Samarra

Ovaj članak je posvećen gradu u Iraku. Za istoimeni grad u Rusiji v. Samara

Sāmarrā (سامراء) je grad u Iraku (34°11′54.45″N, 43°52′27.28″E). Nalazi se na istočnoj obali Tigrisa u Guvernatorat Salah ad Din, 125 km sjeverno od Baghdada, a prema procjenama iz godine 2002. imao je 201.700 stanovnika.

Karta pokazuje položaj Samarre kraj Bagdada

Srednjovjekovni islamski pisci su vjerovali da naziv “Samarra” dolazi od arapskog izraza “Sarre men ra’a” što znači “Radost za sve koji vide”. To je, međutim, samo narodna predaja koja nema veze s historijskim podacima.

Drevna Samarra

Iako je današnje arheološko nalazište prekriveno glinenim opekama prilično široko, u drevnim vremenima je oblast današnje Samarre nije bila gusto naseljena, s izuzetkom kalkolitske Samarske kulture (cca 5500–4800. pne.) koju odlikuje bogato nalazište Tell Sawwan, gdje dokazi o navodnjavanju —uključujući lan— ukazuju na postojanju prosperitne sjedilačke kulture s visoko razvijenom društvenom strukturom. Kultura je najpoznatija po finoj grnčariji ilustriranoj s prizorima životinja i ptica, te geometrijskim oblicima na tamnoj pozadini. Taj kasnije prilično rašireni oblik grnčarije, jedan od prvih koji se proširio na veliku oblast, je jedan od prvih koji je postao jedinstven za cijeli Drevni Bliski Istok, a njegovi prvi tragovi potječu upravo iz Samarre. Samarrska kultura bila je prethodnicom mezopotamske kulture iz ubaidskog perioda.

Grad Sur-marrati, ponovno osnovan od strane Senaheriba godine 690. pne., prema steli u baltimorskoj Walters Art Gallery, se često povezuje s utvrđenim asirskim nalazištem al-Huwaysh, na obali Tigrisa nasuprot današnje Samarre.

Drevni toponimi za Samarru koje spominje Arheološki pregled Samarre su: grčki: Souma (Ptolemej V.19, Zosim III, 30), latinski: Sumere, tvrđava spomenuta prilikom povlačenja vojske Julijan Apostat godine 364. (Amijan Marcelin XXV, 6, 8), i sirijski Sumra (Hoffmann, Auszüge, 188; Michael the Syrian, III, 88), opisan kao selo.

Veće naseljavanje je omogućeno otvaranjem Qatul al-Kisrawija, sjevernog produžetka kanala Nahrawan koji je dovodio vodu Tigrisa u oblast Samarre, što se po Yaqutu (Mu`jam v. "Qatul") pripisuje sasanidskom kralju Khosrau I Anushirvanu (531–578). Da bi se proslavio dovršetak izgradnje, komemorativni toranj (današnji Burj al-Qa'im) je sagrađen na južnom rukavcu južno od Samarre, a palača s "rajem" ili zagrađenim parkom za lov je sagrađena na sjevernom rukavcu (današnji Nahr al-Rasasi) u blizni al-Daura. Dodatni kanal, Qatul Abi al-Jund, je prokopan od abasidskog kalifa Harun al-Rashida, i proslavljen izgradnjom planskog grada u oblliku osmerokuta (moderni Husn al-Qadisiyya), koji se zvao al-Mubarak, a koji je nedovršen i napušten godine 796.

Abasidska prijestolnica

Godine 836. su turski i armenski robovi-vojnici u službi abasidskog kalifata - poznati kao Mameluci- podsticali građane Baghdada na nemire. Kalif Al-Mu'tasim je zbog toga krajem iste godine prijestolnicu kalifata premjestio iz Baghdada u novi grad Samaru.

Do tog vremena je pred-islamsko naselje već bilo zamijenjeno novim gradom osnovanim 833. Samara će ostati prijestolnicom muslimanskog svijeta do godine 892. kada se Baghdad ponovno postao prijestolnicom pod al-Mu'tamidom. Al-Mu'tasim'sov nasljednik al-Wathiq je Samaru razvio u trgovačko središte, a još više se razvila pod kalifom Al-Mutawakkilom.

Potonji je potakao izgradnju Velike džamije Samarre sa spiralnim minaretim ili malwiyahom, a koja je izgrađena 847. Također je sagradio parkove i palaču za svog sina Al-Mu'tazza. Pod vlašću Al-Mu'tadida, abasdiska prijestolnica je ponovno postao Baghdad a Samarra ušla u period dugotrajnog nazadovanja, koje je postalo još veće nakon što se u 13. vijeku promijenio tok Tigrisa.

Značaj za islamski svijet

U gradu se također nalazi Džamija Al Askariya, koja sadrži mauzoleje Ali al-Hadija i Hasan al-Askarija, desetog i jedanaestog šijitskog imama, isto kao i oltar Muhammad al-Mahdija, poznatog kao "Skriveni Imam", koji je dvanaest i posljednji imam šijita. Zbog toga je Samarra postalo važno središte za šijitska hodočašća. Uz to su Hakimah Khatun i Narjis Khatun, rođake Proroka Mohameda i šijitskih imama, koje podjednako štuju i sunitski i šijitski muslimani, pokopane u toj džamiji, što je čini jedno od najvažnijih mjesta kako za šijite i sunite.

Arheološko mjesto Samara
Svjetska baština – UNESCO
Irak
Registriran:	2007
Vrsta:	Kulturno dobro
Mjerilo:	ii, iii, iv
Ugroženost:	no
Referenca:	UNESCO

Svjetska baština

Samara je proglašena Svjetskom baštinom UNESCO-a na 40. sjednici komiteta UNESCO-a 10. decembra 2007. godine u Parizu, Francuska.

Moderno doba

U 20. vijeku je Samarra dobila novu važnost kada je izgradnjom brane na rijeci izgrađeno jezero i tako spriječene česte poplave Baghdada nizvodno. Zbog brane su mnogi stanovnici u okolici bili prisiljeni preseliti se u grad i tako povećati broj njegovih stanovnika.

Samarra je ključni grad provincije Salahuddin, koja predstavlja važan dio tzv. Sunitskog trokuta gdje su pobunjenici bili prilično aktivni od završetka američke invazije na Irak godine 2003. Iako je Samarra poznata po svetim mjestima za šijite, uključujući grobove nekoliko šijitskim imamom, gradom dominiraju suniti. To je izazvalo napetosti, pogotovo nakon američke invazije Iraka. 22.2. 2006, zlatna kupola džamije Al Askari bila je uništena u bombaškom napadu, što je izazvalo vjerske nerede širom zemlje koji su odnijeli stotine života. Nijedna organizacija nije preuzela odgovornost za napada, ali se vjeruje da iza njega stoji Mudžaheinsko vijeće Shure, ili njime bliske grupe.

16.3. 2006 Vojska SAD je u Samarri ([1]) "najveći zračni desant" od invazije, zvan Operacija Swarmer, kome je svrha bila uništiti "pobunjenička uporišta" u rijetko naseljenoj oblasti sjeverno od Samarre a za koju se vjeruje (npr. [2]) da nije bila ništa drugo do vježba u propagandne svrhe.

Povezano

• Popis naselja u Iraku

Vanjske veze

Samarra na Wikimedijinoj ostavi

• Samarra Archaeological Survey
• Ancient Near East:Samarra Culture
• Bruce Owen, "Samarra Outline" An outline of features of DSamarran Culture
• http://i-cias.com/e.o/samarra.htm Arhivirano 2010-03-22 na Wayback Machine-u
• Appointment in Samarra Arhivirano 2006-03-14 na Wayback Machine-u
• Destruction of Askari Mosque Arhivirano 2006-08-24 na Wayback Machine-u