Wikipedija

Popis stanovništva 1981. u SFRJ

1981. odigrao se peti popis stanovništva Socijalističke Federativne Republike Jugoslavije. Prema tom popisu, Jugoslavija je imala 22.424.711 stanovnika, što je gustoča naseljenosti od 88 stanovnika na km2 i povećanje za oko 9% u odnosu na prošli popis iz 1971. Narodni sastav bio je sljedeći: Srbi 36,3%, Hrvati 19,7%, Muslimani 8,9%, Slovenci 7,8%, Albanci 7,7%, Makedonci 6,0%, Jugoslaveni 5,4%, Crnogorci 2,6%, Mađari 1,9%, Romi 0,7%, Turci 0,5%, Slovaci 0,4%, Rumunji 0,2%, Bugari 0,2% i drugi.[1]

Narodni sastav SFRJ prema popisu stanovništva 1981. izražen u %

Šest glavnih naroda iz federalnih republika imalo je zajedno 81,3% udjela u stanovništvu Jugoslavije. Ovaj popis je zabilježio i vrhunac po izjašnjavanja stanovništva kao Jugoslaveni: preko 1,2 milijuna. Prema udjela u broju stanovništva, najviše Jugoslavena bilo je u Hrvatskoj i Vojvodini (svaka po 8,2%) pa zatim Bosni i Hercegovini (7,9%). [1] Prosječna starost bila je 33 godine; a očekivana dužina života 70 godina. Iz starosne strukture stanovništva vidi se da je 1981. do 19 godina starosti bilo 32,7% stanovnika, od 20 do 59 godina 54,9%, a od 60 i više godina 12,0% stanovništva. Zbog unutrašnjih migracija udio stanovništva u gradskim naseljima povećao se od 21% u 1948. na 47% u 1981. godini. Od 22,4 milijuna stanovnika popisanih 1981, oko 41% se iselilo iz mjesta rođenja. Preseljenja u drugu republiku izvršilo je 1,8 milijuna ljudi ili 19% od svih migranata.[2]

Nacionalni sastav stanovništva SFRJ, 1981.

Republika/pokrajina ukupno Srbi Hrvati Slovenci Маkedonci Muslimani Crnogorci Albanci Mađari Česi Jugoslaveni
SFRJ 22.424.711[1] 8.140.452 4.428.005 1.753.554 1.339.729 1.999.957 579.023 1.730.364 426.866 19.625 1.219.045
Srbija 9.313.476 6.182.155 149.368 12.006 48.989 215.166 147.466 1.303.034 390.468 3.225 441.941
* uža Srbija 5.694.464 4.865.283 31.447 8.207 29.033 151.674 77.134 72.484 4.965 1.170 272.050
* Vojvodina 2.034.772 1.107.375 109.203 3.456 18.900 4.930 43.304 3.814 385.356 2.012 167.215
* Kosovo 1.584.440 209.497 8.718 343 1.056 58.562 27.028 1.226.736 147 43 2.676
Hrvatska 4.601.469 531.502 3.454.661 25.136 5.362 23.740 9.818 6.006 25.439 15.061 379.057
Slovenija 1.891.867 42.182 55.625 1.712.445 3.288 13.425 3.217 1.985 9.496 433 26.263
Bosna i Hercegovina 4.124.256 1.320.738 758.140 2.755 1.892 1.630.033 14.114 4.396 945 690 326.316
Makedonija 1.909.136 44.468 3.307 648 1.279.323 39.513 3.920 377.208 280 164 14.225
Crna Gora 584.310 19.407 6.904 564 875 78.080 400.488 37.735 238 52 31.243

1981. bilo je 625.069 radnika na privremenom radu u inozemstvu, od toga 299.975 iz Srbije (48%), 151.619 iz Hrvatske (24%), 133.902 iz BiH (21%), 57.966 iz Makedonije (9%), 41.826 iz Slovenije (7%) te 9.781 iz Crne Gore (2%).[3]

Tokom sedamdesetih privreda je reorganizovana prema teoriji Edvarda Kardelja o udruženom radu, u kojoj je pravo na donošenje odluka i raspodeli profita u društvenim preduzećima zasnovano na uloženom radu. Najmanje osnovne organizacije udruženog rada su približno odgovarale malim preduzećima ili odeljenjima u velikim kompanijama. One su bile organizovane u preduzeća koja su se organizovala u kompozitne organizacije udruženog rada, koje su mogle biti velike kompanije ili čak celokupna grana industrije na određenoj teritoriji. Najviše izvršnih odluka je ostavljeno preduzećima, tako da su one moglo nastaviti da se takmiče iako su bile deo iste kompozitne organizacije. Imenovanje direktora i strateška politika kompozitne organizacije su u praksi, u zavinosti od svoje veličine i važnosti, često bile predmet političkih i ličnih upliva.

U cilju da se svim zaposlenima da isti udeo u donošenju uloga, osnovne organizacije udruženog rada su takođe uvedene u javne servise, kao što su zdravstvo i obrazovanje. Osnovne organizacije su obično bile sastavljene od ne više od nekoliko desetina ljudi i imala su svoje radničke savete, čiji je pristanak bio potreban za strateške odluke i imenovanje direktora preduzeća ili javnih ustanova.

1918., u Jugoslaviji je bilo samo tri sveučilišta: u Ljubljani, Zagrebu i Beogradu. Do 1980-ih, broj sveučilišta u zemlji porastao je na 17, dok je prosječan godišnji broj polaznika visokog obrazovanja dosegnuo 400.000 studenata, od kojih su preko 45 % bili žene. 1981., udio aktivnog stanovništva bio je 8.779.735 ili 43,4 %,[4] a od toga je 2.602.122 radilo u poljoprivredi i ribarstvu, 2.209.698 u industriji i rudarstvu, 689.297 u građevinarstvu, 589.169 u trgovini a 445.367 u prometu i vezama.[5]

1984. zabilježen je izvoz robe od 2.643.333 milijuna dinara, od toga najviše u SSSR (739.655 milijuna dinara), Zapadnu Njemačku (219.410 milijuna dinara), Italiju (222.739 milijuna dinara), Čehoslovačku (145.675 milijuna dinara) i SAD (113.938 milijuna dinara). Ipak, uvoz je bio veći, 3.080.197 milijuna dinara. Najviše se uvozilo robe iz SSSR-a (519.595 milijuna dinara), Zapadne Njemačke (386.743 milijuna dinara), Iraka (317.197 milijuna dinara), Italije (231.585 milijuna dinara), Čehoslovačke (173.513 milijuna dinara) i SAD-a (163.266 milijuna dinara).[6]

Juna 1985. objavio je Savezni zavod za statistiku podatke o broju govornika srpskohrvatskog jezika (SGJ-85):

Govornici srpskohrvatskog jezika po republikama/pokrajinama[7]

Republika/pokrajina SFRJ SRBiH SRCG SRH SRM SRS SR Srbija SR Srbija van SAP SAPK SAPV
Srpskohrvatski
   Hrvatskosrpski
   Hrvatski i Srpski 		16 342 885 4 089 321 531 738 4 419 054 63 350 131 274 7 108 148 5 303 472 300 658 1 504 018

Povezano uredi

Izvori uredi

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 Feldbauer 1988, str. 122-123
  2. ↑ „Materijalni razvoj i demografsko-socijalne promene”. znaci.net. Pristupljeno 26. kolovoza 2013. 
  3. ↑ Feldbauer 1988, str. 120
  4. ↑ Feldbauer 1988, str. 117
  5. ↑ Feldbauer 1988, str. 121
  6. ↑ Feldbauer 1988, str. 171
  7. ↑ Grupković, Dragutin (1985). Statistički godišnjak Jugoslavije: 1985. Beograd: IŠKRO „Savremena administracija“, OOUR „Savremena izdanja“. str. 449. ISSN 0585-1920. 

Literatura uredi

Izvor: https://sh.wikipedia.org/w/index.php?title=Popis_stanovništva_1981._u_SFRJ&oldid=41676369