Wikipedija

Trg Svetog Marka (Venecija)

Trg Svetog Marka (talijanski: Piazza San Marco) je glavni trg u Veneciji (Italija). Prema lokalnoj nomenklaturi to je i jedini trg u gradu jer se svi ostali trgovi zbog manje veličine ne zovu piazza (trg) već campi (polja). Prostor trga je trapezoidnog oblika i dug 170 metara, omeđen objektima kao neke teatarska scene.

Trg sv. Marka
Piazza San Marco
Trg sv. Marka s bazilikom (Canaletto, 1730)
Trg sv. Marka s bazilikom (Canaletto, 1730)
Trg sv. Marka s bazilikom (Canaletto, 1730)
Mjesto Venecija
Država  Italija
Vrijeme gradnje 800. – 1100.
Tip građevine trg
Tehnički podaci
Kvadratura 14.500 m²
Koordinate: 45°26′02″N 12°20′17″E / 45.43389°N 12.33806°E / 45.43389; 12.33806
Trg sv. Marka na mapi Venecije
Trg sv. Marka
Trg sv. Marka

Za taj trg je navodno sam Napoleon rekao da je "najljepši salon Evrope". Neki osporavaju da je to zaista izrekao Napoleon i tvrde da je to zapravo izrekao pjesnik Alfred de Musset. U svakom slučaju, to je jedan od najljepših trgova na svijetu koji od ranog srednjeg vijeka "očarava svojom ljepotom i harmonijom". Danas je jedan od rijetkih velikih urbanih prostora u Evropi (i svijetu) gdje je ljudski glas jači od zvučne kulise automobila jer Venecija nema automobile.

Trg je nastao već u 9. vijeku, tada je to bio manji trg ispred stare Bazilike sv. Marka. Zbog velikog i važnog sastanka, između pape Aleksandra III i cara Fridrika I. Barbarosse u maju 1177. na kom je sklopljen Venecijanski mir. Zbog tog sastanka je trg značajno uvećan, tad je dobio današnje konture, da se dobije teren za trg, zatrpana je mala luka i kanal Batario (Rio Batario), koji su do tada razdvajali Duždevu palaču od trga.

Zvonik na trgu je odlični orijentir, a Trg sv. Marka je centralno mjesto za okupljanje u Veneciji i vrlo popularan među turistima, fotografima i venecijanskim golubovima. Trg Svetog Marka je oduvijek bio središte Venecije. U njemu su bili svi važni uredi mletačke države, tu je i sjedište nadbiskupije od 19. vijeka. Na trgu se održavaju i sa njega počinju brojne venecijanske tradicijske svečanosti (Regata Storica, Festa della Sensa, Sposalizio del Mare, Festa di San Marco).

Historija trga uredi

 
Trg sv. Marka

Današnji oblik trga je rezultat sukcesivnih proširenja i promjena koje su se zbivale vijekovima. Izvorno taj prostor bio je namijenjen za vrt, preko kojeg je išao kanal Batario, koji se nadovezivao na današnje kanale Zecca i Cavalletto. Prvobitni Knežev dvor, bio je prava utvrda s ugaonim obrambenim tornjevima, potpuno okružen kanalima a na prostoru današnjeg trga bila je mala luka za utovar i istovar robe.

Od 828. godine, kad je su dopremljene relikvije sv Marka u Veneciju i izgrađena prva bazilika sv. Marka, taj teren je počeo dobijati karakteristike središta grada.

Cijelo područje je 976. godine izgorjelo, zajedno s bazilikom i kneževim dvorom, ali je već 978. bazilika obnovljena. Današnja bazilika potječe iz 1050.-1094. godine, iz treće faze izgradnje bazilike. U tom vremenu trg je još uvijek bio omeđen kanalom Batario (koji se nalazio iza nekadašnje crkve San Geminiano) i uljevao u mali zaljev (luku) Duždeve palače (Palazzo Ducale).

Godine 1156., za vladavine 38 dužda Vitale Michielea, kanal (Rio Batario) je zatrpan, tako je dobijen prostor ispred Duždeve palače (Palazzo Ducale), današnja Piazzetta.

Za vrijeme vladavine dužda Sebastiana Ziania 1172. trg je bio dodatno proširen kako bi napravili mjesta za nove monumentalne zgrade, tada je izgrađena crkva San Geminiano na suprotnoj strani od Bazilike sv. Marka, tad su postavljena i dva velika granitna stupa (iz Konstatinopolisa) na molu, oni su označavali trijumfalni prostor sv. Marka (Marciana).

Na jedan od stupova postavljen je krilati lav, simbol sv. Marka, a na drugi je postavljen kip sv. Teodora, prvog zaštitnika Venecije. Tako je prostor podijeljen na dva kvadrata, jedan ispred bazilike, te drugi za dovršetak palače i trijumfalni pristup moru.

Nakon Četvrtog križarskog rata i osvajanja Konstatinopolisa 1204. godine, u Veneciju su dopremljena (ukradena) brda mramora i umjetničkih djela koja danas krase baziliku i trg. Tom prigodom su doveženi i konji (Cavalli di San Marco) koji su postavljeni na Baziliku sv. Marka, i grupa tetrarha koja danas resi Duždevu palaču.

Napokon, 1264. godine trg je popločen ciglama položenim po uzorku riblje kosti.

Između 1301 i 1442, na trgu se provode kontinuirani i veliki radovi, Palazzo Ducale postupno gubi svoj obrambeni karakter i dobija današnji izgled. Između 1495 i 1517 podignute su Procuratie Vecchie i Torre dell'Orologio, istovremeno je tekao postupak iseljenja svih vrtova i skladišta, koji su se još uvijek nalazili na trgu. Između 1536. i 1540. Sansovino je podignuo zgrade Biblioteke Marciane i Loggette (lođe) u podnožju zvonika. Između 1582. i 1640. podignute su Procuratie Nuove.

Na Piazzetti dei Leoncini su 1722. postavljene dvije skulpture, a 1723 trg je iznova popločen, ovaj put ne ciglama već kamenim pločama, i ornamentima od bijelog mramora, po projektu Andrea Tiralija. Konačno 1807 u vrijeme Napoleonove okupacije grada, srušena je crkva San Geminiano na sjevernoj strani trga i izgrađeno je krilo zvano Ala Napoleonica (ono je poznato i kao Kraljevska palača tj. Palazzo Reale ili Procuratie Nuovissime), time je Trgu sv. Marka dat konačni izgled.

U ranim jutarnjim satima u ponedjeljak, 14. jula 1902. zvonik sv. Marka, koji je već bio vidljivo ispucan, iznenada se srušio, istovremeno je teško oštećena Loggetta, i ugaoni dio Nacionalne knjižnice sv. Marka (Biblioteca Marciana).

Opis trga uredi

 
Tlocrt trga iz 1831.

Trg Svetog Marka zapravo se sastoji od tri dijela:

Objekti na trgu uredi

Trgom dominira Bazilika sv. Marka sa svojim odvojenim zvonikom (Campanile) i Duždeva palača koji stoji pored njega.

Objekti na trgu gledajući od; Velikog kanala (Canal Grande) (u suprotnom smjeru od kazaljke sata) su; Duždeva palača (Palazzo Ducale), Bazilika sv. Marka, Toranj sa satom (Torre dell'orologio), Procuratie Vecchie (Stari uredi), napoleonsko novo (sjeverno) krilo prokurativa, Procuratie Nuove, Zvonik bazilike Sv Marka (Campanile) s Loggettom i zgrada Nacionalne knjižnice sv. Marka (Biblioteca Marciana). Dobar dio prizemlja Prokurativa danas (ali i jučer) zauzimaju kavane i trgovine, među kavanama su svakako najpoznatije (i jedine) Caffè Florian i Gran Caffè Quadri. U gornjim katovima Prokurativa smješteni su muzeji Correr i Arheološki muzej. Zgrada Zecca (mletačka kovnica) nalazi se iza Nacionalne knjižnice sv. Marka (Biblioteca Marciana) na rivi Canala Grande.

Za vrijeme francuske okupacije Venecije iz 1797, Napoleon je pretvorio južno krilo prokurativa (Procuratie Nuove) u vlastitu rezidenciju. On je dao izgraditi novo sjeverno krilo prokurativa, kojim je trg vizualno zatvoren istim tipom objekta, zbog tog proširenja, srušena je Crkva sv. Geminiana, koju je izgradio Jacopo Sansovino. Novo krilo prokurativa (Ala Napoleonica) projektirao je Giuseppe Soli 1810. godine. Napoleonski dodatak prokurativama, je zadnji objekt podignut na Trgu sv. Marka, ne računajući zvonik koji se srušio 1902. te je obnovljen u skladu sa svojim izvornim oblikom 1912. godine.

Trg Svetog Marka bio je inspiracija za mnoge druge javne površine širom Evrope i svijeta, Bajamontijeve Prokurative su preslika Trga Svetog Marka, arhitekt Minoru Yamasaki imao je na umu Trg Svetog Marka kad je projektirao trg J. Austin Tobin u srušenom World Trade Centru u New Yorku (11. septembar 2001).

Popločenje trga uredi

Trg Svetog Marka bio je popločen već krajem 12. vijeku sa ciglama slaganim poput riblje kosti. Svijetle kamene trake, prekidale su taj uzorak i tekle su paralelno s uzdužnom osi trga. Te svijetle uzdužne kamene trake su vjerojatno koristile pri postavljanju klupa za tržnih dana i organiziranje čestih svečana procesija. To originalno popločenje trga može se vidjeti na slikama iz kasnog srednjeg vijeka, sve do renesanse, poput slike Procesija na trgu sv. Marka Gentilea Bellinija iz 1496. godine. Godine 1723. cigle su zamijenjene sa složenijim geometrijskim opločenjem kojeg je projektirao venecijanski arhitekt Andrea Tirali.

Danas malo znamo o što je bila misao vodilja kojom se Tirali vodio kod projektiranja tog uzorka. Neki misle da je uzorak isto tako korišten kao markacija za organizaciju prostora trga, kad se on pretvarao u tržnicu na otvorenom. Drugi su pak mišljenja da je Tirali bio inspiriran orijentalnim sagovima, koji su tad bili vrlo popularni i vrlo luksuzni predmeti u Veneciji. Popločenje je bilo napravljeno od uzorka koji se sastojao od jednog polja tamnog kamena, vulkanskog trahita i bijelog istarskog kamena sličnog travertinu. Kvadrati od dijagonalno postavljenih blokova bili su zamjenjeni pravokutnim i ovalnim geometrijskim uzorcima. Kvadrati su se smanjivali prema središtu trga, gdje su postavljene cijevi ispod plohe trga za odvodnju oborinskih voda. Uzorak je vizuelno povezivao glavni portal Bazilike sv. Marka sa sredinom trga.

Novo opločenje trg je povisilo za skoro jedan metar, time su otklonjene poplave (tada) a dobijen je i prostor za postavljanje kanalizacijskih cijevi kojima su oborinske vode odvođene do Velikog kanala (Canal Grande). Godine 1890. temeljito je obnovljeno kameno opločenje trga zbog oštećenja koja su bila velika (rupe i ispucali kameni blokovi). Novi dizajn opločenja vjerno je slijedio Tiralijev, samo što su potpuno odbačeni ovali, a odstranjeni su i zapadni rubovi.

Piazzetta uredi

 
Pogled na Piazzettu San Marco, iz Bazilike sv.Marka

Piazzetta (doslovno prevedeno: trgić) je dio Trga sv. Marka, to je prostor između Duždeve palače i Nacionalne knjižnice sv. Marka (Biblioteca Marciana) arhitekta Jacopa Sansovina. U tom dijelu trg je otvoren prema laguni i Canal Grandeu, na njemu se nalaze i dva velika bizantska kamena stupa (donešena iz Konstatinopolisa) na čijim se vrhovima nalaze kipovi dva venecijanska pokrovitelja, sv. Marka i Teodora, koji stoje na rivi, pored vode kanala. Na jednom je kip lava simbol sv. Marka a na drugom je kip sv. Teodora iz Amesije, Santodaro kako ga zovu Venecijanci, koji stoji na svetom krokodilu iz Egipta, on je bio prvi zaštitnik grada. Ova dva stupa su označavali neku vrst vrata za službeni ulazak u Veneciju, kad nije bilo službenih gostiju u gradu, kockanje je bilo dopuštenu u prostoru između stupova. To je također bilo mjesto za javna smaknuća u Veneciji.

Od 1480. godine postavljena su tri brodska jarboli na rivi Piazzette. Na njima se vijore zastave sv. Marka za venecijanskih svetkovina i blagdana. Prekoputa malog zaljeva (Bacino di San Marco) nalazi se Punta della Salute (Rt od Zdravlja) na njoj se nalazi Santa Maria della Salute, lijepa crkva arhitekta Baldassarea Longhene, te zgrada Dogana di mare (Zgrada Carine).

Poplave na trgu uredi

Trg sv. Marka je najniža točka na otoku Venecija, zbog tog je prvi dio grada koji poplavi za vrijeme visokih voda (Acqua Alta), pojava za olujnih nevera s Jadrana, ili za učestalih i jakih kiša (u jesen ili proljeće). Tad kanalizacioni sustav ispod trga, umjesto da odvodi vode sa plohe trga u Veliki kanal, radi potpuno obrnuto odnosno dovodi vode iz kanala (koje su više) na plohu trga (koji je tad niži).

Znamenitosti i muzeji smješteni na trgu uredi

Galerija slika starih majstora koji su oslikali trg uredi

Bibliografija uredi

  • Piazza San Marco. l'architettura la storia le funzioni, Venezia: Marsilio Editori 1970, 1982
  • Janson, Alban & Thorsten Bürklin. (2002). Auftritte Scenes: Interaction with Architectural Space: the Campi of Venice. Basel: Birkhauser. ISBN 3-7643-6585-4
  • Lien Barbara.(Svibanj 2005). The Role of Pavement in the Perceived Integration of Plazas: An Analysis of the Paving Designs of Four Italian Piazzas. unpublished M.S.thesis. Washington State University Department of Horticulture and Landscape Architecture.PDF

Vanjske veze uredi

Izvor: https://sh.wikipedia.org/w/index.php?title=Trg_Svetog_Marka_(Venecija)&oldid=41366443