Umberto I od Italije
Umberto I, punim imenom Umberto Ranieri Carlo Emanuele Giovanni Maria Ferdinando Eugenio di Savoia (Torino, Kraljevina Sardinija, 14. mart 1844. – Monza, Kraljevina Italija, 29. jul 1900), bio je talijanski kralj od 9. januara 1878. sve dok nije ubijen u atentatu kog je izveo Gaetano Bresci u Monzi 29. jula 1900.[1]
| Umberto I | |
|---|---|
| |
| Portret Umberta I | |
| kralj Kraljevine Italije | |
| Vladavina | 9. januar 1878. -9. januar 1878. |
| Prethodnik | Vittorio Emanuele II od Italije |
| Nasljednik | Vittorio Emanuele III od Italije |
| Nasljednik | - |
| Supruge | Margherita di Savoia |
| Djeca | Vittorio Emanuele III od Italije |
| Dinastija | Savoja |
| Otac | Vittorio Emanuele II od Italije |
| Majka | Adelheide Habsburg |
| Rođenje | 14. mart 1844. Torino, Kraljevina Sardinija |
| Smrt | 29. jul 1900. Monza, Kraljevina Italija |
Umberto I je za svoje vladavine uspio izvesti Italiju iz izolacije i uvesti je u Trojni savez sa Austro-Ugarskom i Njemačkom, ali ga je njegova nacionalistička i imperijalistička politika uvela u takve probleme, iz kojih se nije znao izvući, pa je zemlja upala u duboku krizu, koja je kulminirala njegovim atentatom.[1]
Biografija uredi
Nakon što je dobio potpuno vojničko obrazovanje, Umberto se za Austro-pruskog rata 1866. borio protiv Austrijanaca. U tom ratu se pokazao kao staložen i odlučan komandant koji spasio svoje trupe nakon debakla u bitci kod Custoze u junu 1866. pa su ga tadašnje novine i politička elita uzdizale u visine.[1]
Oženio se 22. aprila 1868. za daljnju rođakinju Margheritu Teresu Giovannu od Savoje. Kad im se iduće godine 11. novembra 1869. rodio sin, budući kralj Vittorio Emanuele III, to je izazvalo salve oduševljenja u zemlji, koja baš nije previše bila za monarhizam, nego je više naginjala republikanizmu.[1]
Umberto je stupio na tron 9. januara 1878., ali se svojim striktnim držanjem slova ustava i neuspjelim pokušajima da pomiri različite političke i regionalne snage u Italiji, kompromitirao kod lijevičara, koji su postali njegovi nažešći kritičari. Svejedno, nastavio je autoritativno vladati, držeći se svojih kraljevskih prerogativa koje mu je omogućavao ustav, a podršku mu je davala i njegova ambiciozna i energična žena, pod čijim je utjecajem vjerovatno bio.[1]
Uveo je Italiju u Trojni savez sa Austro-Ugarskom i Njemačkom 20. maja 1882. i sa puno žara stao naoružavati zemlju ponesen željama o obnovi velikog iperija i željom da joj pribavi kolonije po Africi, iako je tad to daleko prelazilo ograničene resurse koja je Italija tad imala.[1]
Ubrzo nakon tog otpočeo je carinski rat s Francuskom koji je 1888. doveo zemlju u velike ekonomske teškoće. Nakon tog je još poraznije odjeknuo poraz koji je njegova vojska doživila u Etiopiji za Prvog italijansko-abesinskog rata u Bitci kod Adve 1896. jer je to bio krah njegove kolonijalne politike. Nakon tog su uslijedili silni nemiri po zemlji, pritisnutoj neimaštinom, Umberto je na to odgovorio uvođenjem izvanrednog stanja 1898. Nakon tog su usljedili još veći nemiri koji su krvavo ugušeni kao onaj u Milanu. Kulminacija tog procesa bio je atentat na njega koji je izveo anarhist Gaetano Bresci.[1]
Izvori uredi
Vanjske veze uredi
| Prethodnik: | Talijanski kralj | Nasljednik: |
| Vittorio Emanuele II od Italije | Vittorio Emanuele III od Italije |