Prva jugoslovenska brigada
Prva jugoslovenska brigada u SSSR-u formirana je 1. juna 1944. godine u okolini Kolomne, od Jugoslovenskog samostalnog odreda, koji je obrazovan u istom mestu 23. januara 1944. godine. Brigadu (i odred) su sačinjavali:
- Jugosloveni koji su zarobljeni kao pripadnici kvislinških formacija: 369. legionarske pukovnije
- grupa Srba iz Bačke deportovana u SSSR, od strane Nemaca u radne bataljone
- jugoslovenskih ekonomskih emigranata iz Irana i
- izvesnog broja predratnih političkih emigranata koji su živeli u SSSR-u.
| Prva jugoslovenska brigada | |
|---|---|
.svg) | |
| Aktivna | |
| Borbeni angažmani | Sremski front |
| Odlikovanja | Orden zasluge za narod |
| Komandanti | |
| komandant | Marko Mesić |
| politički_komesar | Dimitrije Georgijević |
Pri formiranju brigada je imala dva bataljona sa oko 1.500 boraca. Nacionalni sastav brigade je bio šarolik. Prema pukovniku Vojmiru Kljakoviću, iz Vojnoistorijskog instita iz Beograda, nacionalni sastav je bio sledeći:
Za komandanta brigade postvljen je Marko Mesić, zarobljeni domobranski potpukovnik, a za političkog komesara Dimitrije Georgijević, španski borac i član Komunističke partije Jugoslavije.
Borbeni put jugoslovenske brigade uredi
Obuka i oprema brigade su izvođeni prema sovjetskim pravilima. Rusi su prvo hteli da brigadu angažuju na Istočnom frontu, ali su kasnije odlučili da se brigada priključi jedinicama Crvene armije koje su nastupale ka Srbiji. Posle obuke brigada je 29. jula 1944. godine napustila Kolomnu i preko Ukrajine i Rumunije stigla 10. oktobra u oslobođene oblasti istočne Srbije, gde je ušla u sastav 23. srpske divizije 14. korpusa NOVJ.
Krajem oktobra brigada je prebačena u rejon Čačka, gde je od 30. oktobra do 2. novembra 1944. godine vodila teške borbe sa nemačkim snagama i pretrpela znatne gubitke. Zajedno sa 14. srpskom udarnom brigadom i 93. brigadom pešadijske divizije Crvene armije, na odseku sela Prijevora i Ljubića, kod Čačka, vodila je teške borbe protiv nemačke grupacije na levoj obali Zapadne Morave. Iako su jedinice NOVJ i Crvene armije ovladale delom neprijateljskih položaja, napad nije uspeo zbog vrlo jakog otpora nemačkih snaga. U tim borbama brigada je imala 135 mrtvih, 234 ranjenih i 88 nestalih boraca.
Kraće vreme, od 10. do 17. novembra, brigada je bila pod neposrednom komandom Vrhovnog štaba NOV i POJ. Od 12. decembra 1944. godine prebačena je u Petu krajišku diviziju Prvog proleterskog korpusa NOVJ, sa kojom se, od 22. decembra pa sve do sredine marta, borila na Sremskom frontu.
Marta 1945. godine prebačena je u istočnu Bosnu, gde učestvuje u borbama za oslobođenje Brčkog, posle čega učestvuje u gonjenju neprijatelja ka Bosanskom Brodu. 10. aprila otpočela je forsiranje reke Save, kod Brčkog i sutradan je u rejonu sela Drenovaca uhvatila vezu s delovima Jedanaeste krajiške divizije.
Literatura uredi
- Vojna enciklopedija (knjiga sedma). Beograd 1974. godina