Pantalica
Pantalica je arheološki lokalitet na talijanskom otoku Siciliji koji je 2005. uvršten zajedno sa Siracusom na UNESCO-vu Listu mjesta svjetske baštine u Evropi pod zajedničkim imenom Siracusa i nekropole u stijeni Pantalica.[1]
| Pantalica | |
|---|---|
 Svjetska baština – UNESCO | |
 | |
 Italija | |
| Registriran: | 2005(30. zasjedanje) |
| Vrsta: | Kulturno dobro |
| Mjerilo: | ii, iii, iv, vi |
| Ugroženost: | no |
| Referenca: | UNESCO |
Lokalitet se nalazi u Proviciji Siracusa udaljen 40 km zapadno od Siracuse, na terenu općine Sortino.[1]
Karakteristike i historija uredi
U nekropoli Pantalica ima više od 5.000 grobnica uklesanih po stijenama, od kojih je većina napravljena od 13. do 7. vijeka pne.. Na tom lokalitetu pronađene su i ostatci objekata iz bizantskih vremena, kao što su temelji - Anaktorona (kneževe palače).[1]
Nekropola Pantalica nalazi se u masivu Monti Iblei na pačetvorini dugoj oko 1200 m od sjevera prema jugu, a širokoj oko 500 m od istoka prema zapadu.[2] Prostire se duž kotline koju su izdubile rijeka Calcinara i Anapo u vapnenačkim stijenama. U njima je do danas uklesano oko 5.000 grobnica - pećina. Zbog tog poneke stijene sa silnim rupama liče na pčelinju košnicu. Grobnice - pećine su relativno male kvadratnog, pravokutnog ili [[elipsa|eliptičnog tlocrta, većina ih ima po jednu prostoriju, ali neke i više.[2]
Nekropola se sastoji od pet groblja raspoređenih na velikom području. Na jugozapadnoj strani nalazi se nekropola - Filiporto, u kojoj ima oko 1000 grobnica Sjeverozapadna nekropola je jedna od najstarijih, jer datira iz 11.-12. vijeka pne.. Nekropola u Cavetti ima grobnice i pećine od prahistorije do novijih vremena. Sjeverna nekropola ima više od 1000 grobnica duž rijeke Calcinara. Južna nekropola proteže se duž rijeke Anapo u dužini od jednog kilometra.[2]
Na vrhu brda nalaze se ruševine Anaktorona (kneževe palače) jedne od najstarijih građevina na tom području. Pretpostavlja se da je sagrađen oko 1100. pne. kao megalitska građevina, i da se koristio sve do bizantskih vremena. Izgleda da je sagrađen pod utjecajem mikenske arhitekture jer nalikuje minijaturnim mikenskim palačama.[3] Vjerojatno je bio rezidencija nekog od vođa Pantalice, ali je možda i neki religijski objekt.[2]
Historija uredi
Pantalicu su osnovali autohtoni stanovnici Sicilije prije grčke kolonizacije krajem brončanog - početkom željeznog doba. Grobnice su počele uklesavati početkom 12. vijeka pne. a Grci su počeli kolonizirati toj kraj oko 7. vijeka pne..[2]
Oko 1300 pne. sikancka plemena napustila su svoja obalna naselja i naselila su u dolini između rijeka Anapo na jugu i Calcinare na sjeveru. Tražili su utočište u nepristupačnim i negostoljubivim planinama, radi obrambenih razloga. Za stanovanje su iskoristili postojeće prirodne vapnenačke pećine ali su počeli uklesavati i nove umjetne.[2]
Kada su stigli Sikulci potisnuli su Sikance, koji su u tom trenutku bili jedno od najmnogoljudnijih sicilijanskih plemena. Oko 800. pne. oba plemena nekako su se saživila i pomaknula prema [[zapadu u Masiv Sicani.[2]
Ime nekropole - Pantalica je bizantsko, ali se nezna kako se zvala za Antike. Pantalica bi mogla imati neke veze sa mitskom Hiblejom, naseljem autohtonog stanovništva. Prema hipotezama pojedinih naučnika, Sikulski kralj Hiblon dozvolio je grčkim kolonistima da osnuju Mrgara Hibleju 728. pne. Kasnija ekspanzija Siracuse i na taj dio Sicilije, dovela je do propadanja Hibleje, koja je uništena za helenističke kolonizacije Siracuse - 665. pne.. Po drugima je bila prijestolnica Sikulskog kraljevstva.[4] Anaktoron (kneževa palača) je zajedno sa grobnicama posljednji podsjetnik na ta vremena.[2]
Za bizantske vlasti u ranom kršćanstvu isklesane su nove grobnice, tako je nakon stogodišnje tišine Pantalica ponovno oživjela tokom 8 i 9. vijeka. Za Saracenske invazije Sicilije, postala je žarište odbrane, da bi nakon tog postala saracensko utočište kog su oni zvali "Buntarigah" (arapski: pećina).Nakon što su se po dolini naselili Normani, - Pantalica je konačno napuštena.[2]
Kad je talijanski arheolog Paolo Orsi počeo je iskopanja između 1895.-1910., većina grobnica već je bila davno opljačkana. Ipak su pronađeni brojni artefakti, od keramike, bronce, kosti koji su danas izloženi u sirakuškom arheološkom muzeju Paolo Orsi.[2]
Izvori uredi
- ↑ 1,0 1,1 1,2 „Syracuse and the Rocky Necropolis of Pantalica” (engleski). UNESCO. Pristupljeno 18. 1. 2019.
- ↑ 2,00 2,01 2,02 2,03 2,04 2,05 2,06 2,07 2,08 2,09 „Pantalica: The Spectacular Honeycomb Tombs of Sicily” (engleski). Ancient Origins. Pristupljeno 18.1.2019.
- ↑ „Pantalica” (talijanski). Treccani. Pristupljeno 19. 1. 2019.
- ↑ „About us” (engleski). Pantalica organisation. Pristupljeno 18. 1. 2019.
