Pravoslavlje (novine)
- Za drugo značenje vidi Pravoslavlje.
Pravoslavlje su zvanične novine srpske patrijaršije. Izdaje ih Informativno-izdavačka ustanova Svetog arhijerejskog sinoda Srpske pravoslavne crkve.
Časopis Pravoslavlje izlazi dva puta mjesečno i tiraž mu je 10.000 primjeraka. Časopis sadrži 48 strana i obrađuje širok spektar tema, uključujući teologiju, politiku, društvo, itd.
U početku su za časopis SPC pisali isključivo sveštenici, ali poslednjih godina sve je više laika koji pišu za „Pravoslavlje“.
Povijest uredi
Prvi broj časopisa „Pravoslavlje“ je objavljen 15. aprila 1967. godine s blagoslovom patrijarha srpskog Germana. Pravoslavlje se u periodu SFRJ više bavilo Svetim pismom, nego društvenim događajima. Tako "Pravoslavlja" od 1. januara 1974. godine, u rubrici "Sveto pismo u pitanjima i odgovorima", tumači reči apostola Pavla iz poslanice Rimljanima (13, 1-2): "Svaki čovek da se pokorava pretpostavljenim vlastima. Jer nema vlasti a da nije od Boga; Bog je postavio vlasti koje postoje. Stoga, ko se protivi vlasti - protivi se Božijem poretku, a koji se protive primiće svoju osudu." Tu se kaže da apostol Pavle ne razmatra način na koji je vlast nastala (nasleđem, izborom ili uzurpacijom), i kakva je ona, nego samo njeno božansko poreklo. Moguća je i zloupotreba vlasti, ali čak ni to ne umanjuje njeno božansko poreklo. Za hrišćane treba uvek da važi načelo da se pokoravaju ne samo dobrim nego i zlim vladarima, tj. ne samo onima koje je Bog postavio nego i onima koje je dopustio.[1]
Povodom smrti Josipa Broza Tita na naslovnoj strani Pravoslavlja je objavljen tekst:
Građane je bolno pogodila vest o smrti čoveka koji je vodio našu otadžbinu i ljude kroz sve bure i oluje tokom četiri decenije, i koji je ušao u istoriju kao beskompromisni borac za bratstvo i jedinstvo... Pravoslavni Jugoslavije se opraštaju od Josipa Broza izražavajući mu blagoslov i zahvalnost što su živeli u slobodi.[2]
Međutim, u godinama nakon Titove smrti, crkvenim izdavaštvom su zavladali drugačiji uređivački principi. U tom razdoblju je grupa nacionalistički orijentisanih justinovaca i nikolajevaca preuzela vodeće svešteničke funkcije u SPC, pa se Pravoslavlje više okreće političkim i vojnim temama, a manje teološkim.[3] Sveto pismo će se pominjati tek uzgred, često radi opravdanja političkih stavova.[4]
Krajem 1983. godine "Pravoslavlje" započinje objavljivanje feljtona Atanasija Jevtića „Od Kosova do Jadovna“, u kojem akcentuje stradanja srpskog naroda u raznim vremenima i raznim delovima Jugoslavije. Feljton prvo detaljno opisuje napade na Srbe na Kosovu, maltretiranje monaha, silovanja monahinja, itd, a zatim u nastavku sa kosovske savremenosti prelazi na prošlost i stradanja Srba u NDH.[4]
U periodu Jugoslovenskih ratova, ovaj list postaje izrazito nacionalno orjentisan. Crkveni autori su novu hrvatsku državu odmah poredili sa ustaškom Nezavisnom Državom Hrvatskom. U "Pravoslavlju" je 15. marta 1991. godine objavljen tekst vladike Lukijana slavonskog pod naslovom "Antisrpsko nastupanje ustaške države". Crkvena štampa je mnogo uradila na ubeđivanju srpskog naroda u ustaštvo novih hrvatskih vlasti.[4] Na naslovnoj strani "Pravoslavlja" od 1. novembra 1991. godine je objavljeno pismo patrijarha Pavla lordu Karingtonu u kom se kaže da "Srbi ne mogu da žive sa Hrvatima ni u kakvoj državi. Ni u kakvoj Hrvatskoj." i da "Delovi Hrvatske moraju biti pripojeni matici srpskog naroda, Republici Srbiji". Nakon pada Vukovara 18. novembra 1991. 'Pravoslavlje' je objavilo da deca Vukovara dišu radošću i srećom jer su oslobođena.[5] Nakon referenduma za nezavisnost BiH, glavni urednik "Pravoslavlja" Dragan Terzić je marta 1992. pisao da bi Srbi u BiH imali isti status koji imaju hrišćani u islamskim zemljama, tj. “bili bi robovi", što su već iskusili tokom islamske okupacije.[4] Uoči prvih sukoba u Bosni, "Pravoslavlje" 15. marta 1992. piše da rat ne mora nužno biti loš, i da mir ne mora nužno biti dobar, već zavisi od sadržaja kojim su ispunjeni.[6]
Mitropolit Jovan je od 15. februara 1992. do 1. decembra 1994. godine bio član uređivačkog odbora "Pravoslavlja", ali nije imao uticaja na uređivanje, jer se "uređivački odbor nije sastajao". Jovan se zbog toga dva puta pismeno žalio arhijerejskom sinodu, juna i novembra 1994. godine, iznevši brojne primedbe. U to vreme, u Sinodu je nadležni za crkvene medije bio mitropolit Amfilohije. Pošto su pročitali Jovanove primedbe, članovi Sinoda su ga decembru 1994. uklonili iz uređivačkog odbora. On je za svoju smenu saznao u 'Pravoslavlju' br. 668 od 15. januara 1995. Umesto uklonjenog Jovana, novi član uređivačkog odbora postao je Amfilohije koji je kasnije postavljen i za predsednika uređivačkog odbora "Pravoslavlja".[4]
Tokom 2000-ih godina, antizapadni i antievropski diskurs je postao dominantan i glasan. Zvanična crkvena publikacija Pravoslavlje je praktično poprimila karakter antizapadnog glasila, u kom su oni koji misle drugačije redovno žigosani kao izdajnici, nesrbi, evroslinavci, „novodobci“, itd.[3] Pravoslavlje često govori o zaveri Zapada u cilju "duhovnog genocida" srpskog naroda posredstvom „sekti“. Navodno, postoji „plan o sistematskom pokrivanju cele Srbije... mrežom sekti“.[3]
U novembru 2008, časopis „Pravoslavlje“ je obilježio izlaženje 1.000 broja.
Izvori uredi
- ↑ Pravoslavlje, 1. januar 1974.
- ↑ Pravoslavlje, 15. maj 1980.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 Filozofsko-teološki izvori antievropskog i antizapadnog diskursa u SPC
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 MILORAD TOMANIĆ, SRPSKA CRKVA U RATU I RATOVI U NJOJ
- ↑ „Zašto se u crkvi šapuće, II deo”. Arhivirano iz originala na datum 2021-03-05. Pristupljeno 2011-10-23.
- ↑ "Pravoslavlje" 15. mart 1992.