Sumnjivo lice
Sumnjivo lice je drama srpskog pisca Branislava Nušića, pisana između 1887. i 1888. godine. Prvi put je izvedena u beogradskom Narodnom pozorištu 29. maja 1923. godine. Roman se na komičan način bavi korumpiranim stanjem državnih činovnika u Srbiji i uticajem dinastije Obrenović, što je i uticalo na odluku Milorada Šipčanina, direktora Narodnog pozorišta, da delo ne uvrsti u repertoar.
Izvođenje i objavljivanje uredi
Premijera Sumnjivog lica odigrala se 29. maja 1923. godine. Branislav Nušić je sredinom 1920. godine napisao predgovor u kom je istakao da je delo nastalo između 1887. i 1888. godine, ali da ono nije prihvaćeno od tadašnjeg upravnika Narodnog pozorišta, Milorada Šipčanina. I pored toga što je Milorad pozitivno ocjenio djelo, ono nije uvršteno u repertoar. Razlog tome je pominjanje vladajuće dinastije Obrenović u lošem kontekstu. Nakon političkog prevrata u zemlji i promjene dinastije, Branislav je predao rukopise tadašnjem upravniku pozorišta Nikoli Petroviću. Pored toga što su mu se dopali i što je čestitao Nušiću na komediji, Nikola nije prihvatio djelo zbog bojazni od političke reakcije.
Ubrzo je smenom Petrovića, za upravnika Narodnog pozorišta u Beogradu postavljen Branislav Nušić. Tokom dvogodišnjeg upravljanja suočio se sa iskušenjem da prihvati svoje djelo, ali je od toga ubrzo odustao, smatrajući da treba da posluša savjete Milorada Šipčanina.
Pred sam početak Velikog rata, Nušić se nalazio u Makedoniji kao upravnik pozorišta u Skoplju. Uputio se ka Prištini, ne bi li se dalje preko Prizrena i Albanije evakuisao. Sve svoje bilježnice i većinu nedovršenih djela ostavio je u Skoplju. Pošto je put od Prištine do Prizrena morao da se prepješači, Branislav je morao da odbaci dio svojih rukopisa kako bi smanjio teret. Među bačenim stvarima našao se i rukopis Sumnjivog lica. U Prizrenu je preostala djela dao na čuvanje Srpkinji, koja je papire sakrila ispod tavanskog patosa. Odmah po završetku rata 1918. Nušić se vraća u Skoplje i saznaje da su bugarski vojnici pronašli njegova skrivena djela u Prizrenu i spalili ih. Ubrzo potom, poslao je svoju suprugu Darinku u Prištinu kako bi pronašla grob njegovog oca koji je umro za vreme okupacije. Prolazivši starim ulicama, ženu je spazila bivša najamnica kod kojih su Nušići stanovali. Tom prilikom joj je saopštila da je sačuvala svu pobacanu dokumentaciju, među kojima je bila i drama Sumnjivo lice.
Po obnovi ratom srušenog pozorišta, upravnik Milan Grok je tokom svog trećeg mandata uvrstio Branislavljevo Sumnjivo lice u repertoar. Djelo je doživjelo veliku popularnost i više repriza u nekoliko pozorišta.
Radnja uredi
Predstavnici tadašnje vlasti bili su koristoljubivi i podmitljivi poslušnici koji su oko sebe skupljali ljude koji su im slični i bili spremni da učine sve kako bi sačuvali svoj položaj. Kapetan Jerotije je bio “karijerista”, glup i ograničen čovek koji je volio da čita tuđa pisma. Hvatanje sumnjivog lica za njega je bio način da obezbjedi napredovanje u službi, iako to nije zaslužio, jer je bio kukavica i loš državni činovnik. Kapetanovi pomoćnici se nisu mnogo razlikovali od njega. Pisar Vića je bio ulizica, prepotentni i bezobrazni čovjek koji se preko državne službe obogatio, a Žika neobrazovan čovjek i notorna pijanica. Ponašanje Jerotija i Viće tokom istrage, način hapšenja i saslušanje nedužnog mladića pokazuju najbolje kakva je bila vlast u tadašnjoj Srbiji. Saznavši ko je sumnjivo lice i kakve su njegove namjere, Jerotije je doživio lični poraz i veliku sramotu, ali ga to nije spriječilo da učini sve kako bi zaštito sebe i ostao na vlasti. Dovoljno je bilo samo da smisli priču i optuži osobu na položaju nižem od svoga.
Glavna lica uredi
- Jerotije Pantić
- Vića
- Žika
- Marica i Đoka
- Anđa - kapetanova supruga
- Gazda Miladin
- Gazda Spasa
- Aleksa Žunić
- Tasa i Milisav - pisari
- Joca - pandur
Filmska adaptacija uredi
Predrag Dinulović i Sofija Soja Jovanović su 1954. godine napisali scenario i radili na režiji istoimenog filma sa motivima Nušićeve komedije.