Yılmaz Güney
Yılmaz Güney (rođen kao Yılmaz Pütün; Yenice kod Adane, 1. april 1937 – Pariz, 9. septembar 1984) bio je turski filmski režiser, scenarist i književnik kurdskog porijekla.
| Yılmaz Güney | |
|---|---|
 bista Yilmaza Güneya u Sulemaniji u Iračkom Kurdistanu | |
| Biografske informacije | |
| Rođenje | Yılmaz Pütün 1. 4. 1937. Yenice, Karataş, Turska |
| Smrt | 9. 9. 1984. (dob: 47) Pariz, Francuska |
| Pseudonim | Çirkin Kral (Ružni kralj) |
| Profesionalne informacije | |
| Zanimanje | filmski režiser scenarist glumac |
| Opus | |
| Djelatni period | 1958 – 1983 |
| Znamenita djela | |
Život uredi
Poznat je po nizu zapaženih i politički angažiranih filmova, ali i zbog toga što je zbog ljevičarskih uvjerenja završio u zatvoru, odakle je nekoliko godina režirao filmove šaljući pismene instrukcije svojim suradnicima, uključujući Yol, za koga je osvojio Zlatnu palmu.
Yılmaz Güney je bio Alev s očeve strane i Kurd s majčine strane, odrastao je u vrlo siromašnim prilikama. Studirao je na Univerzitetu u Ankari, gdje je upoznao redatelja Atıfa Yılmaza s kojim je snimio svoje prve filmove. Nakon vojnog udara 1960. bio je zatvoren 18 mjeseci zbog objavljivanja «komunističkog» romana. Često je glumio jadnu i potlačenu osobu koja unatoč svemu ne odustaje od svoje borbe, tako da će u 1960–im postati jedan od najpopularniji glumaca među turskim gledateljima. 1966/1967. je obradio svoje prve filmove, koji su bili sve više politički usmjereni tako da su ga pratili javno mnijenje i turske vlasti, sve do prvih sudskih postupaka. 1968. je osnovao svoju producentsku kuću Güney Filmcilik. 1974. je pritvoren je jer je dao sklonište anarhističkim studentima. Pušten je iste godine tijekom opće amnestije, a zatim vraćen u zatvor jer je pucao u suca. Krajem 1970–ih je optužen – u vrlo kontroverznom procesu – za ubojstvo i osuđen na dugogodišnju zatvorsku kaznu.
1981. je uspio pobjeći iz zatvora i, preko Švicarske, dobiti azil u Francuskoj. Iste godine je režirao dugovečernji film Yol, koji će 1982. osvojiti Zlatnu palmu na Kanskom festivalu. U Turskoj pod vladom Kenana Evrena film biva zabranjen a Güneyu je oduzeto tursko državljanstvo. Godine 1983. osnovao je Kurdski institut u Parizu zajedno sa drugim kurdskim nacionalistima. U Francuskoj je snimio svoj posljednji film Zid (tur. Duvar). Nestao je 1984. godine od raka želudca, sahranjen je na groblju Père Lachaise u Parizu. Njegovi su filmovi posmrtno odobreni u Turskoj 1992. godine pod uvjetom da termini «kurdski» i «Kurdistan» budu cenzurirani.
Filmografija uredi
Glumac uredi
|
|
|
Režiser uredi
|
|
Književnost uredi
Yilmaz Güney je napisao nekoliko romana, mada većina njih nije doživjela uspjeh. Njegov jedini uspješan roman je Umrli su pognutih glava (tur. Boynu bükük öldüler) iz 1971. za kojeg je 1972. dobio književnu nagradu Orhan Kemal.
- Boynu Bükük Öldüler (roman, 1966/1971)
- Hücrem (roman, 1974)
- Sanık (roman, 1975)
- Salpa (roman, 1975)
- Selimiye mektupları (roman, 1975)
- Bir gün mutlaka (roman, 1977)
- Soba, pencere camı ve iki ekmek istiyoruz (roman, 1977)
- Oğluma hikâyeler (priče, 1979)
- Ölüm beni çağırıyor: gençlik öyküleri (priče, 1991)
- Insan, militan ve sanatçi (1997)
Druge knjige uredi
- Baba (scenario, 1973)
- Umut (scenario, 1975)
- Umutsuzlar (scenario, 1975)
- Ağıt (scenario, 1976)
- Endişe (scenario, 1976)
- Arkadaş (scenario, 1977)
- Aç Kurtlar (scenario, 1977)
- Acı (scenario, 1977)
- Sürü (scenario, 1980)
- Seyyit Han (scenario, 1976)
- Zavallılar (scenario, 1976)
- Yol (scenario, 1982)
- Yunan biçaği (scenario, 1990)
Nagrade uredi
- 1970. Zlatna naranča za najbolji film na Festivalu u Antaliji za film Ružni čovjek (tur. Bir Çirkin Adam)
- 1975. Zlatna naranča za najbolji film na Festivalu u Antaliji za film Nemir (tur. Endişe)
- 1979. Zlatni leopard na Festivalu u Locarnu za film Stado (tur. Sürü)
- 1982. Zlatna palma na Festivalu u Cannesu za film Put (tur. Yol)
Vanjske veze uredi
- Yilmaz Güney na sajtu IMDb
- Interviews and information (fr)
- Great Directors profile of Yılmaz Güney, Senses of Cinema
- Picture gallery on saradistribution