Republika Krim

Ovaj članak je o administrativnoj jedinici Rusije. Za administrativnu jedinicu Ukrajine, pogledajte Autonomna Republika Krim.

Republika Krim (ruski: Республика Крым [Respublika Krym]; ukrajinski: Республіка Крим [Respublika Krym]; krimskotatarski: Qırım Cumhuriyeti, Къырым Джумхуриети) je republika u sastavu Ruske Federacije, koja se nalazi na poluostrvu Krim. Do februara-marta 2014. godine, područje Krima je de facto i de jure bilo u sastavu Ukrajine, a od tada je de facto pod kontrolom Rusije, dok je de jure status ove regije sporan. Prema ruskom gledištu, na poluostrvu Krim postoje Republika Krim i grad sa federalnim statusom Sevastopolj. Ukrajina ne priznaje ulazak Krima u sastav Rusije i smatra ga delom svoje teritorije, a prema ukrajinskom gledištu, teritorija Krima je politički podeljena na Autonomnu Republiku Krim i grad Sevastopolj.

Republika Krim Республика Крым Республіка Крим Qırım Cumhuriyeti Къырым Джумхуриети
Zastava Grb
Država	Rusija
Glavni grad	Simferopolj
Službeni jezik	ruski, ukrajinski i krimskotatarski
Himna	Nivы i gorы tvoi volšebnы, Rodina (Нивы и горы твои волшебны, Родина)
Premijer	Sergej Aksjonov
Površina	26.081 km²
Stanovništvo	2013.
- Broj	1.967.119
- Gustina stanovništva	75 st./km²
Valuta	ruska rublja, ukrajinska hrivnja

Ruski predsednik Vladimir Putin i krimski lideri potpisuju sporazum o ulasku Krima u sastav Rusije.

17. marta 2014. godine, Vrhovni sovjet Krima usvojio je rezoluciju o nezavisnosti od Ukrajine i obratio se Rusiji za prijem Republike Krim u sastav Ruske Federacije, da bi 18. marta 2014. Republika Krim ušla u sastav Ruske Federacije, na osnovu sporazuma koji su potpisali ruski predsednik Vladimir Putin i krimski lideri. Grad Sevastopolj je istog dana takođe postao deo Ruske Federacije, kao grad sa federalnim statusom. Administrativni centar Republike Krim je grad Simferopolj.

Površina Republike Krim je 26.081 km². Prema podacima iz 2013, na teritoriji Republike Krim živi 1.967.119 stanovnika, većinom Rusa.

Krim je bio u sastavu Rusije, dok ga Nikita Hruščov nije 19. februara 1954. odvojio od Ruske SFSR i dao Ukrajinskoj SSR.

Geografija

Položaj

Krim se nalazi na severnoj obali Crnog mora, uz zapadnu obalu Azovskog mora. Iako je smešten na jugozapadnoj strani poluostrva Krim, grad Sevastopolj, koji ima poseban značaj, nije deo Republike Krim, već je definisan kao grad sa federalnim statusom u sastavu Ruske Federacije. Površina celog poluostrva je 27.000 km ², dok površina same Republike Krim (bez područja grada Sevastopolja) iznosi 26.081 km ². Obala ovog poluostrva je isprekidana sa nekoliko većih uvala i pomorskih luka. Pomorske luke se nalaze u uvali Karkinit na zapadu, a na jugozapadu u otvorenoj Kalamitskoj uvali. U Kalamitskoj uvali se nalaze luke grada Jevpatorije i Sevastopolja. Sa severne strane se nalazi Arabatska uvala, dok je sa istočne strane takozvana Kerčanska uvala. Na jugu Krima se, takođe, nalazi poznata luka Feodosija, u istoimenoj uvali.

Klima

Veći deo teritorije poluostrva Krim ima kontinentalnu klimu, izuzev krajnjeg juga gde pod uticajem Crnog Mora preovlađuje subtropska klima. Leta su poprilično topla sa temperaturom do 30 °C. Zime su umereno hladne sa temperaturama koje ne padaju ispod -4 °C. Količina padavina na Krimu u proseku doseže 400 mm godišnje, ali na jugu je taj broj udvostručen, posebno na području grada Jalte gde ima oko 1.050 mm padavina godišnje. Krim je oduvijek bio atraktivna turistička lokacija Ukrajinaca i Rusa iz nekadašnjeg Sovjetskog Saveza.

Istorija

Historija Krima

Antičko doba

Bosporsko kraljevstvo (438 p.n.e.-370)

Skitija

Ostrogotska država (4. vek)

Srednji i novi vek

Tema Herson (833/840-1204)

Kneževina Teodoro (14. vek-1475)

Krimski kanat (1441-1783)

Kefski ejalet (1568-1774)

Tauridska oblast (1783-1796)

Novorosijska gubernija (1796-1802)

Tauridska gubernija (1802-1917)

Krimski rat (1853-1856)

Savremeno doba

Krimska Narodna Republika (1917-1918)

SSR Taurida (1918)

Prva krimska regionalna vlada (1918)

Druga krimska regionalna vlada (1918-1919)

Krimska SSR (1919)

Južnoruska vlada (1920)

Vlada Južne Rusije (1920)

Krimska ASSR (1921-1941)

Reichskommissariat Ukrajina (1941-1944)

Krimska ASSR (1944-1945)

Konferencija u Jalti (1945)

Krimska oblast (1945-1991)

Krimska ASSR (1991-1992)

Republika Krim (1992-1995)

Autonomna Republika Krim (od 1995)

Republika Krim (od 2014)

Politička podela Krima u okviru Rusije - Republika Krim i grad sa federalnim statusom Sevastopolj.

Republika Krim je prvi put proglašena 1992. godine i do 1995. godine je funkcionisala kao samoproglašena polunezavisna republika, koja se protivila centralnim vlastima Ukrajine. Nakon toga, vlasti Krima su primorane da prihvate status autonomne republike u Ukrajini.

Usled nemira u Ukrajini početkom 2014. godine i svrgavanja proruskih ukrajinskih vlasti, krimski parlament je za 16. mart raspisao referendum o budućem statusu Krima. Poslanici su izglasali da se raspusti tadašnja regionalna vlada, koja je podržala nove privremene vlasti u Kijevu, i da se na referendumu odlučuje o tome da li da Krim postane deo Ruske Federacije ili da se na snagu vrati ustav Republike Krim iz 1992. godine.

11. marta 2014. godine Krimski parlament je usvojio deklaraciju o nezavisnosti Republike Krim, dok su na referendumu koji je održan 16. marta 2014, stanovnici Krima glasali za pripajanje Krima Rusiji. 17. marta 2014. godine, Vrhovni sovjet Krima usvojio je rezoluciju o nezavisnosti od Ukrajine i obratio se Rusiji za prijem Republike Krim u sastav Ruske Federacije, da bi 18. marta 2014. Republika Krim ušla u sastav Ruske Federacije, na osnovu sporazuma koji su potpisali ruski predsednik Vladimir Putin i krimski lideri. Grad Sevastopolj je istog dana takođe postao deo Ruske federacije, kao grad sa federalnim statusom.

Stanovništvo

Prema zvaničnom popisu stanovništva iz 2001. godine, na teritoriji današnje Republike Krim odnosno Autonomne Republike Krim je živelo 2.024.056 stanovnika. Posljednje nezvanične procene iz 2013. godine ukazuju da na ovom području danas živi 1.967.119 stanovnika. Većinu stanovništva ovog područja od 58,5% čine etnički Rusi, a potom slede Ukrajinci sa 24,3%, Krimski Tatari sa 12,1%, Belorusi sa 1,4% i Jermeni sa 1,1%.

Nacionalnost	1989. (Krim. obl.)	2001. (AR Krim)	Maternji jezik	2001. (AR Krim)
Rusi	65,6 %	58,5 %	Ruski jezik	77,0 %
Ukrajinci	26,7 %	24,4 %	Krimskotatarski jezik	11,4 %
Krimski Tatari	1,9 %	12,1 %	Ukrajinski jezik	10,1 %
Belorusi	2,1 %	1,5 %	ostali jezici	1,5 %
Tatari	0,5 %	0,5 %
Jermeni	0,1 %	0,4 %
Jevreji	0,7 %	0,2 %
Poljaci	0,3 %	0,2 %
Moldavci	0,3 %	0,2 %
Azeri	0,1 %	0,2 %

Udeo Rusa u rejonima i gradovima Krima po popisu iz 2014.

Gradovi

Veći gradovi na području Republike Krim (procena broja stanovnika iz 2013):

• Simferopolj (337.285)
• Kerč (145.265)
• Jevpatorija (106.877)
• Jalta (78.115)
• Feodosija (69.461)
• Džankoj (36.086)
• Krasnoperekopsk (29.815)
• Alušta (28.418)
• Bahčisaraj (26.482)
• Saki (23.655)
• Armjansk (22.337)

Najveći grad poluostrva Krim, Sevastopolj (342.580 stanovnika) nije u sastavu Republike Krim, već je definisan kao grad sa federalnim statusom u okviru Ruske Federacije.

Međunarodne reakcije

Međunarodne reakcije na ulazak Republike Krim u sastav Rusije su podeljene. Sjedinjene Američke Države, Evropska Unija, Kanada i Japan smatraju referendum o priključenju Krima Rusiji nelegalnim, dok su reakcije drugih značajnih država poput Kine i Indije bile uzdržane.

Literatura

• Local Self-government, Territorial Integrity, and Protection of Minorities: Proceedings of the UniDem Seminar Organised in Lausanne on 25-27 April 1996, in Co-operation with the Swiss Institute of Comparative Law. Council of Europe. 1996. ISBN 978-92-871-3173-7. 

Eksterni linkovi

Republika Krim na Wikimedijinoj ostavi

• Crimea parliament declares independence from Ukraine
• Putin potpisao nacrt zakona o pripajanju Krima
• Putin potpisao - Krim deo Rusije