Robert Domani
Robert Domani (16. 3. 1908 — 3. 3. 1942), jugoslavenski komunist, narodni heroj Jugoslavije, učesnik španskog građanskog rata i Narodnooslobodilačke borbe.
| Robert Domani | |
|---|---|
| |
| Datum rođenja: | 16. 3. 1908. |
| Mesto rođenja: | Slavonska Orahovica, Austro-Ugarska Monarhija |
| Datum smrti: | 3. 3. 1942. (dob: 33) |
| Mesto smrti: | Balinka Peć, Lika, Kraljevina Jugoslavija |
| Profesija: | student |
| Član KPJ od: | 1937 |
| Za narodnog heroja proglašen: | 24. 7. 1953 |
Biografija uredi
Rođen je 16. 3. 1908 godine u Slavonskoj Orahovici, kod Osijeka, u jevrejskoj obitelji.[1][2] Pre rata studirao je na Tehničkom fakultetu u Zagrebu. Još na studijama je pristupio revolucionarnom omladinskom pokretu. Godine 1937 je primljen u članstvo Komunističke partije Jugoslavije. Iste godine otišao je u Španiju, gde se u redovima internacionalnih brigada borio protiv fašizma. Već od prvog dana pokazao je na ratištima Španije izuzetnu hrabrost i vojničku spremnost, i napredovao do čina artiljerijskog kapetana Republikanske armije. Krajem 1937 godine postaje komandir baterije u Drugom divizionu teške artiljerije „Škoda“, koji je bio u sastavu 21. korpusa, a početkom 1938 u sastavu je 45. divizije.
U proleće 1938 godine, prebačen je s divizionom na Aragonski front, gde je neprijatelj koncentrisao znatno veće snage zbog nastupanja prema morskoj obali. U ogorčenim borbama neprijatelj je, zahvaljujući velikoj nadmoćnosti svoje artiljerije i avijacije, uspeo da potisne republikanske snage, uz obostrano velike gubitke. Drugi divizion se istakao u borbama pod Moskitom de Harku, kada je baterija, pod komandom Roberta Domania, vatrom zaustavila napad fašističkog bataljona i nanela mu osetne gubitke. U nastupanju prema Valenciji i uz morsku obalu od Vinarosa do Kasteljona de la Plate, u ogorčenim borbama koje su vođene naročito na komunikaciji Teruel-Valensija, fašističke snage su dolazile tako blizu da ga je artiljerija diviziona mogla tući neposrednim gađanjem.
U maju 1938 godine, za komandanta Drugog diviziona „Škoda“ bio je postavljen Koča Popović, a posle njegovog ranjavanja, u julu 1938, komandant diviziona je postao Robert Domani, koji se proslavio kao komandir baterije „Liebknecht“, i stekao slavu kao artiljerijski stručnjak. Kao komandant diviziona je ostao do povlačenja pripadnika internacionalnih brigada iz Španije. Posle dolaska u Francusku, interniran je u logor Verne, gde ostaje do 1940 godine, kada se s ostalim Jugoslovenima javlja za rad u Nemačku, nadajući se da će se tako lakše prebaciti u domovinu.
U Nemačkoj se Robert zaposlio u gradu Desau, u fabrici aviona „Junkers“. Neopreznošću jednog druga, Gestapo je otkrio grupu od dvadeset jugoslovenskih španskih dobrovoljaca, među kojima su, pored Roberta, bili - Kosta Nađ, Danilo Lekić, Otmar Kreačić i Dušan Kveder. Oni su, u proleće 1941, odvedeni u koncentracioni logor Braunšvig, gde su bili mesec dana podvrgnuti nacističkoj torturi. Posle toga, bili su vraćeni na rad u fabriku, s obrazloženjem „da Nemci poštuju ugovor o radu“, ali da su bili u logoru zato da vide „šta ih čeka ako se budu bavili politikom“.
Preko tada već uspostavljenog kanala za povratak Španskih dobrovoljaca u Jugoslaviju, Robert se vraća u Zagreb, i odmah se uključuje u pripreme za podizanje ustanka. U avgustu 1941 godine je radio na organizovanju partizanskih jedinica na Kordunu, koristeći iskustvo koje je stekao u Španiji. Ubrzo je postavljen za komandanta Drugog kordunaškog partizanskog odreda. Sa svojim odredom se istakao u mnogim borbama, a naročito kod Slunja, Vojnića, Veljuna i Plaškog.
Robert Domani je poginuo kao žrtva izdaje. Jedan vod Treće čete Trećeg bataljona Drugog odreda je prišao četnicima, pa su je tada na prevaru razoružali. Tada se s Trećom četom nalazio i komandant Odreda Robert, kojeg su četnici iste noći, zajedno s političkim komesarom Trećeg bataljona Brankom Latasom, komandirom i političkim komesarom Treće čete Stevom Čuturilom i Adolfom Štajnbergerom, ubili kod Balinka Peći, u Lici, 3. 3. 1942 godine.
Da se ne bi pronašla njihova tela, bačeni su u jamu Balinka, duboku oko 360 metara. Tek 1966 godine engleska speleološka ekipa je pronašla njihove ostatke pa su sahranjeni u zajedničkoj grobnici u Plaškom.[3] Uz Roberta, cijela porodica Domani je stradala za vrijeme Holokausta. U rano proljeće 1942 godine, Robertove roditelje Josipu i Deboru Domani, te baku Tereziju su uhapsile ustaše i deportirali ih sa Zagrebačkog Glavnog kolodvora u koncentracijski logor Auschwitz gdje su ubijeni. Robertovog mlađeg brata Rudolfa su strijelale ustaše 9. 9. 1941 u Rakovom potoku sa grupom od 89 "Srba, Židova i komunista".[3]
Ukazom predsednika Federativne Narodne Republike Jugoslavije Josipa Broza Tita, 24. 7. 1953 godine, proglašen je za narodnog heroja.
Reference uredi
Literatura uredi
|
Segment isključivo posvećen Narodnooslobodilačkoj borbi. |
- Snješka Knežević, Aleksander Laslo (2011). Židovski Zagreb, Zagreb: AGM, Židovska općina Zagreb. ISBN 978-953-174-393-8
- Romano, Jaša (1980). Jevreji Jugoslavije 1941-1945: žrtve genocida i učesnici narodnooslobodilačkog rata, Beograd: Jevrejski Istorijski Muzej, Saveza jevrejskih opština Jugoslavije.
- Grlić, Eva (1997). Sjećanja, Zagreb: Durieux. ISBN 953-188-078-6
- Narodni heroji Jugoslavije. „Mladost“, Beograd 1975. godina.