SZPD Neven

Srpsko zanatlijsko-pevačko društvo "Neven" iz Novog Sada je zvanično registrovan 1900. godine Rešenjem ugarskog kraljevskog ministarstva a na osnovu odobrenih društvenih Pravila. Vrlo interesantna predpriča postoji za ova Pravila. Naime Društvo je registrovano tek 1900. godine, iako su prve ideje i pripreme oko osnivanja počele još 1893. godine. Ali austro-ugarskoj oligarhiji smeta pridev srpsko i to što će društvo negovati srpsku pesmu i igru, te su Pravila slata u Peštu pet puta i isto toliko puta vraćana. Sve dok se uprava potkraj 1899. nije za pomoć obratila neumrlom Jaši Tomiću koji je Pravila sasvim preradio i priredio te su ona takva poslata i na kraju odobrena.

Naziv

Nije zabeleženo ko je predložio ime po cvetu izuzetno lekovitog svojstva koji je u narodu poznat kao Neven - lat. Calendula officinalis i po pesmi najpopularnijeg dečijeg pisca čika Jove Zmaja - sa željom da nikad ne uvene. Ovo se kroz istoriju Neven-a provlači do današnjih dana. Već u samom startu, što bi se danas reklo "NEVEN" je "radio na crno" a to iskustvo mu je, možda pomoglo da niže uspehe tokom a naročito nakon ratnih stradanja u kojima je zbog svoje napredne delatnosti na širenju srpske kulture, bio zatvaran, raspuštan i paljen.

Istorijat

Predsednici
(1893/96)	Aleksandar Subotić
(1896/97)	Milan Vinokić krojač
(1897/99)	Milan Raonić
(1899/03)	Radoslav Horvat učitelj
( )	Đorđe Mihajlović
( /06)	Sava Stojković zanatlija
( )	Giga Latinčić
(1906/20)	Jovan Živojinović profesor
(1920/21)	Žarko Slepčević Upravnik Prve Srpske Štedionice
(1921/23)	Milan Popić apotekar
(1925/30)	dr Branislav Borota advokat
(1930/33)	dr Raduško Ilijć advokat
(1933/34)	Jovan Pervaz građevinski preduzimač
(1934/37)	Alimpije Popović prota
(1937/41)	dr Dimitrije Kirilović Upravnik Državnog Arhiva
( /60)	Stevan Đomparić
(1995/06)	Dragan Panjković precizni mehaničar
(2006/10)	Svetozar Popov pravnik
(2010/ )

Od svojih početaka "NEVEN" je imao izuzetnu podršku od Srpske Zanatlijske Omladine čiji se članovi u SZPD"NEVEN" uče notalnom pevanju i sviranju. Sa druge strane podršku Nevenu je davalo Zadruga Srba Zanatlija Novosađana , jer su kao stalež imali veliku želju da se njihov rad dodatno afirmiše u javnosti i shvatali da je očuvanje korena kulture jednog naroda garancija njegovog opstanka. Uz rad na muzičkom opismenjavanju svojih članova, pažnja je od samog starta usmerena na horsko pevanje. U Somboru je 25.decembra 1910. godine formiran Savez srpskih pevačkih društava čiji je "NEVEN" bio član, a sam Savez je obuhvatao 47 družina iz cele Austrougarske carevine. Od 7. do 9.juna 1914. godine u samo predvečerje I svetskog rata, održana je u Somboru prva i jedina smotra srpskih horova tzv. pevačka Slava. Nastupile su 23 horske družine iz svih krajeva austro-ugarske a SZPD"NEVEN" je osvojio treće mesto. U bogatom društvenom životu i razvoju Novog Sada su u to vreme učestvovala mnoga društva. Uglavnom su bila vezana za crkvu ili udruženje. Članovi dramske sekcije SZPD"NEVEN" su priređivali "diletantske" predstave koje su se "za lepog vremena" održavale na otvorenom prostoru i završavale su se igrankama. "NEVEN" je davao Svetosavke balove i tradicionalno održavao svoju priredbu (danas bi to kazali koncert) na drugi dan Božića. Zbog spremnosti da na oltar srpske duhovnosti nesebično prinese svoju žrtvu "NEVEN" je bio prihvaćen kako od građana Novog Sada tako i cele kraljevine. Između ostalog "NEVEN" je bio član Odbora za podizanje spomenika Svetozaru Miletiću i jedan od učesnika na svečanosti otkrivanja spomenika. Zato nimalo ne čudi podatak da je 1925. godine o proslavi 25. godišnjice osnivanja, "NEVEN" podario novosađanima priredbu sa oko 1000 učesnika. Tada su uz novosadska, gostovala društva iz Sombora, Vukovara, Dalja, Skoplja, Kragujevca, Subotice, Rume i Pančeva. Osveštana je zastava koja se danas - uz sačuvanu arhivsku građu nalazi u Muzeju grada Novog Sada. Zastavu je poklonio čuveni dr Gedeon Dunđerski koji je bio i zastavin kum a celoj priredbi proslave je bio pokrovitelj tadašnji ministar prosvete Svetozar Pribičević.

Proslava 25 godina rada 1900 - 1925.

Kao društvo koje je sarađivalo sa sličnim udruženjima i mnogo nastupalo, "NEVEN" je imao puno prijatelja i ljudi dobre volje koji su pomagali njegov rad. Jubilej kao što je 25 godina rada je bio prilika da se na jednom mestu nađu svi zajedno, da se spomenu zaslužni članovi i da im se odaju priznanja. U to vreme su sva društva sa ponosom isticala svoju nacionalnu kao i pripadnost nekom esnafu. U Novom Sadu su tada uz "NEVEN" nastupila sledeća društva:

1. Hor Mališana „Sv. Jovanske Škole“ St.Mokranjac: „Primorski napjevi“
2. Srpsko Zanatlijsko Pevačko Društvo “Neven“ St.Mokranjac: „V Rukovet“
3. „Reformatorsko Crkveno Pevačko Društvo“ K.Terin: Na proslavi pesme“
4. „Muzičko Društvo“ - Novi Sad P.Konjević: „Seljančice“, St.Mokranjac: „Kozar“
5. Pevačko Društvo Evangelističke Mladeži „Jugendhor“
6. Srpsko Pevačko Društvo “Lira“ - Dalj
7. Pevačko Muzičko Društvo “Vardar“ – Skoplje
8. „Srpsko Zanatlijsko Pevačko Društvo“ - Stari Bečej St.Mokranjac: „IX Rukovet“
9. „Srpska Zanatlijska Dobrovoljna i Prosvetna Zadruga“ – Pančevo
10. „Srpsko Zanatlijsko Pevačko Društvo“ – Sombor
11. „Kragujevačka Dobrovoljna Požarna i Pevačka Družina“ – Kragujevac
12. „Frosin“ – Novi Sad
13. Srpsko Pevačko Društvo „Javor“ – Vukovar
14. Srpsko Pevačko Društvo „Graničar“ – Subotica
15. „Srpsko Pevačko Društvo“ – Ruma
16. „Mališani Zabavišta“ – Gospođinci
17. Pevački Hor „Kraljevske Državne Muške Gimnazije" - Beograd

Na Oplencu 1934. godine je Srpsko Zanatlijsko Pevačko Društvo "NEVEN" održalo pomen blagopočivšem kralju Aleksandru I Karađorđeviću.

Najveći uspesi društva su vezani za Hor koji je u periodu izmedju dva svetska rata konstantno brojao 80 pevača. Zahvaljući vrsnim horovođama (danas su to dirigenti) poput Jovana Judla, Danijela Hruza, Josipa Bernštajna, Emanuela Dragona, Isidora Bajića, Đorđa Gajina, Pavla Figurovskog, Branka Čenejca i Đorđa Šijakova, "NEVEN" je nastupao od Sombora preko Oplenca, Cetinja i Bitolja. A u Novom Sadu je zbog pevačkih kvaliteta imao "prvenstvo pojanja" u svim pravoslavnim hramovima. Društvena slava je Đurđevdan i tog dana se u prepodnevnim satima okupljalo članstvo i viđeni novosađani da je obeleže.

SZPD "NEVEN" je radilo tokom II svetskog rata sa Pravilima na mađarskom - jeziku okupacionih vlasti, a posle rata je radilo pod imenom Zanatlijsko Kulturno Umetničko Društvo "NEVEN" sve do kraja 1960. godine. Posle rata, raspadom OKUD"Đorđe Zličić" dolazi do omasovljenja članstva. Veoma aktivno radi Hor, Dramska sekcija (čije su crno bele fotografije prikazane), Orkestar i Folklor. Do prestanka rada je došlo jer je i novim vlastima smetala pravoslavna orijentacija društva, pa su na prevaru pod pričom da će se formirati nova ustanova u koju će se mnoga društva uključiti, naredili da ZKUD"NEVEN" prestane sa radom. Ta nova ustanova koja se zvala Omladinski klub "Umetnosti" - svega par godina po prestanku rada "NEVEN"a i sama prekida rad. Kompletna garderoba i dva kompleta tamburaških instrumenata čiji je vlasnik bio "NEVEN" su pohranjena u Depo SAP Vojvodine, a kada 1964. godine je formirano Akademsko Kulturno Umetničko Društvo "Sonja Marinković" pri Univerzitetu u Novom Sadu - to im je dato kao osnovna sredstva. Tako je posle 60 godina prestalo sa radom jedno od najstarijih i najuglednijih društava u Novom Sadu. Pokušaji reosnivanja nisu dali rezultate i novosadski "NEVEN" zaboravljen.

Obnova rada

Rad mu je, na predlog Miodraga Cvetkovića BANjCA, obnovila grupa od 30(trideset) dugogodišnjih amatera (nakon raspada KUD"Maksim Gorki") 1996. godine, pod nazivom Kulturno Umetničko Društvo "NEVEN" skraćeno KUD"NEVEN". Prvi koreografi su bili Atila Rozmaring i pok.Darko Relić. Prvi Upravni odbor su sačinjavali: sekretar Tijana Kugli, članovi: Vladimir Harhaji, Milorad Ićitović, Mihajlo Senderak, Ivica Gubić, Dagan Titelac i predsednik Dragan Panjković. Društvo je bezuspešno pokušavalo da vrati svoju imovinu čiji je vlasnik u zgradi koju svi novosađani znaju kao Zanatski dom ali do danas im to nije uspelo. Zbog česte promene radnih prostora, nezadovoljni članovi su odlazili u druga Kulturno Umetnička Društva koja su im nudila bolje uslove za rad. Tako je od 250 (dvestapedeset) članova do 2006. godine radilo svega 90 (devedeset).

Od 1. 11. 2006. godine, kada su se stekli svi uslovi, održana je I vanredna Skupština a na njoj usvojen novi Statut i vraćeno originalno ime.

SZPD Neven danas

SZPD "NEVEN" su prihvatili i priznali Kulturno Prosvetna zajednica Novog Sada, Društvo učitelja Novog Sada, Gradska Uprava za kulturu Novog Sada, Sekretarijat za kulturu APV, Ministarstvo kulture Srbije i mnoge druge organizacije sa kojima ima dobru saradnju. Iako je vlasnik 1/2 zgrade Zanatski dom - današnje Udruženje Zanatlija još od 1996. godine osporava kontinuitet SZPD"NEVEN" i odbija da im vrati imovinu koju je nezakonito uknjižila na svoje ime, tako da se rad odvija u iznajmljenim prostorima. Nastojanja da se mirnim putem kroz dogovor sa predstavnicima Udruženja zanatlija Novog Sada vrati pod svoj, krov nisu donela rešenje problema pa će Zahtev za vraćanje imovine morati sudski da se procesuira. U Srpskom Zanatlijskom Pevačkom Društvu "NEVEN" danas je aktivno 350 članova koji se kroz timski rad u grupama uče zajedništvu, multikulturalnosti, toleranciji i očuvanju srpske kulture. Pored škole folklora u kojoj se sa osnovama folklora upoznaju stariji polaznici koji nikada nisu igrali, u društvu rade tri osnovne sekcije:

• Hor
• Orkestar
• Folklor

Hor

Veliki mešoviti hor

Najveće uspehe SZPD"NEVEN" je ostvario zahvaljujući vrsnim horovođama i sjajnim pevačima solistima. Pod upravom iskusnog pedagoga i muzičkog stručnjaka kakav je prof.Jasmina Nešković, horska sekcija veoma uspešno nastavlja tradiciju. Repertoar koji ovaj hor izvodi je baziran na delima domaćih autora, mada se uspešno prevode i postavljaju dela stranih kompozitora. Poslednji uspeh ostvareni uspeh je Zlatna medalja na VII Festivalu "Majske svečanosti" 2008. godine u Bijeljini.

Dečiji hor

Članovi Dečijeg hora su mala deca i učenici nižih razreda osnovnih škola popularno zovu "horić".

Ženska pevačka grupa

Među pevačima i pevačicama je veliki broj onih koji su ponikli baš u nekom od kulturno-umetničkih društava. Ljubav prema muzici, kvalitetnoj izvornoj i narodnoj pesmi je osnovni motiv da se neko uključi u rad pevačke grupe. Ovde je bitno istaći da se sve više mladih i visoko obrazovanih muzikologa posvečuje radu sa pevačkim grupama različitog uzrasta. Danas u SZPD"NEVEN" radi Ženska pevačka grupa koja svojim zrelim glasovnim sposobnostima i prelepim kostimima donosi scenski i muzički veoma kvalitetne interpretacije.

Folklor

Pačići

Kao u sportu, tako i u folkoru postoje kategorije. Uobičajena podela je prema uzrastu i stepenu igračkog znanja. U životu društva je prisutan čika Jova Zmaj, pa se prema njegovoj pesmi "Pačija škola" najmlađa folklorna grupa zove "Pačići". Deca od 4 do 9 godina koja nikada nisu igrala, a imaju želju da nauče folklorne igre su najmlađi članovi SZPD"NEVEN". Oni svojom spontanošću i razdraganošću udahnjuju život društvu i od malih igrača, koji ništa nisu znali kada su postali članovi prelaze u sledeću kategoriju.

Pripremni ansambl

Deca osnovnoškolskog uzrasta koja su počela da se bave folklorom u "pačićima" obično oko svoje desete godine prelaze u Pripremnu grupu.

Izvođački ansambl

Posle prve vanredne Skupštine društvo je skoro 6 mesci bilo bez radnog prostora što je uticalo na osipanje članstva. Sredinom 2007. godine društvo iznajmljuje i adaptira prostor u Miletićevoj ulici. Početkom 2008. društvu se priključuju mnogobrojni igrači koji su zbog obaveza na fakultetu pauzirali što je doprinelo postavci novih koreografija te se formira novi program sa kojim Izvođački Ansambl nastupa.

Ansambl veterana

Veterani su nekadašnjih aktivni igrači Izvođačkok Ansambla. Probe su prilagođene njihovom kondicionom stanju ali i dalje nastupaju. Veterani su igrači sa dvadeset i više godina igračkog staža. Svoje prve korake učili su kod starih koreografa te su njihova izvođenja koreografija zadržala onaj izvorni oblik igre koji se u modernom životu polako gubi. Veterane obično prate muzičari veterani i Ženska pevačka grupa. "NEVEN" je poznat po svojim tradicionalnim principima izvođenja i očuvanju narodnog stvaralaštva. Česti su slučajevi zajedničkih nastupa svih folklornih grupa i tada se stiče pravi kolorit nekadašnjeg folklora - što je i osnovni cilj rada jednog društva.

Kompozicije

Novosadski i srpski berber, esperantista i socijalista Marko Nešić 1911. godine komponovao i napisao posvetu: "novosadskom zanatlijskom pevačkom društvu "NEVEN"-u u Novom Sadu". Ova kompozicija je tokom proteklih sto godina prihvaćena u narodu, te danas malo ko zna da je njen kompozitor Marko Nešić i da je Neven kolo himna SZPD "NEVEN".

Publikacije

Za 2012. godinu bilo je predviđeno da izađe iz štampe monografija povodom 120 godina osnivanja SZPD "NEVEN".

Vanjske veze

• SZPD Neven Arhivirano 2016-04-17 na Wayback Machine-u