Tarnów
Tarnów je grad 108,470 stanovnika[1]u Malopoljskom vojvodstvu.
Tarnów
| |
|---|---|
 | |
| Koordinate: 50°0′N 20°59′E / 50.000°N 20.983°E | |
| Država |  Poljska
|
| Vojvodstvo | Malopoljsko |
| Povjat | Tarnów |
| Vlast | |
| - gradonačelnik | Roman Ciepiela |
| Površina | |
| - Ukupna | 72.4 km²[1] |
| Visina | 209[1] |
| Stanovništvo (2019.) | |
| - Grad | 108,470[1] |
| - Gustoća | 1,499 stan. / km²[1] |
| Vremenska zona | UTC+1 (UTC+2) |
| Poštanski broj | 33-100–33-110[1] |
| Pozivni broj | 14[1] |
| Karta | |
  Tarnów Pozicija Tarnówa u Poljskoj | |
Geografske karakteristike uredi
Tarnów leži na obroncima Zapadnih Karpata na ušću rijeke Białe u Dunajec, na trasi željezničke pruge Krakov - Szczecin, udaljen 97 km sjeverozapadno od svog Lavov.
Historija uredi
Prvi pisani izvor u kom se spominje naselje Tarnów je iz 1124., a drugi iz 1308. (ili 1309.).[2]
Tarnów je status grada dobio 7. marta 1330. od poljskog kralja Vladislava Lokieteka sa istim privilegijama kao i kraljevski Krakov.[2]
Grad je već sredinom 15. vijeka bio opasan bedemima, a od 1467. ima i kanalizaciju. Početkom 16. vijeka grad je imao oko 1.200 stanovnika i 200 kuća unutar bedema.[2]
Brojni požari i epidemije uništili su materijalnu supstancu grada, a nakon Drugog nordijskog rata i švedske invazije u oktobru 1655. Tarnów je od 2000 stanovnika koliko je imao krajem 16. vijeka spao na 768.[2]
Od 1772. nakon Prve podjele Poljske je dio austrijske Galicije. Paradoksalno je da je za habsburške vladavine doživio najveći prosperitet, jer je postao administrativni centar okruga, a od 1785. i biskupije.[2]
Pravi uzlet ima od druge polovice 19. vijeka, kad je 1852. povezan sa Krakovom željezničkom prugom, tako da je 1870. imao 21.779 stanovnika i bio treći po veličini u Galiciji nakon Lavova i Krakova.[2]
Nakon Prvog svjetskog rata otkad je Poljska nezavisna 1927. počela je izgradnja velike tvornice Dušičnih gnojiva koja je pretvorila Tarnów u industrijski grad. Neposredno prije izbijanja Drugog svjetskog rata Tarnów je imao gotovo 40 000 stanovnika, od tog polovicu Židova. Željeznička stanica u Tarnówu bila je 26. augusta 1939. meta Bombaškog napada, u kom je poginulo 20, a ranjeno 35 ljudi. U istrazi je ustanovljeno da je isplaniran u Trećem Reichu.[2]
Za Drugog svjetskog rata većina Židova je pobijena, njihov progon počeo je 1940. kad je odvedena prva grupa od 728 ljudi u Auschwitz, a kulminacija je bila 1943. kad je uništen geto i pobijena većina preostalih.[2]
Nakon Drugog svjetskog rata između 1975.-1997. Tarnów je bio administrativni centar vlastitog vojvodstva, pa se proširio na nove kvartove; Jasna, Rzędzin, Falklandy.[2]
