Palma uljarica
Palma uljarica (latinski: Elaeis guineensis) je afričko drvo iz porodice palmi (Arecaceae), uzgaja se kao izvor ulja. Palma uljarica se intenzivno uzgaja u svojoj domovini po Zapadnoj i Centralnoj Africi kao i u Maleziji i Indoneziji.[1]
| Palma uljarica | |
|---|---|
| |
| Crtež palme sa plodovima | |
| Naučna klasifikacija | |
| Carstvo: | Plantae |
| Divizija: | Magnoliophyta |
| Razred: | Liliopsida |
| Red: | Arecales |
| Porodica: | Arecaceae |
| Rod: | Palme uljarice (Elaeis) |
| Vrsta: | E. guineensis |
| Dvojni naziv | |
| Artocarpus altilis Nikolaus Joseph von Jacquin, 1941 | |
Palmino ulje, dobiveno iz plodova, koristi se za proizvodnju sapuna, kozmetike, svijeća, biogoriva i maziva, u proizvodnji limenih ploča i kao premaz. Ulje od sjemenki se koristi u proizvodnji prehrambenih artikala kao što su; margarin, sladoled, čokolada, kolači, kruh i za proizvodnju brojnih lijekova.[1] Iscjeđeni ostatci od ulja koriste se kao stočna hrana. Biljka se uzgaja i kao ukras u mnogim suptropskim krajevima.[1]
Karakteristike uredi
Palma uljarica ima jedno stablo koje izraste do visine od oko 20 metara. Ima mnogo sitnih cvjetova na kratkim granama koji se razviju u veliku grupu eliptoidnih plodova dugih oko 4 cm. Kad sazriju, plodovi su crni sa crvenom bazom i imaju jednu uljnatu sjemenku zvanu - kernel. Za komercijalnu proizvodnju ulja, vanjski mesnati dio ploda se pari da se unište lipolizni enzimi, a zatim preša. Tako se dobija palmino ulje intenzivne narančaste boje zbog prisutnosti karotena. Sjemenke se također prešaju jer se i iz njih dobija ulje, čiji je kemijski sastav različit od ulja iz ploda.[1]
Industrijska proizvodnja palminog ulja doživjela je boom krajem 20. vijeka, što dovelo do velikog Krčenja šume u Indoneziji i Maleziji, kao i velikih područja po Africi. Nove plantaže se često stvaraju tako da se stare šume jednostavno spale, na taj način se uništavaju staništa brojnih vrsta.[1]
Američka palma uljarica (Elaeis oleifera) potječe iz Centralne i Južne Amerike, ponekad se uzgaja pod pogrešnim imenom Elaeis melanococca. Za razliku od Afričke palme uljarice - deblo Američke palme uljarica puzi po tlu i ima ravne listove. I Američka palma uljarica se kao i Palma maripa (Attalea maripa) koristi za dobivanje palminog ulja.[1]
Historija uredi
Prvi opis te biljke dao je sredinom 15. vijeka Venecijanac Alvise Da Mosto, koji je istraživao zapadnoafričku obalu.[2]
Izvori uredi
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 „Oil palm” (engleski). Encyclopædia Britannica. Pristupljeno 23. 03. 2019.
- ↑ „Palma uljarica — višenamjensko drvo” (hrvatski). Internetska biblioteka / Watchtower. Pristupljeno 23. 03. 2019.
