Oranje-Nassau
Oranje-Nassau je ime kneževske dinastije koja dobila ime po srednjovjekovnoj Kneževini Orange iz Provanse u južnoj Francuskoj i po njemačkoj grofoviji Nassau. Ta dinastija odigrala je važnu ulogu u historiji Nizozemske, u kojoj su i danas nasljedni monarsi. [1]
| Oranje-Nassau | |
|---|---|
 | |
| Zemlja | Holandija, Engleska, Škotska, Irska, Luksemburg, Orange, Nassau |
| Titule | Kraljevi Nizozemske, Vojvode od Nassau-Dillenburga, Prinčevi Oranje, Vladari brojnih provincija Nizozemske republike, Kraljevi Engleske, Škotske i Irske, Vojvode od Nassau-Dietza, Vojvode od Nassau-Oranja, Vojvode od Nassau-Oranje-Fulde, Vojvode od Limburga, Veliki vojvode Luksemburga 1815-1890 |
| Osnivač | Willem Oranski |
| Trenutni poglavar | Willem-Alexander |
| Osnivanje | 1544. |
Historija uredi
Dinastija Oranje / Orange uredi
Kneževi provansalskog grada Orange, uspjeli su se osamostaliti nakon raspada feudalnog Arleškog Kraljevstva. [1]Od su već od 12. vijeka postali vazali Svetog Rimskog Carstva, pa su se rano počeli nazivati prinčevima. Kad je 1530. umro Philibert de Chalon, posljednji vladar Kneževine Orange, njega je naslijedio sin njegove sestre Klaudije - René Nassau, koji je 1538., nakon smrti svog oca Hendrika III, iz njemačke dinastije Nassau-Dillenburg-Breda, naslijedio ne samo sva njegova njemačka imanja, već i raštrkane posjede po Nizozemskoj. Kad je René umro 1544, ostavio je sve svoje naslove svom mlađem nećaku Willemu Oranskom zvanom šutljivi. [1]
Willem Oranski bio je vođa nizozemske pobune protiv Španjolske od 1568. do svoje smrti - 1584, a bio je i vladar (stadtholder) u četiri pobunjene provincije. [1]To je bio početak jedne od tradicija Nizozemske republike da je pozicija - provincijskih vladara postala monopol kneževa iz dinastije Oranje - Nassau, uz podršku dugovječne partije Oranje, sastavljene od plemića, ortodoksnih kalvinističkih prvaka, zanatlija i seljaka, koja se oštro protivila dotadašnjem rivalskom nizozemskom plemstvu. Darovite oranjske vladare (stadtholdere) 16. i 17. vijeka, naslijedili su u 18. vijeku njihovi daleko manje efikasni nasljednici, pa je posljednji oranjski vladar nakon propasti republike pobjegao u Englesku 1795. [1]
Njegov sin titularni princ Oranje, postao je nizozemski princ - 1814, a od 1815. postao je i kralj pod imenom Willem I od Nizozemske. [1]On i njegovi nasljednici, Willem II i Willem III, također su bili i Veliki vojvode Luksemburga, i titularni pričevi Oranje, kao nasljedni vladari nizozemskog trona. Kad je nakon smrti kralja Willem III - 1890. muška loza Oranje izumrla, tadašnja nizozemska kraljica Wilhelmina odredila je 1908. da je mogu naslijediti i prinčevi i princeze iz dinastije Orange-Nassau. [1]
Dinastija Nassau uredi
Nassau je ime historijske regije u Njemačkoj, i plemićke dinastije, koja je kroz brojne vijekove dala brojne vladare. Današnji monarsi Nizozemske i Luksemburga potječu iz te dinastije. [2]
Područje Nassau nalazilo se gdje je danas zapadni dio njemačke savezne države Hessena i okrug grada Westerwald u državi Porajnje-Falačka. rijeka Lahn dijelila je Nassau ugrubo na dva dijela, na jug gdje je masiv Taunus i sjever sa Westerwaldom. [2]
U 12. vijeku dotad mali lokalni grofovi Laurenburga uspjeli su se domoći vlasti nad okolicom grada Nassaua. Walram koji je umro 1198. bio je prvi član te dinastije koji je uzeo titulu grof od Nassaua. Njegovi unuci podijeli su njegovu baštinu, Walram II. uzeo je južni dio Nassau, a Otto I. sjeverni dio. [2]
Walramonska grana Nassau uredi
Sin Walrama II. Adolf Nassau, bio je njemački kralj od 1292. - 1298. Adolfovi potomci, su nakon njegove smrti podijelili njihove zemlje, a do kraja 18. vijeka Walramovo nasljedstvo je bilo podijeljeno između dvije porodične grane Nassau - Weilburg i Nassau - Usingen. [2]Napoleonska Francuska zauzela je Walramove zemlje zapadno od Rajne - 1801. Nakon tog su se 1803. obje porodične grane (Nassau - Weilburg i Nassau - Usingen) - ujedinile i dobile znatne teritorijalne ustupke i pravo na proširenja od Francuske. Walraminska grana dinastije - Nassau ušla je u napoleonsku Rajnsku Konfederaciju - 1806., pa je morala ustupiti dio svojih teritorija Velikom vojvodstvu Berg, ali joj je to nadoknađeno teritorijalnim dodatcima, uglavnom na račun otonske grane - Nassau. Upravo tad se Walramomonska grana - Nassau proglasila vojvodama. Kad je 1816. izumrla grana - Usingen, - William Weilburg postao je jedini vojvoda od Nassaua. Ali kako je njegov nasljednik vojvoda Adolf, podržavao gubitničku austrijsku stranu u Austro-pruskom ratu (1866.), izgubio je svoje vojvodstvo od Prusije, a ona je od njegovih zemalja oformila svoju provinciju Hessen-Nassau. [2]
Ottonova grana Nassau uredi
I potomci Otta I. su se također razgranali i ispodijelili u brojne grane, ali se jedan porodični ogranak uspio domoći do velikih posjeda u Nizozemskoj, oni su postali poznati kao grana - Nassau-Dillenburg-Breda. Nakon smrti posljednjeg vladara ove grane 1544., nećak Willem Nassau (budući Willem Oranski), naslijedio je nizozemsku kneževinu Oranje, pa su se članovi te linije od tad zvali prinčevi Oranje-Nassau. [2]Willem Oranski bio je i osnivač dinastije nasljednih vladara (stadholdera) koji su bili istaknuti u Nizozemskoj u 16., 17. i 18. vijeku. Kad je -1702. Willemova izravna muška loza izumrla, nakon smrti kralja Williama III Engleskog, svi Ottonski posjedi u Nizozemskoj i Njemačkoj prešli su u ruke grofa Johana Willema Frisa iz otonske grane - Nassau-Dietz. Ta grana uspjela je ponovno ujediniti njemačke posjede razjedinjene tokom 18. vijeka. [2]