Zastava 101
Zastava 101, popularno zvana „Kec“ i „Stojadin“ je automobil koji je proizvodila srpska fabrika automobila „Zastava“ iz Kragujevca. Ovaj automobil nastao je na bazi „Fijata 128“, sa malo izmenjenim zadnjim delom - petim vratima. Proizvodio se od 15. oktobra 1971. do 20. novembra 2008. godine i proizveden je u više od milion primeraka.
| Zastava 101 | |
|---|---|
 Zastava 101 | |
| Proizvođač | Zastava automobili, Kragujevac ( SFRJ,  SRJ i SCG,  Srbija) Fabrika putničkih vozila (FSO), Varšava (  Poljska)
|
| Poznat kao | Kec i Stojadin |
| Proizvodnja | 15. oktobar 1971 — 20. novembar 2008. |
| Klasa | Mali porodični auto |
| Karoserija | 3/5 vrata - hečbek 2 vrata - pikap |
| Motor | četvorotaktni linijski sa 4 cilindra 1116 i 1290 cm3 |
| Stepen prenosa | 4 i 5 stepeni (manuelni) |
| Međuosovinsko rastojanje |
2449 mm |
| Dužina | 3886 mm |
| Širina | 1590 mm |
| Visina | 1372 mm |
| Težina | 830 kg |
| Slični | Zastava 128 |
Milioniti „Stojadin“ je proizveden 1991. godine, a rekordna godišnja proizvodnja bila je 1979. godine, kada je sa montažnih traka sišlo 88.918 „Zastava 101“. Proizvodio se u varijantama sa pet i troje vrata, sa motorom od 55 konjskih snaga, zapremine 1100 kubika.
Istorijat uredi
_Front-view.JPG)
.jpg)
Krajem 1960-ih godina rukovodstvo Zavoda Crvena zastava, predvođeno direktorom Prvoslavom Rakovićem tragalo je za novim modelom koji bi uvrstili u svoj proizvodni program. Rukovodstvo „Fijata“ je Zastavi najpre nudilo „Fijat 124“, ali su oni to odbili (proizvodnju ovog modela su potom prihvatili Rusi i od njega je nastala Lada). Posle dugih pregovora sa rukovodstvom Fijata, Zastavi je ponuđena odbačena varijanta „Fijata 128“ - pod radnim nazivom „Fijat 128 b1“. Fijatov model „128“ počeo je da se proizvodi 1969. godine, a već naredne 1970. je proglašen za evropski auto godine, sa tada veoma unapređenim sistemom za upravljanje i kočenje. Fijatov konstruktor Aurelio Lampredi je uporedo sa standardnom verzijom modela „124“, napravio još dve verzije - sa pet i troje vrata. Oba ova modela bila su u danas preovlađujućoj „hečbek“ varijanti. Pošto tada nije bila praksa da se automobili proizvode u ovoj varijanti, Fijat je odustao od ovih modela. Zastava je prihvatila model sa petoro vrata, a model sa troje vrata je kasnije poslužio kao uzor za „Fiat 127“. Kasnije se ispostavilo da je prepuštanje ovog modela Zastavi bila velika fijatova greška jer je ona postala proizvođač prvog modernog „hečbek“ vozila.
„Zastava 101“ je javnosti predstavljena 15. marta 1971. godine na sajmu automobila u Beogradu, a serijska proizvodnja je započela 15. oktobra 1971. godine. Ubrzo po početku proizvodnje ovaj automobil je stekao status „nacionalnog vozila“. Uz nekoliko krupnijih izmena - 1979, 1983, 1988. i 1994. godine, uglavnom enterijera, Zastava 101 se sa ne preterano velikim tehničkim izmenama proizvodila sve do 20. novembra 2008. godine. Tada je posle 37 godina sa proizvodnih traka zastavine fabrike sišla i poslednja 1.273.532. Zastava 101.
Zastava 101 predstavlja najuspešniji i najprodavaniji automobil kragujevačke Zastave. Rekordna proizvodnja Zastave 101 je bila 1979. godine kada je proizvedeno 88,918 komada. Rekordna mesečna proizvodnja je bila oktobra 1979. godine sa 9,027 primeraka, a dnevni rekord je napravljen 16. januara 1980. godine kada su proizvedene 442 Zastave 101. Milionito vozilo Zastave, proizvedeno 1976. godine bilo je upravo Zastava 101, a milioniti „101“ proizveden je 1991. godine.
Modeli uredi
Tokom 37 godina duge proizvodnje ovaj model je pretrpeo nekoliko promena, uglavnom estetske prirode, mada je do kraja zadržao svoju prvobitnu formu. Na samom početku proizvodnje u prodaji su bile dve verzije Zastave „101“ - „standard“ i „de luks“, mada su sve razlike između njih bile samo estetske - boja sedišta, boja tepiha na podu, hromirane lajsne, maska hladnjaka i dr. Godine 1976. se umesto modela „Zastava 101 de luks“ pojavio model „Zastava 101 l“, koji je imao nove branike sa gumenim lajsnama, nova sedišta, drugačiju masku hladnjaka, rikverc svetlo i dr. Svi ovi modeli imali su isti motor od 1.116 ccm³. Jedina izmena u motoru kod prvih verzija Zastave 101 bila je aprila 1976. godine kada je uvedena bregasta osovina sa širinom brega od 20 mm umesto stare 14 mm.
Godine 1979. prestaje serijska proizvodnja modela „standard“ i „l“, a počinje proizvodnja novih modela - „konfort“, „specijal“, „super“ (često i sa oznakom SC) i „mediteran“. Glavna vizuelna razlika između starih i novih modela bili su novi četvrtasti umesto starih okruglih farova, mada su okrugli farovi zadržani na modelu „mediteran“, koji je imao troje vrata. Pored četvrtastih farova, novi modeli su imali branike bez odbojnika sa crnim navlakama na krajevima, novu masku hladnjaka, novi volan, nova sedišta sa naslonom za glavu, grejač zadnjeg stakla i dr. Pored ovih estetskih razlika, novi modeli su imali nove jače motore - „komfort“ se proizvodio sa motorima od 1.116 ccm³ i 1.290 ccm³; super se proizvodio sa 1.116 ccm³ i imao snagu od 64 KS; specijal se proizvodio sa motorom od 1.290 ccm³ i imao snagu od 73 KS; mediteran se proizvodio sa motorima od 1.116 ccm³ i 1290 ccm³, sa 55 KS, odnosno 73 KS.
Novi modeli su se proizvodili sve do sredine 1983. godine, kada su ih zamenili modeli Zastava 101 GT/GTL 55/65. Nove brojne estetske izmene preuzete su tada sa novih verzija „Fijata 128“, pa su tako novi modeli Zastave 101 dobili - novi širi branik sa pozicionim svetlom i migavcem, novu masku hladnjaka, bočne migavce u obliku romboida, novu braon instrument tablu i novi enterijer u kojem je dominirala braon boja, nov dizajn felni i dr. Tehničke izmene su se ogledale u modifikaciji kočionog sistema, mekšem i udobnijem vešanju, čime je vozilo dobilo na stabilnosti. Motori su bili standardni 1.116 cm³ sa jednogrlim karburatorom (model 55) i 1.301 ccm³ sa dvogrlim karburatorom (model 65).
Godine 1987. izmenjen je naziv modela pa su preimenovani u YUGO 1,1 i Jugo 1,3 GX. Već naredne 1988. godine dolazi do novog preimenovanja modela u Skala 55/65 i taj naziv su zadržali do kraja proizvodnje, 2008. godine. Tada su usledile i nove estetske promene - nova maska hladnjaka, uvodnik vazduha na poklopcu motora, prednja stakla bez leptira, retrovizori podesivi iznutra, enterijer u sivoj i oker žutoj-boji (ova boja izbačena je proizvodnje 1991-92. godine). Modeli Skala 65 su imali motor od 1.301 ccm³ i menjač sa pet brzina.
Godine 1994. dolazi do novih promena i tada nastaju novi modifikovani modeli Skala 55 c/65 c, tada je petostepni menjač ugrađen u oba modela, a uvedena je nova instrument tabla i novi veći plastični branici. Ovi modeli ostali su nepromenjeni do kraja proizvodnje, s tim što su 2003. godine dobili nove uže branike i novu oznaku Zastva Skala 55/65, umesto dotadašnje Jugo. Sredinom 2007. godine, pred sam kraj proizvodnje u pojedine modele je ugrađivana nova savremena instrument tabla sa digitalnim brojačem pređenih kilometara, pokazivačem broja obrtaja i elektronskim brzinomerom.
Pored putničkih vozila, Zastava 101 pravljena je i kao lako teretno vozilo - Skala 1.1 Poly, Skala 1.1 Pick-Up, Skala 1.1 Poly Kombi, Skala 1.1 Poly Pekar i Skala 1.1 Poly JV.
Izvoz uredi
„Zastava 101“ izvožena je u veliki broj zemalja, kako zapadne, tako i istočne Evrope. Prilikom izvoza umesto oznake „101“ modeli su imali oznaku „1100“, jer je Pežo polagao pravo na trocifrene oznake modela. Pored izvoza u Nemačku, Francusku, Luksemburg, Švajcarsku, Belgiju, Holandiju i Veliku Britaniju, model „101“ je bio veoma popularan u zemljama tadašnjeg istočnog bloka - Čehoslovačkoj, Poljskoj, Mađarskoj, Bugarskoj i Rumuniji. U okviru saradnje između Zastave i poljske Fabrike putničkih automobila (FSO) u Varšavi su od 1973. do 1983. godine sklapane Zastave 101 pod oznakom „1100p“. Takođe u okviru ove razmene u Zastavi su sklapani modeli - „Fiat 125p“ tzv. pezejac i „Fiat 126p“ tzv „peglica“. U periodu od 1975. do 1979. godine u Poljskoj je proizvedeno 36,000 „Zastava 1100p“. Model Zastave 101 sa troje vrata pod nazivom „mediteran“ najpre se proizvodio u Poljskoj (naziv mediteran je korišćen na jugoslovenskom tržištu, a za izvoz je imao oznaku 311).
Skraćenice uredi
- Zastava 101 - Osnovni model. U proizvodnji od 1971. do 1979, unapređen 1976. godine.
- Zastava 101 lux - Tehnički kao osnovni model, sa boljom opremom: sedišta od crvenog skaja, hromirane lajsne na tapacirunzima vrata, ručica menjača providna sa znakom Z unutra, hromirane lajsne na pragovima i ivicama krova, maska hladnjaka crna plastična i dr. U proizvodnji od 1971. do 1976. godine.
- Zastava 101 L - Tehnički kao osnovni model, sa boljom opremom: sedišta i tapacirunzi od pliša, naslon sedišta se obarao unazad, maska hladnjaka sa dve srebrne horizontalne linije, svetlo hoda unazad, električna pumpa za pranje vetrobrana, upaljač za cigraete, pokazivač temperature motora umesto signalne lampice, servo-uređaj za kočenje i dr. U proizvodnji od 1976. do 1979. godine.
- Zastava 101 L 1300 - Identičan po opremi kao i prethodni model. Prvi model Zastave 101 sa motorom od 1290 ccm³ i 73 KS, sa dvogrlim karburatorom i originalnim italijanskim menjačem (FIAT 128 Coupe). Proizveden u malim serijama.
- Zastava 101 B - Bazni model. Poslednja serija standardnog, osnovnog modela 101.
- Zastava 101 confort - Unapređen osnovni model: četvrtasti farovi, nova maska hladnjaka, novi volan, grejač zadnjeg stakla, nova sedišta sa naslonom za glavu, nove boje enterijera i dr; motori od 1116 ccm³ i 1290 ccm³. U proizvodnji od 1979. do 1983. godine.
- Zastava 101 SC-super - Unutrašnjost kao konfort, izuzev sedišta sportskog tipa sa spojenim naslonom za glavu; motor od 1116 ccm³ i 64 KS, sa dvogrlim karburatorom. U proizvodnji od 1979. do 1983. godine.
- Zastava 101 special - Unutrašnjost kao konfort, izuzev instrument table koja ima brojač obrtaja, kao i brojači pritiska ulja i temperature vode, koji se nalaze van instrumet table; nove felne od lake legure, motor od 1290 ccm³ i 73 KS, sa dvogrlim karburatorom. U proizvodnji od 1979. do 1983. godine.
- Zastava 101 mediteran - Karoserija sa troje vrata, zadržani okrugli farovi od ranijih modela, unutrašnjost kao konfort, stakla u boji (zelena i crna); motori od 1116 ccm³ i 1290 ccm³, sa 55 KS, odnosno 73 KS. U proizvodnji od 1979. do 1991. godine, unapređivan 1983. i 1988. godine zajedno sa ostalim modelima. Prilikom izvoza ovog modela korišćen je naziv Zastava 311, odnosno Yugo 311.
- Zastava 101 GT 55 - Unapređen osnovni model: unutrašnjost sa novom redizajniranom instrument tablom u braon boji (slična starom tipu table), novi enterijer dominira braon boja, branici hromirani sa migavcem i pozicijom, nova maska hladnjaka, nove felne, bočni migavaci u obliku romboida i dr; motor zapremine 1116 ccm³ sa 55 KS. U proizvodnji od 1983. do 1987. godine.
- Zastava 101 GT 65 - Isti ako model Zastava 101 GT 55, samo sa jačim motorom zapremine 1301 ccm³ sa 65 KS. U proizvodnji od 1983. do 1987. godine.
- Zastava 101 GTL 55 - Unapređen model sa boljom opremom: potpuno nova instrument tabla (preuzeta iz novih fijata 128) u braon boji sa novim komandama za grejanje i provetravanje vozila, nov dizajn ručica za menjač i ručnu kočnicu, tapacirunzi u kombinaciji skaj-tkanina u braon boji, nova zadnja polica koja se podiže sa petim vratima i dr; motor zapremine 1116 ccm³ sa 55 KS. U proizvodnji od 1983. do 1987. godine.
- Zastava 101 GTL 65 - Isti ako model Zastava 101 GTL 55, samo sa jačim motorom zapremine 1301 ccm³ sa 65 KS. U proizvodnji od 1983. do 1987. godine.
- Yugo 1,1 GX - Isti kao model Zastava 101 GTL 55, samo drugi naziv. Proizvodio se tokom 1987. godine.
- Yugo 1,3 GX - Isti kao model Zastava 101 GTL 65, samo drugi naziv. proizvodio se tokom 1987. godine.
- Yugo Skala 55 - Unapređen osnovni model: instrument tabla sa novim bojama (siva i oker žuta), prednji prozori bez lepir stakala, retrovizori podesivi iznutra, novi tapacirunzi; motor zapremine 1116 ccm³ sa 55 KS. U proizvodnji od 1988. do 2003. godine, unapređen 1994. godine (petostepeni menjač, instrument tabla i branici).
- Yugo Skala 65 - Unapređen model, unutrašnjost ista kao kod Skale 55; motor od 1301 ccm³ sa 65 KS; petosteni menjač. U proizvodnji od 1988. do 2003. godine. Unapređen 1994. godine (instrument tabla i branici).
- Zastava Skala 55 c - Unapređen osnovni model, sa manjim branicima; motor zapremine 1116 ccm³ sa 55 KS. U proizvodnji od 2003. do 2008, unapređen 2007. sa novom digitalnom tablom.
- Zastava Skala 65 c - Unapređen model, unutrašnjost ista kao kod Skale 55; motor od 1301 ccm³ sa 65 KS;
- Zastava 1100 - modeli namenjeni izvozu. U proizvodnji od 2003. do 2008, unapređen 2007. sa novom digitalnom tablom.
- Zastava 1100p - modeli proizvedeni u Poljskoj.
Specifikacije uredi
| Benzinski motor | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Tip | Radna zapremina | Snaga | Obrtni moment | Maksimalna brzina | Ubrzanje 0-100 km/h | Komb. potrošnja |
| 1100P [1] | 1116 cm3 | 40.5 kW @ 6000 rpm | 78.5 Nm @ 3000 rpm | 135 km/h | 19 s | 9.6 l/100km |
| M-1300 [2] | 1290 cm3 | 53.5 kW @ 6000 rpm | 100 Nm @ 3900 rpm | 150 km/h | 15 s | 9.6 l/100km |
| 1100 super [3] | 1116 cm3 | 47 kW @ 6000 rpm | 81 Nm @ 4000 rpm | 148 km/h | 16.5 s | |
| skala 511 GL [4] | 1116 cm3 | 44 kW @ 6000 rpm | 83 Nm @ 4400 rpm | 146 km/h | 17 s | 8.5 l/100km |
Izvori uredi
- ↑ 1971 Zastava 1100p full specs, performance and photos (since middle 1971 for Europe ), Pristupljeno 5. 4. 2013.
- ↑ 1977 Zastava 101 M-1300 full specs, performance and photos (since middle 1977 for Europe ), Pristupljeno 5. 4. 2013.
- ↑ 1980 Zastava 1100 Super full specs, performance and photos (since middle 1980 for Europe ), Pristupljeno 5. 4. 2013.
- ↑ 1983 Yugo 101 Scala 511 GL full specs, performance and photos (since middle 1983 for Europe ), Pristupljeno 5. 4. 2013.
