Pret (mitologija)
Pret (starogrčki: Προῖτος) bio je, u grčkoj mitologiji, kralj Arga i Tirinta, sin Abanta i Aglaje ili, prema drugim izvorima, Okaleje,[1] unuk Linkejev i praunuk Danajev.[2]
Mitologija
urediU Homerovoj Ilijadi Pret je kralj Argolide. Kad je Belerofont stigao na njegov dvor da se očisti od greha zbog počinjenog ubistva, Pretova žena zaljubila se u mladića i pokušala ga zavesti, no Belerofont ju je odbio. Stoga je ona Belerofonta oklevetala kod muža da je on zapravo hteo nju da zavede i tražila je od Preta da mladića ubije. Pret je poslao Belerofonta svom tastu Jobatu u Likiju sa zapečaćenim pismom u kome je pisalo da donosioca pisma treba ubiti.[3][4]
U kasnijem predanju Pret je kralj Tirinta, sin Abanta i brat blizanac Akrsija, s kojim se još u majčinoj utrobi posvađao. Kad je Abant umro i njegovi sinovi bili već odrasli, sukobili su se oko vlasti nad Argom. Iz tog je sukoba, u kojem su prvi put u istoriji upotrebljeni štitovi,[5] kao pobednik izašao Akrisije, koji je proterao Preta iz Arga. Ovaj je pobegao u Likiju i tamo se oženio Antejom ili Stenebejom, kćerkom kralja Jobata.[2] Uz Jobatovu pomoć Pret se vratio u Argolidu i prislio Akrisija da podeli vlast s njim, pa je Pret postao kralj Tirinta, a Akrisije je zadržao vlast nad Argom.[6][7] Braća su i dalje zazirala jedan od drugoga, pa su svoje gradove opasali jakim bedemima, koje su izgradili kiklopi.[1] Prema drugoj verziji, Pret i Akrisije sukobili su se kad je Pret obljubio Akrisijevu kćerku Danaju, a vlast su međusobno podelili nakon što nerešenog ishoda bitke.[8][5]
Stenebeja je Pretu rodila tri kćerke ― Lisipu, Ifinoju i Ifijanasu, koje se zajedno zovu Pretide. Njih je božanstvo (Hera ili Dionis) kaznilo ludilom, koga ih je naposletku izlečio prorok Melampod. No, dok su one u mahnitosti lutale Peloponezom, Pretu se rodio i sin Megapent, koji je zavladao Tirintom nakon očeve smrti.[9][2]
Prema verziji kod Ovidija, Pret je prognao Akrisija i kasnije bio kažnjen tako što ga je Akrisijev unuk Persej okamenio pomoću Meduzine glave.[10]
Pausanija spominje jedno predanje o tome da je Pret utemeljio Herino svetilište na putu između Sikiona i Titane,[11] kao i Apolonovo svetilište u Sikionu.[12]
Druge ličnosti
urediPret je i ime nekoliko drugih ličnosti u grčkoj mitologiji:
- Pret, sin Tersandra, bio je Mere, koja je umrla kao devica.[13] Autori sholija mešaju ga s Argivcem Pretom.[14]
- Pret iz Tebe, eponimni heroj Pretskih vrata,[15] i otac Galantijade.[16]
- Pret, sin Nauplija I i otac Lernov.[17]
- Pret, možda sin Agenorov. Naime, nije jasno da li Stefan Bizantinac kaže da je Agenor imao nekog sina koji se zvao Pret ili da je Argivac Pret bio Agenorov potomak.[18]
Genealogija
urediReference
uredi- ↑ 1,0 1,1 Srejović & Cermanović-Kuzmanović 1989, s.v. Pret
- ↑ 2,0 2,1 2,2 Schmitz, Leonhard (1867), „Proetus (1)”, Smith, William, Dictionary of Greek and Roman Biography and Mythology, 1, Boston, pp. 8
- ↑ Homer, Ilijada, VI, 157.
- ↑ Pseudo-Apolodor, Biblioteka, II, 3, 1.
- ↑ 5,0 5,1 Pausanija, Opis Helade, II, 25, 7.
- ↑ Pseudo-Apolodor, Biblioteka, II, 2, 1.
- ↑ Pausanija, Opis Helade, II, 16, 2.
- ↑ Pseudo-Apolodor, Biblioteka, II, 4, 1.
- ↑ Pseudo-Apolodor, Biblioteka, II, 2, 2.
- ↑ Ovidije, Metamorfoze, V, 238 sqq.
- ↑ Pausanija, Opis Helade, II, 12, 2.
- ↑ Pausanija, Opis Helade, II, 7, 8.
- ↑ Pausanija, Opis Helade, X, 30, 5.
- ↑ Sholija uz Homerovu Odiseju, XI, 325.
- ↑ Pausanija, Opis Helade, IX, 8, 4.
- ↑ Antonin Liberal, Metamorfoze, 29.
- ↑ Apolonije Rođanin, Doživljaji Argonauta, I, 136.
- ↑ Stefan Bizantinac, s.v. Thasos.
Literatura
uredi- Schmitz, Leonhard (1867), „Acrisius”, Smith, William, Dictionary of Greek and Roman Biography and Mythology, 1, Boston, pp. 8
- Schmitz, Leonhard (1867), „Proetus (1)”, Smith, William, Dictionary of Greek and Roman Biography and Mythology, 1, Boston, pp. 8
- Srejović, Dragoslav; Cermanović-Kuzmanović, Aleksandrina (1989). Rečnik grčke i rimske mitologije. Beograd: Srpska književna zadruga.
| Kraljevske titule | ||
|---|---|---|
| Prethodi: Abant |
Kralj Arga |
Slijedi: Akrisije |