Rodos (grad)
Koordinate: 36° 26′ SG Š, 28° 13′ IGD
| Rodos Ρόδος | |
|---|---|
| Periferija (περιφέρεια) |
Peloponez |
| Prefektura (νομός) |
Dodekanez |
| Geografske koordinate | 36°43' S, 28°22' I |
| Nadmorska Visina | 0-25 m |
| Stanovništvo | 53.709 ([[2001]]) |
| Površina | 19,48 km² |
| Gustina naseljenosti | 2.757/km² |
| Poštanski fah | 851 00 |
| Oblasna oznaka | 22410 |
| Auto oznaka | PO,PK |
Rodos (grč.: Ρόδος) je najveći grad na istoimenom ostrvu u Grčkoj na jugoistoku Egejskog mora. Grad je upravno sedište Periferije Južni Egej i prefekture Dodekanez, kao i najvažnije mesto ostrvlja Dodekanez.
| Srednjovjekovni grad Rodos | |
|---|---|
 Svjetska baština – UNESCO | |
 | |
 Grčka | |
| Registriran: | 1988. |
| Vrsta: | Kulturno dobro |
| Mjerilo: | ii, iv, v |
| Ugroženost: | no |
| Referenca: | UNESCO |
Rodos je poznat po jednom od sedam svetskih čuda, Kolosu sa Rodosa. Danas je Rodos poznato turističko letovalište u istočnom Sredozemlju.
Prirodni uslovi uredi
Grad Rodos se nalazi u krajnje severoistočnom delu ostrva Rodos, na mestu gde se ostrvo najviše približava maloazijskoj obali Turske. Grad je smešten na istočnoj strani ostrva Siros u omanjem zalivu, gde se nalazi stara gradska luka. U gradu i njegovoj blizini postoje lepe peščane plaže.
Klima u Rodosu je sredozemna sa dugim i toplim letima i blagim i ne toliko kišovitim zimama. Manjak padavina nadoknađuje se obilnim podzemnim izvorima vode (blizina kopna), pa je grad pun parkova i "zelenih oaza".
Istorija uredi
Rodos je naseljen još tokom neolita. U 16. veku pne. dolazi do otkrivanja ostrva od strane Krićana. U 11. veku pne. ostrvo naseljavaju Dorci i pod njima počinje procvat ostrva. Tokom Persijskog rata Rodos se našao na udaru Persije, ali se odbranio uz pomoć Atine. Zbog toga je on 478, g, pne. prišao Delskom savezu i ostao u njemu do 404. g. pne. Međutim, tokom Peloponeskog rata Rodos je bio neutralan. Posle raskida sa Atinom Rodos se potpuno osamostalio i potpuno ujedinio. Postepeno je jačao i posle smrti Aleksandra Makedonskog Rodos prerasta u važno privredno i kulturno središte poznatog dela sveta. Posebno je postao poznat po kao stecište naučnika i umetnika.
164. g. Rodos je pao u ruke starog Rima i uskoro postao mesto školovanja dece poznatih i bogatih Rimljana. Vekovima je Rodos zadržavao reputaciju "najnaprednijeg" grada grčkog prostora. Podelom carstva Rodos je pripao Vizantiji, u okviru koje će ostati do 672. g. kada su ga okupirali Arabljani. U 11. veku pšonovo ga oslobađaju Vizantinci, ali već 1309. godine Rodos osvajaju vitezovi Malteškog reda, u početku poznati kao "Vitezovi sa Rodosa". Mnoge njihove građevine, najviše utvrđenja, sačuvane su do dan-danas. Sva ova utvrđenja nisu pomogla u odbrani ostrva protiv Sulejmana Veličanstvenog 1522. g. i Rodos postaje osmanski.
Pod Turcima Rodos je ostao nekoliko vekova čineći jedan od najbogatijih delova ovog ogromnog carstva. Iako su Grci sa Rodosa bili aktivni tokom svih događaja na tadašnjem grčkom području oni su se oslobodili Osmanlija tek 1912. g. Nažalosr, tada su ostrvo okupirali Italijani, koji su bili bezobzirni prema ostrvskom stanovništvu i sprovodili su oštre mere italijanzacije. Ovo je izazvalo nazadovanje ostrva i iseljavanje stanovništva. Tek posle Drugog svetskog rata. Tada je postepeno počeo oporavak ostrva pre svega zahvaljujući razvoju turizma, danas preovlađujućeg činioca ostrvske privrede.
Stanovništvo uredi
Grad Rodos po poslednjem popisu ima oko 53.000 stanovnika, ali se smatra da je broj stalnih stanovnika mnogo viši, oko 80.000, jer su mnogi stranci (nekadašnji turisti, doseljenici iz nerazvijenijih zemalja) veoma dugo borave na ostrvu i zapravo su njegovi stalni obitavatelji. U toku letnje turističke sezone broj ljudi u gradu i okolini je mnogo viši.
Grad Rodos je i središte ostrvske gradske zone, koja obuhvata nekoliko naselja i par opština. U ovoj zoni živi oko 75% ukupnog stanovništva ostrva Rodos.
Privreda uredi
Gradska privreda se uglavnom oslanja turističke sadržaje (ugostiteljstvo, turizam, prevoz turista, prodaja suvenira), a grad Rodos je i upravno i obrazovno-kulturno središte ovog dela Grčke. To je i glavni saobraćajni čvor Dodekaneza i predstavlja mesto gde se ukrštaju linije do većih mesta u državi i inostrantvu (najviše do Atine) i mesne linije do okolnih malih ostrva.
Grad ima prostrane luku i marinu, a 13 km južno od grada nalazi se savremeni aerodrom, jedan od najprometnijih u zemlji.REKI
Znamenitosti grada uredi
Kad se ulazi u stari deo grada Rodosa, čini se da se ulazi u drugi svet. Staro jezgro grada, koje su izgradili vitezovi Jovanovog reda, okruženo je sa dva reda zidina koje su ranije štitile grad od napada Turaka. Srednjovekovni zid kojim je opasana tvrđava je iz 15. veka i dugačak je 5 km.
Ulazeći u stari deo grada kroz Vrata slobode, dolazi se do ostataka Venerinog hrama iz 3. veka pne. Iza hrama je i oberža vitezova Overnj, izgrađena 1507. godine, a danas je tu guvernerova kancelarija. Dalje dolazimo do Argirokastro trga s fontanom u centru. Đulad pored fontane je iz vremena turske opsade Rodosa 1522. godine, a sama fontana je napravljena od ranohrišćanske krstionice. Na ovom trgu je i jedna od najstarijih i najlepših zgrada iz 14. veka - stari Arsenal vitezova, koji je danas Muzej folklora.
Na Muzejskom trgu je oberža vitezova Engleske i nova bolnica vitezova iz 15. veka; tu je danas Arheološki muzej. U Arheološkom muzeju je čuvena skulptura Laokon sa sinovima, a rimska kopija čuva se u muzeju u Vatikanu. Ovde se čuva i statua Venere s Rodosa - boginja je prikazana kako posle izlaska iz mora suši svoju dugu kosu na suncu.
Ulica vitezova duga 600 metara je najbolje očuvana srednjovekovna ulica u Evropi. Na tom mestu su vitezovi provodili vreme u molitvi i vežbanju vojne taktike. Ulica se proteže od nove bolnice, to jest Arheološkog muzeja, do Palate velikog majstora. S desne strane je oberža vitezova Italije, pa Francuske, koja je najveća i najlepša od svih, pa Provanse, a levo je oberža vitezova Španije.
Palata velikog majstora dominira starim delom grada. Građena je krajem sedmog veka, a vitezovi su u prvoj polovini 14. veka obnovili ovu vizantijsku citadelu i pretvorili je u administrativni centar svoje države. Palata je obložena drvetom s ostrva Kos, puna originalnog nameštaja i tapiserija, lustera-svećnjaka i oružja. Pod je prekriven starim mozaikom s ostrva Kos iz prvog veka. Italijani su je restaurirali i trebalo je da bude letnja rezidencija Musolinija i Viktora Emanuela Trećeg, ali su nakon završetka radova izgubili kontrolu nad ostrvom u korist Grčke.
Sahat kula je nekada bila mehaničko remek-delo. Danas je to vidikovac, a satni mehanizam i zvono su sklonjeni. Sahat kula je sagrađena posle razornog zemljotresa 1851. godine.
Džamija Sulejmana Veličanstvenog sagrađena je ubrzo nakon što su Turci okupirali grad. Ispred nje se nalazi stari turski bazar. Džamija dominira gradom svojom veličinom i neobičnom crvenom bojom.
Sokratovom ulicom se ide do Hipokratovog trga. On okružuje skromnu Kastelanija fontanu, koja je uokvirena starom Šedrvan džamijom na zapadu i palatom Kastelanija na istoku. Palata je sagrađena 1507. godine, neobičnog je arhitektonskog stila s velikim spoljnim stepenicama. Za vreme italijanske vladavine to je bio centar trgovačkog života, a na prvom spratu je bio trgovački sud vitezova pre nego što su je Turci pretvorili u riblju pijacu. Danas je tu biblioteka. Napuštajući Hipokratov trg, ide se dalje Aristotelovom ulicom do Trga jevrejskih mučenika, srca jevrejske četvrti. Na sredini tog trga je fontana s pločicama koje prikazuju morski svet, a prelepa dekoracija dovršena je sa tri velika bronzana morska konjica.
