Vasilije Jovanović-Brkić

Za ostale upotrebe, v. Vasilije Jovanović (razvrstavanje).

Vasilije Jovanović-Brkić je bio 37. patrijarh srpske crkve u periodu 1763 — 1765. godine. Bio je poslednji Srbin na pećkom tronu pre drugog gašenja Pećke patrijaršije.

Vasilije Jovanović-Brkić
Datum smrti	10. februar 1772.
Mesto smrti	Sankt Peterburg (Ruska Imperija)
Zvanje	Pećki patrijarh
Redosled	37.
Godine	1763 — 1765.
Prethodnik	Kirilo II
Naslednik	Kalinik II Grk

O njegovom školovanju poznato je samo da je učio Latinsku školu Emanuela Kozačinskog.

Patrijarh Arsenije IV Jovanović Šakabenta vrlo rano ga je prihvatio, zamonašio, primio u status pridvornih monaha i proizveo u čin protođakona. U to vreme, 1746. godine, postao je ktitor poznatog bakroreza Bogojavljenja, rad Hristofora Žefarovića, koji se čuva u Muzeju Srpske pravoslavne crkve u Beogradu.

Sredinom 1749. godine morao je napustiti svoje rodno mesto, jer ga je episkop bački Visarion Pavlović, administrator Karlovačke mitropolije, osumnjičio da je nepravilno rukovao patrijaršiskim prihodima, i sklonio se u jedan manastir u Srbiji. Krajem iste godine odlazi u Ptuju, a 1752. godine u Toplu kod Herceg Novog.

Mitropolitom novobrdskim i kosovskim postao je 1756. godine i te godine je posetio manastir Gračanicu.

Dekret patrijarha pećkog Kirila II o izboru Vasilija za mitropolita dabrobosanskog pročitan je u sarajevskom hramu Svetih arhanđela 21. maja 1759. godine. Međutim, novi mitropolit pojavio se u Sarajevu tek 12. decembra 1760. godine.

Patrijarh pećki postao je 1763. godine.

Oklevetan od srodnika zbačenog patrijarha Kirila II da je špijun, patrijarh Vasilije je svrgnut sa svoga položaja i zatočen na ostrvu Kipru. Uz pomoć Francuza se oslobodio zatvora i pobegao u Dalmaciju, a potom u Janjevo, odakle je preko južnog primorja dospeo u Crnu Goru 1767. godine. U Crnoj Gori je boravio sve do 24. oktobra 1769. godine. Za sve vreme svoga boravka u Crnoj Gori nikako nije nalazio zajednički jezik sa mitropolitom Savom Petrovićem.

U Crnoj Gori patrijarh Vasilije se upoznao sa ruskim grofom Jurijem Vladimirovičem Dolgorukovim prilikom njegovog dolaska u Crnu Goru radi objašnjenja da je Šćepan Mali lažni car i najbobičniji avanturista. Sa njim je patrijarh Vasilije pošao u Trst, a potom u Livorno ruskom admiralu grofu Aleksiju Orlovu.

U želji da najzad dođe do nekog mirnog životnog pristaništa u Rusiji, kojoj je činio usluge, patrijarh Vasilije je u maju 1771. godine stigao u Beč. Ovde se susreo sa svojim poznanicima sa patrijaraškog dvora u Karlovcima, mitropolitom Jovanom Đorđevićem i bačkim episkopom Mojsijem Putnikom. Obojici se obratio za pomoć. U međuvremenu je dobio saglasnost da se može nastaniti u Rusiji. Patrijarh Vasilije nije dugo živeo u Rusiji. Umro je 10. februara 1772. godine u Petrogradu i sutradan je sahranjen u Blagoveštenskoj crkvi.

Patrijarh Vasilije se bavio i književnim radom. Za vreme svoga boravka u Crnoj Gori napisao je Službu i Sinaksar Svetog Vasilija Ostroškog. Za potrebe ruskog grofa Dolgorukova, napisao je „Opis turski oblasti i u njima hrišćansk naroda, a naročito naroda srpskog“.

Literatura

• „Vasilije Jovanović-Brkić”. Narodna enciklopedija. Zagreb: Bibliografski zavod. 1927. 

Prethodnik: Kirilo II

patrijarh srpski 1763 — 1765.

Nasljednik: Kalinik II Grk

Poglavari Srpske pravoslavne crkve

Žičko-pećki arhiepiskopi (1219-1337):
Sveti Sava • Arsenije I Sremac • Sveti Sava II • Danilo I • Joanikije I • Jevstatije I • Jakov • Jevstatije II • Sveti Sava III • Nikodim • Danilo II • Joanikije II
Pećki patrijarsi (1346-1463):
Joanikije II • Sava IV • Jefrem • Spiridon • Danilo III • Sava V • Danilo IV • Kirilo • Nikon • Teofan • Nikodim II • Arsenije II
Pećki patrijarsi (1557-1766):
Makarije Sokolović • Antonije Sokolović • Gerasim Sokolović • Savatije Sokolović • Jerotej Sokolović • Filip Sokolović • Jovan • Pajsije Janjevac • Gavrilo I Rajić • Maksim Skopljanac • Arsenije III Crnojević • Kalinik I • Atanasije I • Mojsije Rajović • Arsenije IV Jovanović • Joanikije III Karadža • Atanasije II Gavrilović • Gavrilo II Sarajevac • Gavrilo III • Vikentije Stefanović • Pajsije II Grk • Gavrilo IV Grk • Kirilo II • Vasilije Jovanović-Brkić • Kalinik II Grk
Karlovački mitropoliti i patrijarsi (1690-1920):
Arsenije III Crnojević • Isaija Đaković • Sofronije Podgoričanin • Vikentije Popović • Mojsije Petrović • Vićentije Jovanović • Arsenije IV Jovanović • Isaija Antonović • Pavle Nenadović • Jovan Đorđević • Vićentije Jovanović Vidak • Mojsije Putnik • Stefan Stratimirović • Stefan Stanković • Josif Rajačić • Samuilo Maširević • Prokopije Ivačković • German Anđelić • Georgije Branković • Lukijan Bogdanović
Beogradski mitropoliti (1831-1920):
Melentije Pavlović • Petar Jovanović • Mihailo Jovanović • Teodosije Mraović • Inokentije Pavlović • Dimitrije Pavlović
Patrijarsi Srpske pravoslavne crkve (1920- ):
Dimitrije • Varnava • Gavrilo (V) • Vikentije (II) • German • Pavle • Irinej