Rade Hamović
Ratomir Rade Hamović (1916 — 2009), učesnik Narodnooslobodilačke borbe, general-pukovnik JNA i narodni heroj Jugoslavije. U periodu od 1961. do 1967. godine je obavljao dužnost načelnika Generalštaba JNA
| RADE HAMOVIĆ | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | |||||||||
| Datum rođenja | 13. februar 1916. | ||||||||
| Mesto rođenja | Stolac Austrougarska | ||||||||
| Datum smrti | 19. maj 2009. (93 god.) | ||||||||
| Mesto smrti | Ljubljana Slovenija | ||||||||
| Supruga | Ljerka Durbešić Ljerka Kervina-Hamović | ||||||||
| Profesija | vojno lice | ||||||||
| Član KPJ od | 15. oktobra 1941. | ||||||||
| Učešće u ratovima | Narodnooslobodilačka borba | ||||||||
| Služba |  Vojska Kraljevine Jugoslavije NOV i PO Jugoslavije Jugoslovenska narodna armija1941 — 1969. | ||||||||
| Čin |  General-pukovnik | ||||||||
| načelnik Generalštaba JNA | |||||||||
| Period | 1961 — 1967. | ||||||||
| Prethodnik | Ljubo Vučković | ||||||||
| Naslednik | Miloš Šumonja | ||||||||
| Narodni heroj od | 23. jula 1952. | ||||||||
| Odlikovanja |
| ||||||||
Poreklo uredi
Radetovi preci su se oko 1840. godine preselili sa Durmitora u selo Do u stolačkom kraju. U novom okruženju Hamovići su se uspešno snašli, tako da su do Prvog svetskog rata postali jedna od bogatijih porodica u gradu, sa dve kuće, od kojih je jedna još danas smatrana najlepšom u gradu. Rade u svojoj autobiografiji „Kapetan Rade sa Romanije“ piše da je njegov otac Milan bio poslovni mozak porodice. Tokom Prvog svetskog rata obogatio se trgujući kafom i hranom uz odobrenje austrougarske vlade.
Biografija uredi
Rođen je 13. februara 1916. godine u Stocu. Osnovnu školu je završio u Stocu, gimnaziju u Sarajevu, a Višu vojnu akademiju u Beogradu, 1936. godine.
Kao potporučnik Jugoslovenske kraljevske vojske službovao je u Sarajevu. Za vreme službovanja u Sarajevu stupio je u redove sarajevske omladinske organizacije i učestvovao u nekim njenim akcijama.
Drugi svetski rat uredi
Napad Nemačke na Kraljevinu Jugoslaviju, 6. aprila 1941. godine, zatekao ga je na dužnosti u jednom puku. Posle kapitulacije kraljevske vojske, uspeo je da izbegne smrti u rodnom Stocu, vrati se u Sarajevo.
Rade je stupio u vezi sa Svetozarom Vukmanovićem Tempom i Hasanom Brkićem, koji su tada radili na organizovanju priprema za ustanak u Bosni i Hercegovini. Krajem jula 1941. godine Rade odlazi na Romaniju i u Romanijskom NOP odredu postaje načelnik štaba. Zajedno sa komandantom Odreda Slavišom Vajnerom Čičom, planirao je i rukovodio napadom na ustaško uporište u Sokolcu.
Oktobra 1941. godine Rade je imenovan za komandanta Kalinovičkog NOP odreda, koji je operisao na sektoru Sarajevo-Foča. Član Komunističke partije Jugoslavije postao je 15. oktobra 1941. godine.
Polovinom 1942. godine prešao je sa odredom u centralnu Bosnu, a ubrzo je imenovan za načelnika štaba, a potom i komandanta Desete hercegovačke NOU brigade. Posle uništenja garnizona u Prozoru i zauzimanja Rame, Hamović je sa Desetom hercegovačkom brigadom napao nemačke snage, koje su vršile pritisak na Petu proletersku (crnogorsku) brigadu i vodio borbe u 4. i 5. ofenzivi - na Sutjesci.
Tokom Narodnooslobodilačke borbe Rade Hamović je obavljao sledeće dužnosti:
- načelnik štaba Romanijskog odreda
- komandant Kalinovičkog NOP odreda
- član Vrhovnog štaba NOP DV Jug., od 1942
- načelnik štaba, a potom i komandant Desete hercegovačke NOU brigade
- načelnik štaba 29. hercegovačke divizije, od decembra 1943.
- načelnik štaba Drugog udarnog korpusa NOVJ, od jula 1944.
- načelnik Operativnog odeljenja Glavnog štaba NOV i PO BiH, od septembra 1944.
- član Vrhovnog štaba na Sremskom frontu
Kao član Vrhovnog štaba NOVJ, a kasnije Generalštaba JA, usklađivao je operacije Prve, Druge i Treće jugoslovenske armije na Sremskom frontu.
Posleratni period uredi
Posle oslobođenja obavljao je odgovorne dužnosti u Jugoslovenskoj narodnoj armiji. Funkciju načelnika Generalštaba JNA obavljao je od 16. juna 1961. do 15. juna 1967. godine, do penzionisanja 1968. godine bio je glavni inspektor JNA.
Biran je za narodnog poslanika u skupštini NR Bosne i Hercegovine.
Rade je sa svojom prvom ženom Ljerkom Durbešić, koju upoznao u partizanima, dobio dvoje dece, ćerku Nevenu, rođenu 1946. i sina Vuka, rođenog 1949. godine. Radetov sin, Vuk Hamović, je jedan od poznatijih srpskih biznismena.
Sa svojom drugom suprugom Ljerkom Kervina-Hamović je od 1984. godine do smrti 19. maja 2009. godine živio u Ljubljani.
Nosilac je Partizanske spomenice 1941. godine i drugih jugoslovenskih odlikovanja i stranih odlikovanja. Ordenom narodnog heroja odlikovan je 23. jula 1952. godine.
Literatura uredi
|
Segment isključivo posvećen Narodnooslobodilačkoj borbi. |
- Narodni heroji Jugoslavije, „Mladost“ Beograd, 1975. godina
- autobiografija R. Hamović: Kapetan Rade sa Romanije (Od nekad do sad) - Sarajevo, 2004