Optotip
Optotip je vidna tabla za testiranje oštrine vida. Pronalazač prvog optotipa je holandski oftalmolog Herman Snelenov koji je još daleke 1862. godine napravio prvu vidnu tablu, sa 10 redova slova, najvećim na vrhu, i sve manjim prema dnu table.[1]
.jpg) Optotip u različitim varijantama | |
| Upotreba | Određivanje oštrine vida |
|---|---|
Pored Snelenovog optotipa danas se u praksi koriste i druge vreste tablica, koje su izrađene na istom principu, ali umesto slova one koriste druge znakovne prikaze ili slike za decu.
Osnovne postavke uredi
Vidna oštrina je osnovna funkcija oka, i osnovni parameter određivanja vidne sposobnosti oka. U tom smislu prvo funkcionalno ispitivanje koje prethodi svakom drugom očnom pregledu zapravo počinje sa određivanjem vidne oštrine. Ona pre svih drugih pregleda može da ukaže na potrebu nošenja naočara ili postojanje bolesti oka. Određivanje oštrine vida obično se izvodi pomoću optotipu koji sadrže različite simbole. Sva ispitivanja oka pa i primenom optotipa uvek se vrše najpre na desnom, potom na levom oku.
- Vidna oštrina
Kako je vidna oštrina sposobnost oko da jasno vidi dve odvojene tačke, čiji najmanji ugao pod kojim prosečno oko vidi te dve tačke kao odvojene iznosi 1' (jednu lučnu minutu) tablica za ispitivanje vidne oštrine ili optotip izrađene su na ovom principu. Naime taj ugao je fiziološki zadat veličinom čunjića u makuli, tako da bi se dve tačke videle kao odvojene, one moraju nadražiti svaka barem po jedan čunjići između kojih je bar jedan nepodraženi čunjić. Zato su slova na optotipu konstruisana tako da su upisana u kvadrat koji se sastoji od 5 h 5 kvadratića, i da gledana sa udaljenosti (upisane uz određeni red slova) slova, upadaju u oko pod uglom od 5', kao bi nadražila 5 h 5 čunjića.
- Moguće razlike u rezultatima usled primene različitih optotipova i uticaja drugih faktora
Razlika u rezultatima koje se mogu dobiti primenom različitih optotipova, postoje pre svega zbog različitih karakteristika svakog testa: različite forme i tipovi simbola, razmak između redova, itd., ili uticaja nekih drugih faktora tokom ispitivanja: godina starosti ispitanika, njegove inteligrncije, edukacije i motivacije.
Zato se za ovaj način ispitivanja oštrine vida može reći da je ona tipična subjektivna metoda, jer presudno zavisi od:
- Sposobnosti ispitivane osobe da ume ili hoće da imenuje pokazani simbol.
- Faktor učenja i motivacije, koji je kao i kod svake druge subjektivne metode, tako i kod određivanja oštrine vida prisutan. Tako npr. pacijent koji želi da bude izlečen čita po pravilu za 1 do 2 reda više na tabeli od nemotivisanog pacijenta.
- Ponavljanja ispitivanja, jer ponovljeno ispitivanje oštrine vida na istom pacijentu i istom testu najčešće daje nešto bolje rezultate.[2]
Vrste tablica uredi
Snelenove tablice uredi
Snelenove tablica bio je prvi optotip, i u oftalmologiji se korisi od 1862. godine. Konstruisan je na principu minimalanog vidnog ugla od 1 minuta. U današnjoj oftalmološkoj praksi ovaj tip testova zadržao se najduže, zbog brojnih prednosti; lako razumevanje, jednostavna i brza provera vida, laka prenosivost i jeftina izrada.
Snelenove tablice mogu biti sastavljene od slova, brojeva ili sličica za decu. Udaljenost optotipu od ispitanika je 6 m. Naime, oko vrši akomodaciju samo na udaljenosti do 6 m, pa ukoliko se neki predmet jasno vidi na toj udaljenosti, on će se jasno videti i na većoj udaljenosti.
Pri izradi tablica Snelen je pošao od pretpostavke da prosečno oko može jedva da čita slova ako debljina njihovih kraka i prostora između njih zaklapaju ugao od jednog minuta spram oka. Po ovom zaključku slovo „E” trebalo da zaklapa ugao od 5 minuta vertikalno. Svako slovo na Snelenovoj tabeli je tako da ga normalno oko sa određenog rastojanja vidi pod uglom od 5 minuta.
U toku ispitivanja vidne oštreie ovim tablicama ispitivana osoba treba da imenuje pokazani broj/slovo sa određenog rastojanja što zahteva odgovarajući uzrast, pismenost i komunikaciju.
Mane Snelenovih test tablica su što sadrže različiti broj slova u svakoj liniji, različito rastojanje između linija, kao i različito rastojanje između slova. Snelenovvi testovi koje se nalaze na zidovima ordinacije najlakše uče napamet, i mogu da dovedu u zabludu ispitivača.
LogMAR (Bailey-Lovie) tablice uredi
Da bi se otklonio nedostatak klasičnih Snelenovih tablica, 1976. godine napravljena je LogMAR tabelica u kojoj je promenjena veličini slova u susednim redovima. Kako i kod Snelnove tablica, i kod LogMAR tabelica pacijent treba da pročita prikazana slova sa određenog rastojanja.
LogMAR optotipi dizajnirani su tako da se u istom redu nalaze slova iste veličine, pri čemu je njihova širina ista kao i visina, dok razmak između slova odgovara širini samog slova. Uvek je u jednoj liniji isti broj slova, za čiji raspored je korišćena logarotamska notacija.
Zbog brojnih prednosti u odnosu na Snelenovetablice LogMAR tablica je brzo prihvaćena od međunarodnog zdravstva i svetske oftalmološke organizacije kao zlatni standard.
Jedina mana tablice njena je veličina.
Tablice Landlotov prsten uredi
Kako se jedino uz pomoć Landoltovog prstena ispituje pravi minimum separabile, sa fiziološke tečke gledanja ona je najispravnija za testiranje vidne oštrine. Naime Landoltov prsten koji je zapravo krug ucrtan je unutar kvadrata od 5 minuta, sa debljinom kružne linije od 1 minuta. Na jednom mestu tog kruga (prstena) postoji prekid dužine 1 minute, tako da se formira otvor oblika kvadrata dimenzije 1' h 1'. Odnos veličine testa prema veličini unutrašnjeg kruga i debljini kružne linije i dimenzije otvora je kao 5 : 3 : 1.
Tokom rada sa ovim optotipu zadatak ispitanika je da pokaže u kom pravcu se nalazi otvor na prikazanom prstenu. Veličina otvora i testa u celini gledano, podešena je tako da ga ispitivana osoba sa normalnom oštrinom vida treba precizno da vidi sa određene udaljenosti. Ova vrsta optotipu posebno je pogodna za primenu kod dece, tako što se ovaj prsten koristi u formi točkova automobila i dete se zamoli da kaže „na koju je stranu usmeren otvor na gumi automobila”.
Pflugerove kuke uredi
Pflugerove kuke sastoje se od štampanog slova „E” okrenutog na sve četri strane. Test je konstruisan po istim principima kao i Landlotov prsten, izuzev što umesto jednog ima dva otvora veličine 1 minute.
Danas se u svetu koriste dve varijante ovog testa. Originalni Pflugerov test (Nemačka) koji ima srednju liniju kraću od gornje i donje baš kao kod velikog slova „E”. U SAD i Engleskoj koristi se Snelenov karakter kod koga je srednja linija iste dužine kao i gornja i donja. Ova varijanta je fiziološki bliža minimum separabile, jer se skraćenjem srednje linije kod velikog slova „E” simbol približio minimum legibile, koji je veći.
