Slobodna Država Oranje
| ||||||||||||||||||||||||||||||||
.svg){kind=small}
Slobodna Država Oranje (holandski: Oranje-Vrijstaat, afrikaans: Oranje-Vrystaat, engleski: Orange Free State), bila je burska republika u Južnoj Africi koja je egzistirala od 1854. do kraja Drugog burskog rata - 1902.
Slobodna Država Oranje prostirala se po unutrašnjoj visoravni - Highveld, između rijeke Oranje (po kojoj je dobila ime i koja je bila južna granica države), i rijeke Vaal, koja je bila sjeverna granica, prema burskoj Južnoafričkoj Republici -Transvaal. Slobodna Država Oranje je sa istoka graničila sa britanskom kolonijom Natal i Lesotom, a sa juga i zapada sa Kolonijom Rt dobre nade. [1]
Nakon odlučujućih pobjeda u Drugom burskom ratu Britanija je anektirala Slobodnu Državu Oranje - 1902.
Prijestolnica Slobodne Države Oranje bio je Bloemfontein osnovan 1846., koji je od 1848. do 1854. bio glavni grad britanske kolonije Suverena rijeka Oranje.
Historija uredi
Osnivanje uredi
Prije dolaska prvih evropskih kolonista u te krajeve krajem 18. vijeka, na tom područje živjela su Tswane polunomadska bantu plemena. Početkom 19. vijeka, agresivni Zuluji su u brojnim vojnim kampanjama rastjerali Tswane, tako da su se nakon njih u taj opustjeli kraj naselila plemena Basotho i Griqua. [1]Istovremeno u te krajeve počeli su se naseljavati i Buri, njihov pravi veliki migracioni val zvan Veliki put (Groot Trek) počeo je nakon 1836. kod su brojni Buri napustili britanske kolonije traživši mjesto za život preko rijeke Oranje.[1] Britanci su 1848. anektirali teritorij između rijeka Oranje i Vaal i osnovali svoju koloniju Suverenu rijeku Oranje unatoč otpora burskog generala Andriesa Pretoriusa. Britanske ambicije da izgrade uredno upravljanu koloniju, rasplinule su zbog sukoba sa plemenima Basotho tako da su se oni povukli 1854. Nakon Mirovne konferencije održane u Bloemfonteinu 23. februara 1854., Britanija se odrekla svog suvereniteta nad tim teritorijem, pa su Burski kolonisti osnovali svoju samostalnu republiku Slobodnu Državu Oranje. [1]
Život u Slobodnoj Državi Oranje uredi
Politička struktura ove burske republike bila je kombinacija tradicionalnih burskih institucija s tada modernim holandskim i američkim ustavnim teorijama. Vrhovno zakonodavno tijelo bio je jednodomni parlment - Volksraad (holandski: Narodno vijeće) u koji su mogli biti izabrani samo bijeli odrasli muškarci, po tome je ona bila čvrsti pobornik apartheida, odnosno politike stroge rasne segregacije. Izvršnu vlast obavljao je direktno izabrani predsjednik sa svojom vladom. [1]
Tokom prvih nekoliko godina postojanja Slobodna Država Oranje, bila je zauzeta stalnim ratovima sa plemenima Basotho zbog teritorija na istoku republike. Na kraju su Buri uspjeli zauzeti dio njihova teritorija i sklopiti Mirovni ugovor sa njima 1869. kojim je definirana granicu između njih i njihove države Lesoto. To je provedeno za vrijeme vladavine sposobnog Johannesa Branda koji je bio četvrti predsjednik Slobodne Države Oranje od 1864. do 1888. Republika je napredovala pod njegovom vladavinom, tad je izgrađena i željeznička pruga do britanske Kolonije Rt dobre nade - 1890. [1]
Nakon neuspjele Jamesonove bune u Transvaalu 1895., koju je inicirao Cecil Rhodes tadašnji premijer Kolonije Rt dobre nade i Slobodna Država Oranje je sve više bila uvučena u bursko - britanski sukob koji je na kraju doveo do Drugog burskog rata (1899-1902). [1]U tom ratu se Slobodna Država Oranje zajedno sa bratskom Južnoafričkom Republikom - Transvaal, s kojom je imao obrambeni savez, borila protiv Britanskog Carstva carstva, Južnoafrička Republika - Transvaal,. Pod vodstvom predsjednika Martinusa Steyna i Christiaana de Weta, Slobodna Država Oranje je odnijela neke od najvećih pobjeda protiv britanske vojske, ali nakon velikih britanskih pojačanja od 1900 dvije burske republike su u konačnici morale izgubiti. [1]
Kraj Južnoafričke Republike uredi
Nakon što su britanske snage okupirale Bloemfontein - 1900., Slobodna Država Oranje anektirana je u Britansko Carstvo kao Kolonija rijeka Oranje. Buri su se nastavili boriti još pune dvije godine, sve do 31. maja 1902. kad je potpisan Mirovni ugovor u Vereenigingu, time je i formalno završila egzistencija Slobodne Države Oranje i Južnoafričkom Republikom - Transvaal. [1] Kolonija rijeka Oranje je 1910. ušla u sastav novosnovanog britanskog dominiona Južnoafrička Unija, kao jedna od njezine četiri provincije pod imenom - Provincija Slobodna Država Oranje. [1]