Pirot
Pirot je gradsko naselje u opštini Pirot u Pirotskom okrugu. Prema popisu iz 2011. bilo je 38432 stanovnika (prema popisu iz 1991. bilo je 40267 stanovnika).
| Pirot | |
|---|---|
|
| |
 Grb | |
| Osnovni podaci | |
| Država |  Srbija
|
| Upravni okrug | Pirotski |
| Opština | Pirot |
| Stanovništvo | |
| Stanovništvo (2022) | 57922 |
| Geografija | |
| Koordinate | 43°09′07″N 22°35′06″E / 43.151833°N 22.585°E |
| Nadmorska visina | 367 m |
  Pirot Pirot (Srbije) | |
| Ostali podaci | |
| Poštanski kod | 18300 18303 18308 |
| Pozivni broj | 010 |
| Registarska oznaka | PI |
Koordinate: 43° 09′ 07" SGŠ, 22° 35′ 06" IGD
Istorija uredi
Pirot lepota se graniči sa četiri srpske opštine Dimitrovgrad, Knjaževac, Bela Palanka i Babušnica, kao i sa Bugarskom na dužini od 65 kilometara.
U opštini Pirot nalaze se brojne poznate planine kao što su: Stara Planina, Vlaška Planina, Belava, itd.
Kroz opštinu Pirot protiču reke: Nišava, Jerma, Rasnička reka... Ova opština ima i jedno jezero - Zavojsko jezero.
Pirotska opština ima površinu 1235 km², u njoj se nalazi preko sedamdeset naselja, među kojima je i grad Pirot. Prema popisu iz 2002 godine u opštini Pirot je živelo 63791 stanovnika. U samom gradu živi oko 40 000 stanovnika. Oko 27 000 stanovnika živi u selima opštine Pirot.
Geološke odlike uredi
Kotlina u kojoj je nastao Pirot je tektonskog porekla, verovatno još pre oligocene starosti, a sasvim sigurno oligocene[nedostaje referenca]. Preživevši jezersku fazu, koja je ostavila tragove u višim regijama na visinama iznad 570 i 600 m, u obliku abrazivnih tragova[nedostaje referenca]. Kotlinu su u toku jezerskog trajanja ispunile debele naslage jezerskih sedimenata.
Po završetku jezerske faze, negde krajem pliocena kotlina je ušla u fluvijalnu, koja i sad traje[nedostaje referenca]. Preko osušenog jezerskog dna poteklo je pleistocena Nišava. Iznad i ispod neogenog pokrivača nalazi se vrlo živa geološka i tektonska struktura pirotske kotline.
Dominiraju krečnjaci različite starosti i sastava. Pored toga u dobroj meri su zastupljeni tercijarni lapori i peščari. Na rasednim linijama severozapadno od Pirota - na Momčilovcu, zapadno od žukovskog mosta i na Provaliji javljaju se u izdašnoj meri stene eruptivnog porekla - andeziti.
Pojava andezitskih stena, tektonski predisponirana vrela i terme (Banjica i Dag banjica) i geološko morfološka šarolikost prostora govori o vrlo živoj i interesantnoj tektonskoj i egzogenoj aktivnosti. Međutim, ovaj prostor nije dovoljno geološki i morfološki proučen.
Reljef pirotskog kraja sastoji se od planina, brda, brežuljaka, kotlina i polja. Najbrojniji su brežuljci.
Na severu i severoistoku od Pirota pruža se Stara planina, najveća u Srbiji, sa vrhom Midžorom služi kao državna granica između Srbije i Bugarske. Spada u red najlepših srpskih planina. Rastojanje od Pirota do podnožja Midžora iznosi oko 30 km. Sa vrha Midžora, kada je vreme vedro vidi se na stotine kilometara naokolo, a Dunav se nazire kao blistava traka[nedostaje referenca]. Stara planina je bogata raznom vrstom divljači. Poslednjih godina razvija se planinski turizam i podignuti su mnogi objekti na Planinarskom domu i Vrelu za sport i rekreaciju.
Južni obod pirotske kotline čine ogranci Vlaške planine u čijem južnom delu je reka Jerma usekla veoma živopisnu kompozitnu dolinu. Ovom dolinom, striktno prateći korito reke izgrađen je asfaltni put koji na 12 km od ivice kotline putnika vodi do manastira Sveti Jovan Bogoslov - Poganovski manastir. Još toliko dalje prema jugu put nastavlja do Zvonačke banje.
Zapadni deo pirotske kotline čine ogranci Suve planine, koja počinje kod Pirota Belavom, preko čijih prevoja na jugozapadu prolazi asfaltni put koji preko Babušnice, Vlasotinca i Leskovca odvodi do južnog Pomoravlja. Preko prevoja, na severozapadu, prolazio je stari Carigradski drum preko Bele Palanke do Niša.
Na severu se pirotska kotlina sužava i čini usku dolinu Nišave između ogranaka Suve i Svrljiških planina, koju magistralni put, međunarodna saobraćajnica dovodi putnike do Niša. Sićevčka klisura je posle Đerdapske najveća probojnica u Srbiji, dugačka 17 km. Omanjom ostrovičkom kotlinom podeljena je na gornji kanjonski i donji klisurasti deo.
Klima uredi
Klima Pirota je umerena. Proleća su vlažna i prijatna, leta topla, jeseni blage i duge a zime pretežno hladne[nedostaje referenca]. Često duvaju vetrovi iz raznih pravaca. U zimskim mesecima preovlađuu istočni i severni vetar ili severac (košava)[nedostaje referenca]. S proleća povremeno duva sa juga topliji vetar. Njega nazivaju i razvigorac jer povoljno utiče na razvoj biljaka. Za vreme ostalih godišnjih doba preovlađuju vetrovi sa severozaoada i zapada koji donose kišu.
Pirot sa okolinom i gradovima Nišom, i drugim spada u najsuvlje gradove. Najviše padavina ima u maju, junu i oktobru, a najmanje u januaru februaru i julu[nedostaje referenca].
Najtopliji mesec je jul sa prosečnom temperaturom +22 °C, a najhladniji januar sa prosečnom temperaturom -1 °C}{činjenica|date=09. 2009.}}. U zimskim mesecima duva severac sa prosečnom brzinom od 10 km/h}{činjenica|date=09. 2009.}}.
U pirotskom kraju najviše šuma ima na Staroj, Vlaškoj planini i Vidliču. Po planinama i brdima raste šumsko drveće: pored zimzelenog, tu je i bukva, cer, hrast, breza, grab i drugo. Na planinskim predelima ima livada i bujnih pašnjaka. Na Staroj planini na Koprenu, na površini od 10 ha raste veoma retka biljka Rosulja, Rosna trava, Muholovka[nedostaje referenca]. Ova čudna biljka tankog, crvenkastog stabla prilagođena je za hvatanje i varanje sitnih životinja koje se nađu na njoj. List ove biljke luči lepljiv, mirišljav sok koji privlači insekte. Ovo je višegodišnja biljka, visine 10-20 cm koja raste na vlažnim predelima i veoma retko naseljuje Balkansko poluostrvo.
Privreda uredi
Pirot se nalazi u pograničnom prostoru Srbije prema Bugarskoj, raspolaže brojnim i po obliku pojavljivanja raznovrsnim turističkim vrednostima. Priroda dominira nad kulturno-istorijskim spomenicima ali se pri turističkoj valorizaciji mora uvažavati princip komplementarnosti kako bi se turistički potencijali iskazivali celovito.
Turistički potencijali Pirota i okoline su Planinarski dom, Zavojsko jezero, Vrelo, Zvonačka banja. U gradu se ističu Muzej Ponišavlja, uređuje se tvrđava Momčilov grad, rekonstruisan je manastir Sveti Đorđe kod sela Temska, manastir Sveti Jovan Blagoslov - Poganovski manastir; uređen je sportsko rekreativni centar između Nišave i HE „Pirot“.
Demografija uredi
U Pirotu živi 32414 punoletnih stanovnika, a prosečna starost stanovništva iznosi 38,7 godina (38,1 kod muškaraca i 39,2 kod žena). U naselju ima 13737 domaćinstava, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 2,96.
Ovo naselje je velikim delom naseljeno Srbima (prema popisu iz 2002. godine), a u poslednja tri popisa, primećen je porast u broju stanovnika.
Žerom-Adolf Blanki, prelazeći kroz Pirot, piše da je 1841. stanovništvo ovog grada bilo oko 15000.[1]
|
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Etnički sastav prema popisu iz 2002. | ||||
|---|---|---|---|---|
| Srbi | 37749 | 92.79% | ||
| Romi | 1562 | 3.83% | ||
| Bugari | 326 | 0.80% | ||
| Jugosloveni | 170 | 0.41% | ||
| Makedonci | 60 | 0.14% | ||
| Goranci | 56 | 0.13% | ||
| Hrvati | 44 | 0.10% | ||
| Crnogorci | 27 | 0.06% | ||
| Albanci | 12 | 0.02% | ||
| Slovenci | 9 | 0.02% | ||
| Muslimani | 9 | 0.02% | ||
| Mađari | 8 | 0.01% | ||
| Rusi | 4 | 0.00% | ||
| Ukrajinci | 2 | 0.00% | ||
| Rumuni | 2 | 0.00% | ||
| Nemci | 2 | 0.00% | ||
| Slovaci | 1 | 0.00% | ||
| Rusini | 1 | 0.00% | ||
| Bunjevci | 1 | 0.00% | ||
| nepoznato | 291 | 0.71% | ||
| m | ž | |||
| ? | 96 | 103 | ||
| 80+ | 202 | 354 | ||
| 75-79 | 390 | 590 | ||
| 70-74 | 636 | 801 | ||
| 65-69 | 1032 | 1065 | ||
| 60-64 | 1180 | 1115 | ||
| 55-59 | 1162 | 1136 | ||
| 50-54 | 1688 | 1694 | ||
| 45-49 | 1757 | 1711 | ||
| 40-44 | 1584 | 1560 | ||
| 35-39 | 1493 | 1413 | ||
| 30-34 | 1452 | 1460 | ||
| 25-29 | 1382 | 1418 | ||
| 20-24 | 1386 | 1414 | ||
| 15-19 | 1440 | 1350 | ||
| 10-14 | 1280 | 1244 | ||
| 5-9 | 1148 | 1063 | ||
| 0-4 | 935 | 944 | ||
| prosek | 38.1 | 39.2 | ||
|
|
|
|
| Pol | Ukupno | Poljoprivreda, lov i šumarstvo | Ribarstvo | Vađenje rude i kamena | Prerađivačka industrija | Proizvodnja i snabdevanje... | Građevinarstvo | Trgovina | Hoteli i restorani | Saobraćaj, skladištenje i veze |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Muški | 8576 | 143 | 1 | 1 | 4220 | 192 | 512 | 765 | 181 | 445 |
| Ženski | 6524 | 66 | - | 1 | 3285 | 49 | 80 | 736 | 153 | 103 |
| Oba | 15100 | 209 | 1 | 2 | 7505 | 241 | 592 | 1501 | 334 | 548 |
| Pol | Finansijsko posredovanje | Nekretnine | Državna uprava i odbrana | Obrazovanje | Zdravstveni i socijalni rad | Ostale uslužne aktivnosti | Privatna domaćinstva | Eksteritorijalne organizacije i tela | Nepoznato | |
| Muški | 112 | 85 | 813 | 292 | 270 | 192 | - | - | 352 | |
| Ženski | 178 | 49 | 268 | 455 | 785 | 108 | - | - | 208 | |
| Oba | 290 | 134 | 1081 | 747 | 1055 | 300 | - | - | 560 |
Poznati stanovnici uredi
- Svetislav Pešić
- Jovan Stanković , poznati fudbaler
- Vukosava "Vuka" Velimirović , prva srpska vajarka i likovni kritičar
- Dragoslav Đorđević, slikar
- Ivan Glišić , je šabački underground književnik, intelektualac, slikar , novinar, punker, anarhist i poznati tekstopisac pesama
- Mikica Đorđević , poznati privrednik i direktor preduzeća "Prvi Maj".
- Dragan Nikolić, privrednik i predsednik kluba FK Radnički Pirot
- Jovan Tomanović, bivši košarkaški reprezentativac Jugoslavije
- Nikola Vlatković, muzičar
- Uroš Ilić - Grof, bivši reprezentativac u američkom fudbalu
Reference uredi
- ↑ Жером Адолф Бланки, Voyage en Bulgarie pendant l’année 1841, p. 162: la ville ... que les Bulgares nomment Pirot. Cette ville importante renferme environ quinze mille habitants.
- ↑ Knjiga 9, Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, podaci po naseljima, Republički zavod za statistiku, Beograd, maj 2004, ISBN 86-84433-14-9
- ↑ Knjiga 2, Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima, Republički zavod za statistiku, Beograd, februar 2003, ISBN 86-84433-01-7
Vanjske veze uredi
- Pirot - Zvanična prezentacija
- Pirot.Net - Nezvanična internet stranica opštine Pirot, sve o Pirotu na jednom mestu.
- Turistička Organizacija Pirot
- Prvi Maj A.D.Pirot
- JuzniOglasi.rs Arhivirano 2019-11-15 na Wayback Machine-u - Oglasi isključivo namenjeni oglašavanju južne Srbije.
- Mape, aerodromi i vremenska situacija lokacija (Fallingrain) Arhivirano 2009-05-02 na Wayback Machine-u
- Satelitska mapa (Wikimapia)
- Gugl satelitska mapa (Maplandia)
- Plan naselja na mapi (Mapquest)
| Naseljena mesta opštine Pirot |
|---|
|
Bazovik • Barje Čiflik • Basara • Bela • Berilovac • Berovica • Blato • Brlog • Velika Lukanja • Veliki Jovanovac • Veliki Suvodol • Veliko Selo • Visočka Ržana • Vlasi • Vojnegovac • Vranište • Gnjilan • Gornja Držina • Gostuša • Gradašnica • Gradište • Dobri Do • Dojkinci • Držina • Zaskovci • Izvor • Jalbotina • Jelovica • Kamik • Koprivštica • Kostur • Krupac • Kumanovo • Mali Jovanovac • Mali Suvodol • Milojkovac • Mirkovci • Nišor • Novi Zavoj • Obrenovac • Oreovica • Orlja • Osmakova • Pakleštica • Pasjač • Petrovac • Pirot • Planinica • Pokrevenik • Poljska Ržana • Ponor • Prisjan • Ragodeš • Rasnica • Rosomač • Rsovci • Rudinje • Sinja Glava • Slavinja • Sopot • Srećkovac • Staničenje • Sukovo • Temska • Topli Do • Trnjana • Cerev Del • Cerova • Crvenčevo • Crnoklište • Činiglavci • Šugrin |