Wikipedija

Santovo


Koordinate: 45° 57' 49″ SGŠ 18° 56' 13″ IGD

Santovo (mađ. Hercegszántó), je selo južno od Baje, u županiji Bač-Kiškun u Republici Mađarskoj. Po poslednjem popisu iz 2001. godine selo ima 2.329 stanovnika. Od njih su nabrojniji Mađari, zatim Šokci i Srbi.

Santovo
mađ. Hercegszántó

Granični prelaz „Santovo“, naspram graničnog prelaza „Bački Breg“
Granični prelaz „Santovo“, naspram graničnog prelaza „Bački Breg“

Grb
Osnovni podaci
Država  Mađarska
Region Regija velike južne ravnice
Županija Bač-Кiškun
Stanovništvo
Stanovništvo 2085
Gustina stanovništva 30,4 st./km²
Položaj
Koordinate 45°56′49″N 18°56′13″E / 45.947°N 18.937°E / 45.947; 18.937
Vremenska zona UTC+1, leti UTC+2
Površina 68,55 km²
Santovo na karti Mađarske
Santovo
Santovo
Santovo na karti Mađarske
Ostali podaci
Poštanski kod 6525
Pozivni broj 79
Veb-strana www.hercegszanto.hu

Geografske odlike uredi

Naselje Santovo nalazi u najsevernijem, mađarskom delu Bačke. Santovo je najniže (nadmorska visina) naselje u Mađarskoj na Dunavu. Na 2,5 kilometra je od srpske granice. Uz selo nalazi se istoimeni granični prelaz sa republikom Srbijom, a na srpskoj strani je granični prelaz Bački Breg. Površina seoskog atara je 68,55 km².

Naselje se nalazi na terasi iznad reke, od koje je deli močvara Karapandža. Karapandža (mađ. Karapancsa) je deo atara Santova i deo nacionalnog parka Dunav-Drava, koji obuhvata močvare na krajnjem jugu toka Dunava kroz Mađarsku.

Selo je odavno poznato po prisutnosti srpske manjine, nekada znatno brojnije, ali i dalje prisutne (oko 5-6% stanovništva). U selu postoji velika srpska pravoslavna crkva. Mesni Srbi i danas verno čuvaju svoj jezik i običaje. Pored Srpske pravoslavne crkvene opštine postoji i mesna Srpska manjinska samouprava.

Istorija uredi

Selo se pod današnjim nazivom prvi put spominje 1419. godine. U 18. veku selo se spominje kao šokačko, rimokatoličke veroispovesti. 1736. Santovo je bilo šokačko selo na čelu sa knezom Jankom Jakšićem, koji je učestvovao na srpskom narodno-crkvenom saboru u Somboru.

Krajem 19. veka u mađarskom delu Habzburške monarhije sprovođena je intenzivna mađarizacija nemađarskog stanovništva. Tada se desio veoma zanimljiv događaj u Santovu. 1899. U godini kada su Mađari slavili hiljadugodišnjicu dolaska u Panoniju 1896. godine kod propovedi u mesnoj rimokatoličkoj crkvi koja je izgrađena 1752. godine u čast Velike Gospe, pop Janoš Batori (mađ. Bátori János) (pomađareni Bunjevac, Ivan Burnać, rodom iz Čonoplje) dotada korišćen šokački govor zamenio je mađarskim, što je izazvalo burnu reakciju mesnog šokačkog stanovništva.

Predvodnici narodnog bunta Jaša Prodanov, Živko Velin i Šandor Andrin otišli su u Kalaču (mađ. Kalocsa) kod biskupa Đerđa Časke (mađ. Császka György) da im se vrati pravo na upotrebu njihovog maternjeg jezika u mesnoj crkvi. Nisu uspeli u svome poduhvatu. Kasnije su potražili i kardinala Kološa Vasarija (mađ. Vaszary Kolos) u Budimpešti, pa čak i papskog nuncija u Beču, bez ikakvog uspeha. Santovčani su tada zatražili pomoć od somborskog srpsko-pravoslavnog paroha Ljubomira Kupusarevića koji je prosledio njihovu molbu za prelazak u pravoslavlje episkopu bačkom Germanu Opačiću. Veliku ulogu pre prelaska Santovčana odigrali su pored Kupusarevića i somborski učitelj Stefan Ilkić i pravnik Petar Cvetković.

Ogorčenje je bilo toliko da je dana 12. marta 1899. godine 1200 rimokatoličkih Šokaca prešlo u pravoslavlje. Prelazak su obavili sveštenici Ljubomir Kupusarević, Đura Strajić, Mihajlo Milovanović, Stevan Mihaldžić, Milan Boberić, Milosav Popović, Branislav Poštić, Milutin Gavrilović, Žarko J. Popović i đakon Georgije Pavković. Prelazak Santovaca je u listu Karlovačke mitropolije Srpski Sion pozdravio i patrijarh Georgije Branković. Događaje u Santovu pomno je pratila i tadašnja srpska štampa u Ugarskoj: Branik, Zastava, kalendar Orao, a takođe su opširno izveštavali i budimpeštanski listovi Eđeterteš (mađ. Egyetértés), Mađarorsag (mađ. Magyarország) i Pešter Lojd (nem. Pester Lloyd).

Srpska pravoslavna crkva podignuta je u čast Rođenja Presvete Bogorodice (Mala Gospojina) i osvećena 30. septembra 1900. godine. Hram je osvetio episkop Mitrofan Šević u pratnji mesnog paroha Žarka Popovića, protosinđela Georgija Vidickog i prote Ljubomira Kupusarevića. Hram je izgrađen po nacrtima arhitekte Momčila Tapavice. Ikonostas je prenet iz sentandrejske Opovačke crkve. Ikonostas je delo nepoznatog ukrajinskog ikonopisca iz 1746. godine. Plac za srpsku crkvu i školu platio je patrijarh Georgije Branković. O ovom jedinstvenom događaju u Santovu, srpski književnik iz Mađarske Dragomir Dujmov je 2006. objavio roman "Raskršće".

U Santovu je ispevana balada o Rodoljubu i Anici povodom tragične ljubavi dvoje mladih. O događaju koji se zbog verske netrpeljivosti desio 14. aprila 1929. napisali su pesmu o Rodoljubu Lukiću i Anici Mandić Matija Šišković (srpska varijanta) i Miša Jelić (šokačka varijanta).

Posle Prvog svetskog rata jedan deo srpskog stanovništva se iselio u srpske delove novoformirane Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca.

Za Santovo je vezan i jedan nemio događaj, koji pokazuje odnos Hortijevih vlasti u Mađarskoj prema mesnim Srbima u toku Drugog svetskog rata. Tada su pripadnici mađarske policije usmrtili mesnog pravoslavnog jereja Miloša Apića (12. aprila 1941. godine).

Poznate osobe uredi

Zanimljivosti uredi

Novinar i književnik János Csuka u svom djelu "A délvidéki magyarság története 1918-1941" je naveo, i to po imenima, izaslanika Bunjevaca, koji su sudjelovali 22. rujna 1919. Mirovnoj konferenciji u Parizu [1], a među njima je bio i izaslanik i iz ovog sela.

U Santovu je postavljen najveći Gospin kip na svijetu [2]. Kip je rađen po milodaru Sándora Vöőa.

Reference uredi

  1. ↑ Hrvatski glasnik br. 44/2006 Arhivirano 2012-01-21 na Wayback Machine-u Leksikon podunavskih Hrvata   (PDF)
  2. ↑ Radio Croatica[mrtav link] Najveći Gospin kip na svijetu u Santovu , 28. rujna 2008.

Spoljašnje veze uredi

Izvor: https://sh.wikipedia.org/w/index.php?title=Santovo&oldid=41853822