaka nalazilo se pod okupacijom Sila osovine i bilo je administrativno podeljeno između Crne Gore i Nedićeve Srbije, dok su delovi regije bili u sastavu oslobođene partizanske teritorije.

Prvi predsednik Predsedništva ZAVNOS-a bio je Sreten Vukosavljević. ZAVNOS je imao sledeću organizacionu strukturu: Predsedništvo, Izvršni odbor, 7 odseka – upravni, privredno-finasijski, prosvetni, informativno-propagandni, socijalni, zdrastveni i verski. Područje na kojem je ZAVNOS imao jurisdikciju činilo je 8 sandžačkih srezova: deževski, sjenički, pribojski, prijepoljski, štavički, novovaroški, bjelopoljski i pljevaljski.

Pokrenut je list „Glas Sandžaka’’, organ ZAVNOS-a, koji je počeo da izlazi 15. juna 1944. godine. Izvršni odbor (vlada Sandžaka) je bio stalno u pokretu, a nakon konačnog oslobođenja Sandžaka 13. januara 1945. godine bio je smešten u Novom Pazaru.

Konačna arbitraža o statusu Sandžaka izvršena je na petoj sednici Predsedništva AVNOJ-a koja je održana 24. februara 1945. godine. Tada je istaknuto da položaj Sandžaka treba rešiti na način da se deževski, sjenički, pribojski, prijepoljski, štavički i novovaroški srez pripoje federalnoj Srbiji, a bjelopoljski i pljevaljski srez Crnoj Gori. 26-27. marta 1945. godine u Novom Pazaru je održana Oblasna konferencija KPJ za Sandžak na kojoj su podržana opredeljenja AVNOJ-a o budućnosti Sandžaka i doneta je odluka o prestanku rada ovog partijskog organa i osnivanju Okružnog Komiteta KPJ za Novopazarski okrug, koji je obuhvatao teritoriju 6 današnjih sandžačkih opština u okviru Republike Srbije.

Na Drugom, a takođe i poslednjem, zasedanju ZAVNOS-a, 29. marta 1945. godine, u Novom Pazaru, doneta je odluka o raspuštanju ZAVNOS-a. Ta odluka potvrđena je na Trećem zasedanju AVNOJ-a, 7. avgusta 1945. godine.

Povezano

Vanjske veze

Sandžak u Drugom svjetskom ratu Arhivirano 2014-11-02 na Wayback Machine-u
Zemaljsko antifašističko vijeće narodnog oslobođenja Sandžaka - ZAVNOS Arhivirano 2014-11-01 na Wayback Machine-u
Rezolucija o osnivanju ZAVNO Sandžaka Arhivirano 2014-11-02 na Wayback Machine-u
Autonomija Sandžaka - historijski i politički kontekst Arhivirano 2014-11-01 na Wayback Machine-u